TidBITS-nl-LUSTRUM
Per 1 april 2001 bestond de Nederlandse vertaalgroep van TidBITS vijf jaar. Dit heugelijke feit wilden wij natuurlijk niet aan de wereld voorbij laten gaan.
In de afgelopen jaren heeft de Nederlandse vertaalgroep zich namelijk opgewerkt tot de meest constante vertaalgroep van TidBITS.
De eerste Nederlandse aflevering was #322 en na een wat schokkerig begin heeft TidBITS-nl na #347 niet één aflevering meer gemist en verscheen trouw een week na het uitkomen van de Amerikaanse versie (met uitzondering van de extra editie #358 die bewust is overgeslagen).
In de afgelopen tijd hebben vele vertalers meegedaan maar niet iedereen heeft een duidelijk beeld van hoe alles is begonnen. Dit was voor de productiekern, Sander Lam, Walter van Lerbergen, Elmar Düren en initiator Jan Vanderwegen reden om eens uit een boekje open te doen over vijf jaar TidBITS-nl
Jan Vanderwegen (JV) - initiator TidBITS-nl
In 1993-1994 hoorde je zo heel af en toe het woord Internet vallen, en als je dan met computers bezig was, dan lette je daar toch even op. Tot het beest gebeten had en ik absoluut moest weten waar het nu toch eigenlijk over ging. Een paar boeken gekocht, heel wat gelezen over telnet, ftp, gopher en al die dingen die toen nog alleen maar voor de Amerikanen en de ingewijden toegankelijk waren. WWW was nog een experiment. Ik zat tussen 1993 en 1999 ook elke zomer 5 weken les te geven aan een Amerikaanse universiteit, dus hoorde ik daar wel één en ander.
Maar hier in België aan internettoegang geraken, ho maar. Eunet: setup, weet niet meer; 1500 BEF per maand (Unix account; telnet, ftp) plus 5 BEF per minuut. Nee, dank je. Even wachten. Dan maar met mijn Classic en 14.400 peperduur modemke op BBSen aangesloten. In de eerste plaats op Infoboard of zo. Want die beloofden internet toegang te leveren. Aan 1500 BEF per maand. Flauwe mop. Beetje de message boards gevolgd, en tot de conclusie gekomen dat het nog niet echt honderd procent functionneerde. Who needs understatements? Het draaide zelfs niet vierkant; alleen de email deed het ... een beetje. Weer niks.
Veel boards afgeschuimd. Stilletjesaan het potentieel begrepen van die bulletin boards: gecentraliseerde informatie die relatief eenvoudig te consulteren valt. Plus samenwerking over netwerken, met mensen die helemaal ergens anders kunnen zitten. Ook de BBS spelletjes ontdekt en uren doorgebracht met Virtual Sysop, Dragon Stalker, chatten, ... Potentieel genoeg, maar geen inhoud (of toch weinig). Alleen maar files en filez.
Eur American Passport en Seven Sources, een Mac BBS onderhouden door Lieven Embrechts (die ook nog even meevertaald heeft) waren mijn favorieten. Op Seven Sources het gratis e-zine MacSense gevonden, dat jammer genoeg ook overleden is; en heel af en toe stond er een TidBITS tussen.
En dan kwam Ping. Zij maakten een deal met EUNET en leverden Internet toegang voor particulieren. Weliswaar relatief duur in het begin, maar eindelijk iets tastbaars, dat ook nog ongeveer werkte. En dan was het hek van de dam natuurlijk: ftp, telnet, gopher, nieuwsgroepen, www (zonder prentjes), en in die nieuwsgroepen vond ik uiteraard TidBITS weer. Ik abonneerde me al snel op de mailing list versie, en was echt in de wolken over dit prima no-nonsense tijdschrift dat bovendien ook nog gratis is. Een knap staaltje van het Amerikaanse voluntariaat!
Dit soort initiatieven geeft mij altijd een duwtje om ook iets te gaan doen, en toen Adam in TidBITS 314 aankondigde dat er Japanse en Duitse vertalingen bestonden, en dat, als anderen zich geroepen voelden ook te gaan vertalen, ze met hem contact konden opnemen, wist ik absoluut zeker dat er een Nederlandstalige TidBITS moest komen. En aangezien ik dat zo zeker wist, mailde ik hem dat ik zou proberen een Nederlandstalige groep samen te brengen.
http://db.tidbits.com/getbits.acgi?tbart=01136
Ondertussen ging ik ook aan de slag bij de Franse vertalersgroep en hielp mee vanaf TB 315. Walter is daar dan ook nog een tijdje komen meevertalen.
Door mijn ervaringen met de Franse groep schatte ik dat het minimum aantal personen om te kunnen starten vier was. En tegen TidBITS 322 hadden we die vier bij mekaar. Zoals je kan zien in de allereerste nederlanstalige TidBITS waren dat:
Dimitri Boone - [email protected]
Frank De Graeve - [email protected]
Jan Vanderwegen - [email protected]
Walter Van Lerberghe - [email protected]
Die emailadressen kloppen waarschijnlijk al lang niet meer (behalve het mijne, dat is nog steeds geldig). Walter hoeft niet meer voorgesteld vermoed ik, Dimitri was bezig met Rock Werchter en onderhield de website daarvan, en Frank was net afgestudeerd in Germaanse talen. Ondertussen is Frank hoofdredacteur van CM (Computer Magazine).
De beginperiode was zoeken. Buiten het vertalen was er ook nog de verdeling, het samenstellen van de vertaling, het htmliseren, het uploaden van het resultaat, het aanpassen van de index.html webpagina. Al die dingen die nu routine zijn, waren toen gloednieuw en compleet onbekend terrein. Heb dan maar een crashcourse HTML gevolgd bij mezelf (lees: pluk een webpagina van het Internet en analyseer de HTML tags die erin zitten; probeer dan allerlei combinaties tot het goed gaat). De verdeling ging ook nog net iets anders dan nu. Aangezien niemand ervaring had met HTML, en ik eenoog in het land der blinden was, verdeelde ik de tekstversie. Na vertaling kreeg ik de stukken binnen, en plakte die dan in het HTML bestand.
Uploaden naar de website van TidBITS was ook zo'n nieuwigheidje, maar gelukkig had ik dat vlug onder de knie. Van nature nogal nieuwsgierig ging ik dan toch maar een stapje verder en ging wat rondsnuffelen in de directories van de TidBITS harde schijf, en kwam al snel tot de conclusie dat ik allerlei privileges had in allerlei mogelijke directories die helemaal niks te maken hadden met de Nederlandstalige TidBITS. Dat heb ik toen toch even gemeld aan Adam, die me liet weten dat hij er iets zou aan doen, want dat dit toch niet echt kon. Toen ik een paar maanden later nog eens ging rondtoeren, was dat echter nog steeds niet gebeurd, en kon ik met toch even niet inhouden en heb dan maar twee mappen op duidelijk zichtbare plaatsen neergezet, de ene heette "Burglar" en de andere was ook iets in die stijl. Dat heeft een ware paniek teweeggebracht op de TidBITSredactie, en Adam heeft dan toch maar de veiligheid aangepast.
Het werd al snel duidelijk dat vier mensen niet echt veel was, en dan kwam er ook een oproep in TidBITS 324 om meer mensen.
http://db.tidbits.com/getbits.acgi?tbart=01033We waren dan plots met acht of tien, en de lol kon niet meer op. Tot er een paar mensen zonder bericht of afgeleverde vertaling verdwenen, waarna een aantal veiligheden werden ingebouwd om dit soort ongevalletjes te vermijden of op te vangen. Ik weet echt niet meer wie er toen is bijgekomen, en aangezien ik alle mails van die periode kwijt ben, kan ik er ook moeilijk achter komen, maar misschien weet Walter hier nog wel wat meer over te vertellen.
Zo zijn we rustig verder gegaan tot de zomer, en dan moest ik eind juni weer naar de VS voor mijn jaarlijkse dosis Amerikaanse lucht, dus moest iemand anders de coördinatie en de technische kant overnemen. Dat werd dan direct teamwerk. Tegen het einde van de zomer is mijn harde schijf gestorven, en ben ik niet echt teruggekomen, en aangezien in september mijn beroepssituatie drastisch veranderde, had ik geen tijd hier iets aan te doen. Dat was een tijdelijk onregelmatige periode, maar dat werd uiteindelijk goed opgevangen door Sander en Walter (mijn informatie over deze periode is niet duidelijk, dus misschien waren daar nog andere organisatoren bij), en sindsdien is de huidige vorm van werken ontstaan.
Na vijf jaar zijn we er nog steeds, en nu ik zelf niet veel meer kan meewerken (uitgezonderd op de irls), zie ik met plezier dat het werk met veel toewijding en enthousiasme wordt voortgezet. Een dikke proficiat voor allen die dit mogelijk maken en maakten.
Jan Vanderwegen
Sander Lam (SL) - coördinatie
Ik heb (de Engelstalige) TidBITS leren kennen op mijn werk, als Mac-programmeur in Breukelen. Een collega wees me op het bestaan van de nieuwsbrief en omdat het gratis was en interessante informatie bood nam ik een abonnement.
Toen ik las dat er een Nederlandse vertaling van start was gegaan maar dat men nog wel hulp kon gebruiken hoefde ik niet lang na te denken of ik daaraan mee zou doen. Het leek mij leuk en nuttig (in die volgorde) om met de vertaling van TidBITS naar het Nederlands te helpen. Omdat ik geen idee had hoeveel tijd er in zou gaan zitten en welke kwaliteitseisen men stelde vertaalde ik het stukje MailBITS waarin de betreffende oproep stond naar het Nederlands en het resultaat stuurde ik bij wijze van sollicitatie naar de toenmalige coördinator, Jan Vanderwegen. Tot mijn grote eer en vreugde mocht ik dezelfde week nog beginnen. Ik weet nog goed welk deel ik moest vertalen: de MailBITS waarin de betreffende oproep stond.
In de weken erna ontving ik van tijd tot tijd een berichtje van Jan welk stuk uit de nieuwste aflevering ik moest vertalen en dat deed ik dan braaf. Tussen de regels door viel echter ook te lezen dat niet iedereen zijn vertaling op tijd inleverde. Achterstanden van 2 of meer afleveringen waren in de beginperiode niet ongebruikelijk.
In de zomer van 1996 begon het me op te vallen dat ik geen berichten van Jan meer kreeg. Was er inmiddels zo'n zee van vrijwilligers actief dat mijn hulp niet meer iedere week nodig was? Des te beter, ik maakte me er geen zorgen over.
Na een aantal weken begon ik toch te twijfelen, en met mij enkele andere vrijwilligers. Ik weet niet meer wie het initiatief nam, maar ongetwijfeld heeft een van ons uit oude berichten van Jan de adressen van de anderen geplukt, en na een klein aantal berichten over en weer bereikten we de conclusie dat Jan foetsie en TidBITS-Nederlands stuurloos was.
Walter, ikzelf, en in mindere mate Dimitri Boone werkten een noodplan uit. We begonnen met een inventaris, welke afleveringen nog niet af waren en welke stukken daarvoor nog ontbraken. We spoorden degenen aan die nog iets in moesten leveren, en de delen waarvan we niet verwachtten dat ze nog door de oorspronkelijke vertaler zouden worden afgerond vertaalden we zelf. Op die manier dichtten we zo veel mogelijk gaten uit het recente verleden, maar ondertussen bleven de nieuwe afleveringen komen zodat we weer nieuwe achterstanden opliepen.
We veranderden van strategie. Voortaan moest iedere nieuwe aflevering met voorrang worden vertaald, binnen een week, en de tijd die dan nog overbleef gebruikten we om het recentste nummer dat nog incompleet was, af te ronden. Het was even overwerken, maar al vrij snel hadden we een ritme gevonden om wekelijks de nieuwste aflevering geheel te vertalen, en in een aanvaardbaar tempo de gaten "van voren naar achteren" te dichten.
Maar naarmate de tijd verstreek leek het steeds minder relevant de oudere gaten te dichten, en het wekelijkse productieproces van de nieuwe afleveringen begon zo geolied te lopen dat we besloten het verleden te laten rusten en een nieuwe start te maken. Tenslotte waren de eerste 321 afleveringen ook niet vertaald, dus waarom zouden we de vertalingen van de afgelopen paar maanden tegen iedere prijs tot een onafgebroken reeks moeten maken? (En: was er eigenlijk wel een hond die naar het resultaat van onze inspanningen uitkeek?)
Eigenlijk uit nood geboren hadden we een strak ritme ontwikkeld. De initiatiefnemers promoveerden zichzelf tot de officiële nieuwe leiding van de ploeg, en verkondigden dat het uitgekristalliseerde patroon voortaan regel was. Hoezo democratie? De situatie was nu voor iedereen duidelijk en daar ging het maar om. Gelukkig kwam uiteindelijk Jan toch terug, en zag (of sprak althans niet tegen) dat het goed was.
Het patroon van toen is met maar kleine wijzigingen nog steeds de huidige werkwijze. Iemand verdeelt en bewaakt de voortgang, velen vertalen, iemand plakt, iemand doet de eindredactie, en dan zijn er nog wat werkzaamheden om het resultaat te publiceren.
De verdeling werd aanvankelijk door verschillende personen bij toerbeurt gedaan, maar werd uiteindelijk mijn vaste taak.
De voortgangsbewaking hield aanvankelijk in dat er veel zeur-meeltjes werden verzonden, maar kristalliseerde uit in een vast ritme van signalen over en weer. Iedere vertaler stuurt op dinsdag, woensdag of donderdag een bevestiging, en uiterlijk zondag de vertaling. Sommigen bevestigen door de vertaling per kerende post te sturen, dat mag natuurlijk ook.
Ik houd van elke aflevering een tekstdocumentje bij, wie wanneer de bevestiging of de vertaling heeft gestuurd, zeur met standaardmeeltjes om eventueel nog ontbrekende bevestigingen op vrijdag, en om eventueel nog ontbrekende vertalingen op maandag, en afhankelijk van de reacties (of het ontbreken daarvan) wijs ik soms een stukje aan iemand anders toe; meestal iemand aan het eind van de "productieketen" (Walter, Elmar of mijzelf) omdat dit groepje vanaf zaterdag toch al wat intensiever contact heeft, juist over eventueel ontbrekende delen en de te nemen noodmaatregelen om de klus toch weer op tijd gedaan te krijgen.
De losse deelvertalingen moeten natuurlijk weer samengevoegd worden tot één HTML-document (de "plakversie"). Aanvankelijk was dat de taak van de eindredacteur, maar op een bepaald moment gaf Elmar te kennen meer voor TidBITS te willen doen dan alleen vertalen. Daarom kreeg hij al het HTML-werk toebedeeld. Elmar verzorgt nu iedere week de plakversie, maar ook de lay-out van onze homepage en het archief zijn zijn werk.
De eindredactie was aanvankelijk een luxe toegift, waar Frank De Graeve per aflevering zo veel of weinig tijd in stak als hij toevallig beschikbaar had. Uiteindelijk bleek dat hij meestal toch wel erg weinig tijd hiervoor had en dat hij moest afhaken. Gelukkig voelde Walter zich geroepen het werk over te nemen (aanvankelijk naast het vertalen) en zo kregen we een vaste eindredacteur.
Ik heb Walter een paar keer vervangen en kan je verzekeren dat de eindredactie een zeer tijdrovende en energievretende klus is. Niet omdat de vertalers zo veel steken laten vallen, maar omdat er bij ieder woordje een steekje _kan_ zijn gevallen - en er staan heel wat woordjes in een aflevering van TidBITS!
Een aflevering die vertaald, geplakt en eindgeredigeerd is moet ook nog gepubliceerd worden. Aanvankelijk publiceerden we alleen maar in de vorm van HTML-documenten op het web, maar sinds eind 1997 hebben we een mailing list. Het uur van de waarheid was aangebroken: voor hoeveel (of hoe weinig) mensen doen we al die moeite? Zijn we alleen voor onszelf bezig, of hebben we in de grote buitenwereld ook een publiek opgebouwd dat onze verrichtingen volgt en waardeert? De aantallen hits op onze site kun je op allerlei manieren uitleggen, maar het aantal abonnees maakt het ineens concreet.
De eerste telling viel mee en tegen: 50 lezertjes, toch altijd nog een veelvoud van het aantal vrijwilligers, maar eerlijk gezegd ook minder dan we stilletjes gehoopt hadden. Adam raadde ons aan de publiciteit te zoeken. Er gingen persberichten uit. Een hele tijd gebeurde er niets, tot een journalist van MacFan liet weten ons te willen interviewen. Omdat deze journalist in België woonde, lag het voor de hand het interview bij Walter thuis te houden.
En zo konden de MacFan-lezers in het juninummer van 1998 kennis nemen van Walters foto, en de slogan die in een verkiezingscampagne niet zou misstaan: "MacFan en TidBITS: dat is alles wat je als Mac-gebruiker nodig hebt".
Een maand later stond de teller op ruim 150 abonnees, en aan het eind van 1998 waren het er meer dan 500. Nadien zijn er geen spectaculaire stijgingen meer geweest. We hebben 2 keer op de Appledagen van Klokhuis reclamemateriaal uitgedeeld, maar het effect van deze en andere publiciteitsacties was vrij gering. Momenteel hebben we iets meer dan 750 abonnees.
Nog wat statistiek: wie hebben er allemaal meevertaald, en van wanneer tot wanneer. Met name uit de beginperiode zijn niet alle gegevens bewaard gebleven, maar uit diverse meeltjes, met name verdeelberichten, heb ik de onderstaande namen kunnen terughalen. Achter elke naam tussen haakjes het vroegste en het laatste nummer waaraan die vrijwilliger heeft geholpen met vertalen, of althans geacht werd dat te doen. Van sommige mensen denk ik dat ze zich wel hebben aangemeld als vrijwilliger, maar dat ze nooit daadwerkelijk vertaald hebben. Die mensen hebben (???-???) achter hun naam staan.
Arjan Vos (521-heden)
Bart Voorzanger (540-541)
Dimitri Boone (346-355)
Dirk Paul Flach (346-heden)
Elmar Düren (363-heden)
Eric Klok (???-???)
Eric Voigt (???-???)
Erik Arras (539-heden)
Frank De Graeve (???-???)
Gabriela Rodrigues Pereira (346-484)
Gerco Hulskemper (498-heden)
Hans van Helvert (501-heden)
Henk (442-467)
Ivan de Mey (444-516)
Jacques Germans (480-heden)
Jan Kaagman (539-545)
Jan Vanderwegen (360-heden)
Jeroen Janssen (???-???)
John Sinteur (369-heden)
Jo(nathan) Bosmans (496-heden)
Joop Van Kampen (346-384)
Jos van den Berg (???-???)
Kerst Das (411-474)
Lieven Embrechts (368-377)
Marcel Aussendorf (370-416)
Marcel Vermeulen (540-556)
Martijn Dekker (350-374)
Martijn Kramer (370-heden)
Max Stern Hanf (378-heden)
Patrick (380-380)
Peetje Prakke (480-heden)
Sander Lam (346-heden)
Tessa Düren (463-473)
Thierry Kumps (521-heden)
Thom Dijkstra (369-393)
Walter Van Lerberghe (347-624)
Yvette Derksen (444-445)
Oplettende lezertjes zullen vragen waarom Walter, Dimitri, Frank en Jan niet aflevering 322 als beginnummer achter hun naam hebben staan. Dit komt omdat dit alleen maar een samenvatting van _mijn_ administratie is. Omdat ik er toen nog niet bij was duiken hun namen toch pas bij een later nummer op. Achter Franks naam staat zelfs (???-???), omdat hij in de mij bekende periode "alleen maar" redigeerde en niet zelf vertaalde. De lijst geeft aan van wanneer tot wanneer men stukjes heeft vertaald; andere werkzaamheden heb ik buiten beschouwing gelaten.
Tot slot -- Het overzicht laat zien dat de groep zeer stabiel is. Ongeveer de helft van de personen die zich ooit hebben aangemeld als vrijwilliger zijn nog steeds actief. De andere helft bestaat voornamelijk uit personen die ofwel snel tot de conclusie kwamen dat hun aanmelding een vergissing was, ofwel een flink aantal maanden bleven en alleen vanwege omstandigheden en met tegenzin afhaakten.
De groep is niet alleen stabiel maar ook zeer betrouwbaar. Afgezien van de aanloopproblemen zijn _alle_ nummers binnen een aanvaardbare termijn gepubliceerd. Ook in de vakantieperiodes als er maar weinig vrijwilligers waren. Ook wanneer iemands Mac het begaf zodat anderen moesten inspringen. Ook wanneer mensen ziek waren. Wat er ook gebeurt, altijd blijven de vertalingen bijtijds van de band rollen. Waarschijnlijk is dit een zichzelf versterkend patroon: voor een dergelijke betrouwbare groep voel je je geroepen je best te blijven doen, en omdat iedereen zijn best blijft doen blijft de groep als geheel betrouwbaar werken.
Sander Lam
Walter Van Lerberghe (WVL) - Eindredactie
Ik heb aan al deze wijze en interessante woorden niet zo heel veel toe te voegen. Ik herinner mij wel duidelijk dat -onafgezien van enkele voorafgaande vertalingen naar het Frans- het eerste TidBITS-nummer naar het Nederlands het nummer 322 was, en nog wel van 1 april 1996. De deelnemers waren toen als volgt:
Jan Vanderwegen,
Frank de Graeve,
Dimitri Boone,
en mijzelf, Walter Van Lerberghe dus.
Mijn medewerking werd toen gevraagd voor het vertalen van TidBITS in het Frans, en ik herinner mij nog dat dat toen werd gedaan door de reeds meermaals geciteerde Jan Vanderwegen, door een tip die hem toen meer dan waarschinlijk werd gegeven door ene Bart De Gruyter (onbekend voor de meesten), die toen nauw betrokken was bij de BBS van Lieven Embrechts, waarover Jan het hierboven nog had. Ik heb dan samen met Jan nog een tijdje meegewerkt aan de Franse versie van TidBITS, maar na het afhaken van de toenmalige coördinator Seth Thériault werd de chaos zó onoverzichtelijk dat ik mij genoodzaakt zag mij 100% te concentreren op de Nederlandse versie.
Kort daarna moest Jan een tijdje afhaken wegens persoonlijke redenen, maar na een oproep werd het team in korte tijd aangevuld, en die basis bestaat nog steeds. Het mag dan ietwat pretentieus klinken, maar na al deze tijd begin ik mijn vertalers zodanig goed te kennen dat ik nog nauwelijks naar de intitialen van de vertalers moet zien om te weten aan welke fouten ik mij mag verwachten. Ik doe nu mijn correcties bijna blindelings, zonder mij af te vragen wie de vertaler was. Maar ja: wie niks doet kan zeker nooit fouten maken, en wees maar zeker dat ik er ook nog maak!
Al bij al vind ik dit een schoolvoorbeeld van aangename en betrouwbare samenwerking. Vijf jaar is niet niks, en ik hoop dat het er nog veel meer worden. Voor mijn part ga ik ermee door tot ik dement word, maar dan zal ik het zelf niet meer weten. Iemand zal mij dan wel zeggen: Stop ermee. Maar zó ver zijn we nog niet.
Walter van Lerberghe
Elmar Düren (LmR) - montage van "PlakBITS"
Begin jaren '90 begon mijn huisgenoot aan de studie Informatica in Amsterdam. Om ook thuis te kunnen werken kocht hij een Mac Classic. Ik schreef in die tijd met enige regelmaat kleine verhaaltjes op een Philips Videowriter waarbij printen een behoorlijke onderneming was. Als ik dan een verhaal aan het printen was (papier invoeren door aan een rol te draaien, klem los, papier op zijn plaats bewegen, klem vast, op 'print' drukken en anderhalve minuut naar een snerpend geprint luisteren en dat per pagina) dan hoorde ik een zacht gezoem ui de andere kamer en zag ik mijn huisgenoot rustig van een kop koffie genieten. Het duurde dan ook niet lang of ik werkte op zijn Mac als hij op college was.
Ik had 's avonds vele vragen over deze wonderlijke machine (ik was natuurlijk niets anders gewend dat de Video Writer) en wilde alles weten. Moe van het steeds uitleggen, wees mijn huisgenoot mij op TidBITS, een blaadje dat hij per email kreeg maar dat ging me allemaal nog boven de pet.
Maar een paar jaar later, in 1994, woonde ik samen met mijn vriendin, haar Performa 6200 en mijn PowerBook 5300. Ik begon te ontdekken wat dat email en Internet toch allemaal was. Ik had een abonnement op TidBITS en las op een gegeven moment dat men vertalers zocht. Mijn vriendin was practisch tweetalig en gaf zich op. 's Zondagmiddags zaten we dan samen het haar toebedeelde stuk te vertalen. Ik kreeg de smaak te pakken en toen er op een gegeven moment een tweede oproep volgde, gaf ik me ook op en vertaalde mijn eigen porties.
Het vertalen bleek minder ingewikkeld dan ik aanvankelijk dacht. Omdat ik TidBITS al een tijd las, was ik gewend aan de manier van schrijven en werd ik redelijk wijs uit alle technische termen die twee jaar eerder totale abracadabra waren. Maar ik had wel moeite met een paar Nederlandse woorden. Ik beschouw de meeste computertermen als leenwoorden dus woorden als 'thuispagina', 'harde schijf' en 'web-locatie' moesten volgens mij helemaal niet vertaald worden. Uiteindelijk heb ik mij gevoegd naar de adviezen van onze eindredacteur, Walter van Lerberge, die de regels der Nederlandsche Taal stevig handhaaft.
Als enthousiaste nieuweling op het gebied van HTML uitte ik een keer kritiek op de web-versie van de Nederlandse TidBITS. Bijvoorbeeld de grijze achtergrond en de weliswaar mac-geïnspireerde maar aan de algehele leesbaarheid afbraak doende opmaak vond ik voor verbetering vatbaar (kijk voor de grap eens naar een paar oudere versies zoals TidBITS-nl-363.html). Sander repliceerde meteen meteen of ik me geroepen voelde me daar tegenaan te bemoeien en zo werd ik onderdeel van de "productieketen". Aanvankelijk als eindredacteur voor de HTML-versie en later tevens als degene die de verschillende vertalingen weer tot een document plakt.
In de afgelopen jaren veranderde er dan ook een hoop. In 1998 wijzigde het uiterlijk van de Amerikaanse versie en dus voerden ook wij de veranderingen door om meer een eenheid te vormen met de Amerikaanse home page. Ook hebben we de namen van de vertalers toegevoegd en (meer op de achtergrond) een steeds verdere vernederlandisering (is dit een bestaand woord, Walter ;-) doorgevoerd. Zo staat de afsluitende tekst onderaan iedere aflevering in het Nederlands, evenals de abonnementinformatie.
Maar mijn belangrijkste taak is het in elkaar plakken van de verschillende vertaal-gedeeltes: Het duurde even maar nu is het een goedwerkend systeem:
Als de verdeling binnenkomt, krijgt het oorspronkelijk document (TidBITS#xxx/dd-mmm-yy) de naam TidBITS-nl-xxx.html en plak ik de namen van de vertalers erin, op volgorde van de toebedeelde artikelen. Hier zit een idee achter. Voordat we erbij zette wie welk deel vertaalde, kon je aan de volgorde ongeveer toch zien wie waaraan had gewerkt. Toch een klein beetje eer voor mensen die belangeloos hun tijd in TidBITS steken.
Nadat we per artikel aangaven wie de vertaler was, is dit eigenlijk zo gebleven. Het is wellicht leuk om te weten dat in de gevallen dat degene die de inhoudstekst vertaalt, niet ook (het eerste deel van) MailBITS vertaalt, hij of zij toch als eerste wordt genoemd.
Vervolgens zet ik bij elk artikel de initialen van de vertalers en zet ik deze ook tussen haakjes boven de hen toebedeelde stukjes.
Hierna is het wachten op de vertalingen waarvan ik dan de tekst inplak. Dit gaat redelijk omslachtig omdat de tussen de alinea's staande links niet klakkeloos kunnen worden ingeplakt. Waarschijnlijk door de 80 karakter-afbreekgrens van de meeste email programma's raken de link-tags soms corrupt. De links laat ik dus staan en ik plak alleen de tekst-gedeelten van de vertalingen in. Een en ander heeft tot gevolg dat lange artikelen zonder links mijn favoriete plak-stukjes zijn.
Als de verschillende vertalingen weer zijn verworden tot één document, loop ik meestal de HTML even na. En dan is het van Stuffestein en wordt de vertaling verzonden.
Vertalen voor TidBITS is leuk. Mijn Engels blijft ermee een beetje op peil en de discussies over hoe je in vredesnaam dat ene rare woord, die vreemde zin of de zoveelste variatie op een spreekwoord in de tekst van Adam moet vertalen houden mijn taalgevoel wakker en soms is het dan net weer als bij de college van de faculteit Letteren. Bovendien blijf ik op de hoogte van de ontwikkelingen in de Mac/Internet wereld, ookal moet ik toegeven dat ik net altijd meer tijd heb om de gehele TidBITS te lezen. Last but not least, moet ik even wat vertellen over de IRLs, want anders zal het nageslacht nooit het verband zien tussen vertalen, computers en ongegeneerd brassen, de nieuwe vertalers niet begrijpen waarom we eens in de zoveel tijd zoveel mailtjes met het subject IRL versturen, en de huidige vertalers die er nog geen meegemaakt hebben, zich niet vreselijk voor de kop slaan als ze er weer eens een missen.
Bovendien is het een leuk verhaal:
In het najaar van 1997, zouden we nummer 400 vertalen. Om dit een extra cachet te geven, leek het de productiegroep een leuk idee om Adam een klein cadeautje te doen toekomen om hem hiermee te feliciteren. Na enig brainstormen kwamen we op het idee om een collage te maken van foto's van alle vertalers (zie de eerste foto) en deze naar Adam te sturen.
Dit had een raar bij-effect: voor het eerst kregen de mensen met wie je al tijden vertaalde (voor sommigen al een hele tijd) een gezicht. Mailtjes vlogen heen en weer met: "Wie ben jíj nou?" en "Ik had me een heel ander gezicht voorgesteld."
Het duurde dan ook niet lang voordat iemand voorstelde om eens in real life (IRL) af te spreken.
Verschillende ideeën passeerden de revue en uiteindelijk, in het voorjaar van 1998 spraken we af in een Grieks restaurant in Rotterdam. Het was eigenlijk een beetje raar: aan tafel zaten allemaal mensen die je wel kende maar ook weer niet. Sommigen waren herkenbaar door de opgestuurde foto en anderen niet. En ook de achtergronden van iedereen waren anders. Er zaten docenten tussen, programmeurs, ontwerpers, muziekanten, scholieren maar ze hadden allemaal één ding gemeen: het waren Mac-gebruikers.
Aan het eind van de avond waren we natuurlijk nog lang niet door alle gesprekstof heen dus een half jaar later zijn we weer samengekomen. Ditmaal ergens buiten Antwerpen (een diner waar we het NOG over hebben).
Ondertussen zijn de "IRLs" een vast onderdeel en worden ze ongeveer twee keer per jaar georganiseerd. Het zijn avonden van brassen en lachen en vooral verbaast zijn dat zulke verschillende mensen eigenlijk een zelfde fascinatie hebben. Je kan het een beetje vergelijken als een besloten Macintosh-beurs. Maar een waar je kan eten en dronken kan worden ;-)
Een van de andere (meer practische) doelen vind ik het ontmoeten van alle collega-vertalers. Het is toch interessant om te weten met wie je samenwerkt. Maar we hebben nog steeds niet iedereen lijfelijk ontmoet omdat het niet meevalt iedereen op een datum op een plek te krijgen. Ik heb evenwel goede hoop voor het volgende diner.
Elmar Düren
Samenstelling vertaalgroep andere lustri
In 2021 bestaat de Nederlandse vertaalgroep van TidBITS 25 jaar. Om dit bescheiden te vieren, plaatsen we een overzicht van de groep vertalers ten tijde van de lustri tot nu toe:
| 2006 (2e lustrum) |
2011 (3e lustrum) |
|
Dirk Paul Flach Elmar Düren Hans van Helvert Harry Maas Jacques Germans Matthias van Ryssen Max Stern Hanf Paul Bánsági Peetje Prakke Renate Wesselingh Sander Lam Thierry Kumps |
Dirk Paul Flach Elmar Düren Harry Maas Jos van den Berg Max Stern Hanf Olof Fredrikze Paul Bánsági Peetje Prakke Renate Wesselingh Sander Lam Sjoerd Bijleveld Thierry Kumps |
| 2016 (4e lustrum) |
2021 (5e lustrum) |
|
Dirk Paul Flach Elmar Düren Gerard van Herk Hans Riezebeek Henk Verhaar Ivar Klaas Johan Olie Jos van den Berg Max Stern Hanf Paul Bánsági Renate Wesselingh Sander Lam Thierry Kumps |
Dirk Paul Flach Elmar Düren Henk Verhaar Ivar Klaas Joek Roex Johan Olie Jos van den Berg Nico Seine Paul Bánsági Renate Wesselingh Sander Lam Thierry Kumps |