Vorige aflevering | Search TidBITS | TidBITS Homepage | Volgende aflevering

TidBITS#829, 15 mei 2006

Verward door de hele "netneutraliteit"-discussie? Geoff Duncan legt het deze week helemaal uit, waarna Adam over zijn ervaringen met het Garmin StreetPilot 2720 GPS-apparaat vertelt, dat onlangs op vakantie van onschatbare waarde bleek. Apple blijft maar doorgaan met het uitgeven van updates: Security Update 2006-003, QuickTime 7.1 en Front Row 1.2.2 en updates voor vier iLife-programma's, maar tv-fans zijn mogelijk enthousiaster over de beschikbaarheid van verschillende nieuwe tv-programma's van Fox in de iTunes Music Store. We bespreken ook nog de komst van NetNewsWire 2.1 en kondigen een DealBITS-verloting aan voor DoorStop X Security Suite van Open Door Networks.

Onderwerpen:

Copyright 2006 TidBITS: Reuse governed by Creative Commons license
<http://www.tidbits.com/terms/> Contact: <[email protected]>

**************************************************************************

TidBITS-NL zoekt vrijwilligers.

Vind je het nuttig dat er een Nederlandse vertaling van TidBITS is?
Lijkt het je leuk om teksten uit het Engels te vertalen?
Kun je een paar uurtjes per week missen?

De huidige vertaalploeg is juist groot genoeg om de tekst in porties van plezierige omvang over alle vrijwilligers te verdelen, maar als er een keertje iemand uitvalt wegens ziekte of drukdrukdruk hebben we een probleem. Dus een of twee man/vrouw erbij zou welkom zijn.

Kijk eens op de pagina hieronder wat het werk inhoudt, en laat het ons weten als het je aanspreekt.

<./tidbits-nl/over-vertalen.html>

**************************************************************************

Deze editie van TidBITS werd gedeeltelijk gesponsord door:

De Nederlandse editie van TidBITS is een letterlijke vertaling van de oorspronkelijke Engelse versie. Daarom is het mogelijk dat een deel van de inhoud niet geldt in bepaalde landen buiten de VS.

Dit nummer werd uit het Engels vertaald door:

Verder werkten mee:

Hoe je ons kunt bereiken kun je lezen op:
<./tidbits-nl/contact.html>

MailBITS, 15 mei 2006

[vertaling: PAB]

Vier iLife-programma's krijgen een update -- Apple gaf vandaag vier kleine updates uit voor vier van de iLife '06-toepassingen: iWeb, iPhoto, iMovie HD en iDVD. Zowel via Software Update als zelfstandige download. Zoals gebruikelijk bevatten de updates allemaal, niet nader genoemde, kleine "bug fixes" en stabiliteitsverbeteringen. Daarnaast wordt bij iPhoto 6.0.3 (een download van 14,1 MB) aangegeven dat er problemen opgelost zijn met het delen van iPhoto-bibliotheken (hoewel we niet kunnen zeggen hoe, want iPhoto 6.0.3 maakt nog steeds "thumbnails" met alleen-lezen rechten waardoor het volledig delen van een iPhoto-bibliotheek in de map Gedeeld nog steeds onmogelijk is), en ook zaken met betrekking tot het Photocasten van slimme albums en het maken van kalenders en boeken. iMovie HD 6.0.2 (7,0 MB) lost PAL-audioproblemen op en geeft nu de iLife-geluidseffecten correct weer in de mediakiezer. iDVD 6.0.2 (5,6 MB) "lost problemen op met betrekking tot het branden van sommige 16:9-projecten", volgens Apple.

<http://www.apple.com/support/downloads/iphoto603.html>
<http://www.apple.com/support/downloads/imoviehd602.html>
<http://www.apple.com/support/downloads/idvd602.html>

Wat groter nieuws en een veel grotere download, is iWeb 1.1 (95,3 MB), waarin ondersteuning toegevoegd is voor twee veel gevraagde functies: commentaar (dat zelfs bijlages kan bevatten tot 5 MB groot) en zoekvelden voor blogs en podcasts die op .Mac gepubliceerd worden. Het bevat verder "verbeteringen in het afbeeldingenbeheer om de laadprestaties van de site te verbeteren". [JK]

<http://www.apple.com/support/downloads/iweb11.html>

Security Update 2006-003 uitgegeven -- Apple is vorige week met de nieuwste security update gekomen. Deze verbetert kwetsbaarheden in veel belangrijke Mac OS X-componenten, zoals de Finder, Mail, Voorvertoning, Safari, CoreGraphics, AppKit, Sleutelhanger en Launch Services. Verschillende verbeteringen voorkomen dat verkeerd geformatteerde afbeeldingsbestanden crashes of het uitvoeren van programmacode kunnen veroorzaken, terwijl andere zich richten op specifieke beveiligingsgaten. De update is beschikbaar via Software Update, of als zelfstandige downloads voor Mac OS X 10.4.6-client (in een 12 MB grote PowerPC- of 23,5 MB grote Intel-versie) en -server (een 13,1 MB grote download), of als Mac OS X 10.3.9-client (een download van 28 MB) en -server (een update van 41,6 MB). [JLC]

<http://docs.info.apple.com/article.html?artnum=303737>
<http://www.apple.com/support/downloads/securityupdate2006003macosx1046clientppc.html>
<http://www.apple.com/support/downloads/securityupdate2006003macosx1046clientintel.html>
<http://www.apple.com/support/downloads/securityupdate20060031046server.html>
<http://www.apple.com/support/downloads/securityupdate20060031039client.html>
<http://www.apple.com/support/downloads/securityupdate20060031039server.html>

Uitgave van QuickTime 7.1 en Front Row 1.2.2 -- Apple verbeterde vorige week twee van zijn op media gerichte producten. QuickTime 7.1, een 49,1 MB grote download, levert "verschillende probleemoplossingen," verbetert H.264-prestaties en voegt er niet nader gespecificeerde ondersteuning voor iLife '06 aan toe. De update voor de toepassing voor het afspelen van media, Front Row 1.2.2, is een 4 MB grote download en voegt 'song shuffling' toe aan afspeellijsten en lost problemen op die voorkwamen dat Audible audioboeken afgespeeld konden worden, met betrekking tot dvd-compatibiliteit en meer. Software Update kent ook drie updates (natuurlijk) en denk eraan dat, zoals altijd, QuickTime 7.1 de licentie voor QuickTime Pro 6 overschrijft. [JLC]

<http://www.apple.com/support/downloads/quicktime71.html>
<http://www.apple.com/support/downloads/frontrow122.html>

NetNewsWire 2.1 -- Sinds vorige week is de nieuwste versie van RSS-nieuwsaggregator en -lezer NetNewsWire 2.1 beschikbaar van NewsGator, het bedrijf dat vorig jaar het product aankocht en ontwikkelaar Brent Simmons inhuurde (zie "NewsGator neemt NetNewsWire over"). NetNewsWire 2.1 verbetert sterk de synchronisatie met meerdere computers, waardoor je dezelfde set abonnementen kunt onderhouden en niet hetzelfde nieuws weer opnieuw voorgeschoteld krijgt, als je die al als gelezen gemarkeerd hebt op een computer. Je kunt er ook nieuwsberichten mee bekijken en abonnementen mee aanpassen via de NewsGator-website en verder een "sorteer op aandacht"-optie, die abonnementen naar boven verschuift waarvan het programma denkt dat je er meer belangstelling voor hebt. De prestaties zijn ook veel sneller in praktisch elk opzicht.

<http://db.tidbits.com/getbits.acgi?tbart=08278>
<http://www.newsgator.com/NGOLProduct.aspx?ProdID=NetNewsWire>

NetNewsWire kost $30, inclusief een abonnement van een jaar op NewsGator Online Premium. Het programma synchroniseert ook, met minder snelheid, efficiency en intelligentie, via .Mac of een FTP-server, dus het NewsGator-abonnement is dus niet strikt noodzakelijk voor synchronisatiedoeleinden. Het programma vereist Mac OS X 10.3.9 of hoger en is een universeel programma. NewsGator continueert de ontwikkeling van NetNewsWire Lite (nog steeds in de bètafase), dat gratis is. Het bevat een aantal functies minder, maar wel de synchronisatiefunctie. [GF]

<http://www.newsgator.com/NGOLProduct.aspx?ProdId=NetNewsWire&ProdView=lite>

Fox tv-programma's in iTunes -- Apple heeft weer een pakket toegevoegd aan zijn iTunes Music Store, met het debuut van de grootste zelfstandige omroeporganisatie tot nu toe, Fox Entertainment. De 16 nieuwe programma's die via iTunes beschikbaar zijn bevatten actuele series als 24, Prison Break en The Shield van fX Network, favorieten uit het recente verleden als Firefly en Buffy the Vampire Slayer; reality-programma's 30 Days en Unan1mous en programma's van Fox's SPEED- en FUEL TV-outlets inclusief Pinks en de First Hand sports diary. Als altijd zijn de afleveringen beschikbaar in een uitvoering zonder reclame voor $2 per stuk en kunnen ze bekeken worden op computer of videovaardige iPod. Sommige kortingen zijn beschikbaar bij de aanschaf (of bij het kado geven) van hele seizoenen.

<http://www.newscorp.com/news/news_294.html >
<http://phobos.apple.com/WebObjects/MZStore.woa/wa/viewCustomPage?name=pageNetworkPage_FOX>

Fox's stap om televisie-afleveringen in iTunes te brengen, komt maar een paar weken nadat de omroeporganisatie een overeenkomst aankondigde met zijn geassocieerde zenders over het delen van inkomsten. Hoewel de voorwaarden van de overeenkomst niet bekend gemaakt zijn, meldde Wall Street Journal dat het Fox in staat stelt 60 procent van de grootste kassuccessen de ochtend volgend op de uitzending via internet beschikbaar te stellen, waarbij de geassocieerde zenders 12,5 procent van de omzet, na aftrek van kosten, krijgen. [GD]

DealBITS-verloting: DoorStop X Security Suite

door Adam C. Engst <[email protected]>
[vertaling: RAW]

Hoewel de Mac-wereld nog niet half zo eng is als de Windows-wereld als het gaat om kwaadwillende software en insluipingen, is het toch een goed idee om op iedere Mac die rechtstreeks aan het internet hangt een actieve firewall te hebben. Maar hoewel Apple bij OS X een open-bron firewall levert die je machine kan beveiligen, heeft deze niet veel opties en vertelt hij je ook niet wat je aan moet met de vrijwel constante stroom van internet-gepor en -geduw, afkomstig van mensen en machines met slechte bedoelingen. Om aan deze zorgen tegemoet te komen, heeft routinier-Mac-ontwikkelaar en internetprovider Open Door Networks (die jaren geleden de eerste firewall voor de Mac schreef) de DoorStop X Security Suite ontwikkeld. Het pakket bevat DoorStop X, dat een gemakkelijker interface, meer flexibiliteit en betere logs biedt dan de ingebouwde firewall. Verder zijn er de Who's There? firewall-adviseur, die je helpt om nog meer te begrijpen van de geregistreerde pogingen om binnen te komen, en de tweede editie van "Internet Security for Your Macintosh", een volledig e-boek over beveiliging op de Macintosh. Alle drie producten zijn geïntegreerd, zodat je bijvoorbeeld Who's There? niet alleen kunt gebruiken om een bepaalde aanval te begrijpen, maar ook om de relevante hoofdstukken van het boek te laten zien en om de aangevallen dienst te beschermen in de firewall.

<http://www.opendoor.com/doorstopsuite/>

In de DealBITS-verloting van deze week kun je meedoen om een van de drie exemplaren van Doorstop X Security Suite te winnen, die elk 79 dollar waard zijn. Deelnemers die niet tot de gelukkige winnaars behoren, krijgen korting bij de aanschaf van DoorStop X Security Suite, dus schrijf je vooral in op de DealBITS-pagina (zie koppeling hieronder). Alle informatie die wordt verzameld, valt onder ons heldere privacybeleid. Hou rekening met je spamfilters, want je moet e-mail kunnen ontvangen van mijn adres om te weten of je gewonnen hebt. Vergeet ook niet dat als iemand wint die jij hebt aangedragen, jij dezelfde prijs krijgt als dank voor de mond-op-mondreclame.

<http://www.tidbits.com/dealbits/doorstop/>
<http://www.tidbits.com/about/privacy.html>

De strijd om neutraliteit

door Geoff Duncan <[email protected]>
[vertaling: SL, JG, MSH, RAW]

De afgelopen weken is er heel wat geschreven over netwerkneutraliteit. Zoals uiteen werd gezet door geleerden en sommige massamedia dreigt er een zware strijd tussen de telecommunicatiebedrijven met veel geld die de netwerken bouwen die het internet omvatten, en de technologiebedrijven met veel geld die functioneren op basis van het internet. De telecoms willen geld kunnen vragen aan de internetbedrijven voor voorrang op het netwerk; maar internetbedrijven - en veel consumentenorganisaties - betogen dat dergelijke betaal-voor-goede-toegang schema's een internet van de rijken zullen creëren, vernieuwing zullen afremmen, en ervoor zal zorgen dat alleen de meestbetalende diensten toegankelijk zijn.

In de Verenigde Staten heeft het onderwerp de politieke arena bereikt. Sommige congresleden stellen voor om netwerkneutraliteit in de wet vast te leggen, en bedrijven en belangengroepen proberen de publieke opinie (en stemmen van politici) in hun richting te buigen. Er zijn propagandasites opgericht voor beide standpunten.

<http://www.handsoff.org/>
<http://www.savetheinternet.com/>

Waarom deze stampij? Waar komt de discussie vandaan?

Wat is neutraliteit? -- Het klinkt raar, maar in de praktijk is het internet nooit neutraal geweest. Methoden en mogelijkheden om toegang te krijgen hebben altijd invloed gehad op de gebruikerservaring op het internet. Vraag het maar eens aan iemand die Apples systeemupdates van meer dan honderd megabytes downloadt via een inbelverbinding: zij zullen je zeggen dat het internet in hun nadeel werkt! Net zo kun je een breedbandverbinding hebben, maar toch met slakkentempo de nieuwe MP3-bestanden van je favoriete band ontvangen omdat ze geleverd worden via ISDN, of misschien kan je kabelleverancier een QuickTime film niet bijhouden. Of misschien laat je ISP je alleen maar mail versturen via hun eigen mailservers, en niet via die van je werkgever of eentje die je zelf draait. En firewalls - die tegenwoordig overal zijn - hebben als bestaansreden de "neutraliteit" van het internet op te heffen: ze onderzoeken en blokkeren opzettelijk verschillende soorten internetverkeer. Bedrijven blokkeren stelselmatig peer-to-peer bestandsdeling en diensten die bekendstaan als veiligheidsrisico's; scholen laten alleen verbinding toe met goedgekeurde sites op een "witte lijst" (of hebben een zwarte lijst van problematische sites: Del Mar College in Texas blokkeerde onlangs de toegang tot MySpace). Sommige technologie "kneedt" internetverkeer door grenzen op te leggen aan hoeveel bandbreedte kan worden gebruikt door bepaalde gebruikers, locaties of diensten, en natuurlijk blokkeren en censureren sommige autoriteiten het internet actief. Dit zijn allemaal gangbare hedendaagse voorbeelden van niet-neutraal gedrag op het internet.

Daarnaast is gebruik van het internet altijd een kwestie van betalen voor bandbreedte geweest. Daar is niets neutraal aan: niemand heeft het recht om het internet gratis te gebruiken. Vandaag de dag kun je misschien tussen Wi-Fi hotspots heen en weer springen, en behoorlijke internetdiensten krijgen zonder er een cent voor te betalen, maar je kunt erop rekenen dat de mensen die die hotspots onderhouden betalen voor die bandbreedte. Met het internet verbinden kost geld, of je dat nou doet door in te bellen, via een kabelmodem, DSL, draadloos, via satelliet, of met een andere toegangsmethode. Over het algemeen krijg je meer bandbreedte naarmate je meer bereid bent te betalen. De internetgiganten van vandaag besteden mammoetbedragen om er zeker van te zijn dat ze genoeg bandbreedte hebben om aan de vraag van hun gebruikers te voldoen. Denk je dat Apple grote internetpijpen moet hebben om die zware systeemupdates uit te serveren? Denk dan eens aan Microsoft! En denk daarna aan de bandbreedte die sites zoals Amazon.com, Google, MySpace, en YouTube nodig moeten hebben. Ook voor hun is het niet gratis.

Omdat toegang tot het internet in werkelijkheid nooit "neutraal" is geweest is het lastig om "netneutraliteit" te definiëren. Maar in essentie kun je het zien als een term voor hoe het internet op dit moment in de V.S. (en grote delen van de wereld) werkt. Afgezien van variaties in toegangssnelheid, beleid, en bandbreedte die ik hierboven schetste (en nog meer terzijdes) stelt een verbinding met een willekeurig deel van het internet in het algemeen gebruikers in staat om zo ongeveer alles te benaderen onder de gunstigste voorwaarden. Het maakt niet uit of je verbindt met de grootste online sites en diensten (zoals AOL, Yahoo, Google, MySpace, Amazon.com, of iTunes) of de meest obscure blog, fotopagina, of een tienerdichtwerk dat de loftrompet steekt over de kwaliteiten van Brad Pitt. Abstract bezien worden gegevens van al die sites gelijk behandeld, en het internet bezorgt informatie zo effectief als het kan gegeven de omstandigheden, ongeacht wie de fysieke netwerken bedient waar de gegevens langs reizen. Dat is de essentie van netneutraliteit.

Waarom telecombedrijven zich zorgen maken -- De telecommunicatiebedrijven die grote delen van het internet bouwen - bedrijven als Verizon, het nieuw leven ingeblazen AT&T, Comcast, en BellSouth - staan voor een dilemma. Aan de ene kant is de vraag naar internet- en breedbanddiensten nooit zo groot geweest, en hij groeit nog steeds. Aan de andere kant hollen de internetdiensten die door breedbandverbindingen mogelijk worden gemaakt, de kernactiviteiten van de telecommunicatiebedrijven uit.

Bijvoorbeeld de mogelijkheid die eraan zit te komen, om televisieuitzendingen en nieuwe films via het internet te streamen belooft niet veel goeds voor de kabeltelevisie van Comcast (of satelliettelevisie). Waarom zou je je op HBO abonneren als je de films die je wilt zien via het internet kunt bekijken, wanneer je maar wilt, waar je dat wilt, en voor minder geld? Met voice-over-Internet-Protocol (VoIP)-diensten zoals die van Vonage en Skype kun je van computer naar computer bellen via het internet, en ook nog beelden versturen en met meer mensen tegelijk vergaderen, en zelfs naar "buiten" bellen, naar standaard telefoons. VoIP en verwante technologie (zoals instant messaging) raken het hart van de telecommunicatiebedrijven: standaard telefoondiensten, veelal aangeboden via exclusieve franchisecontracten. Telecombedrijven verliezen al veel (voornamelijk jonge) klanten die de gebaande paden verlaten ten gunste van mobiele telefoons. In de nabije toekomst zullen zij nog meer klanten verliezen aan VoIP. (Vooral in de zakenwereld: VoIP is aantrekkelijk in vergelijking met telefoon- en vergaderdiensten tegen zakelijke tarieven, vooral als je internationaal belt.)

En om het nog erger te maken is de hoeveelheid geld die een gegeven hoeveelheid bandbreedte genereert voor telecommunicatiebedrijven in de afgelopen tien jaar met een factor honderd omlaag gegaan, terwijl de vraag naar breedbanddiensten blijft groeien. Een flinke bandbreedte waar je midden jaren '90 miljoenen dollars voor zou hebben betaald kost nu tienduizenden dollars per maand. (Hetzelfde geldt op kleinere schaal: de rekening voor de bandbreedte voor mijn thuisbedrijf is op dit moment ongeveer 20 procent van wat het was in 1996, en ik heb voor dat geld ongeveer 18 keer zo veel bandbreedte.) Goed, de uitgaven van telecombedrijven om die bandbreedte te installeren zijn ook omlaag gegaan, maar niet even snel, en in sommige gevallen gaan ze juist omhoog: het wordt moeilijker om een vergunning te krijgen om glasvezels in de grond te leggen, en de kosten om hardware op te waarderen en mammoetnetwerken te bouwen stijgen, ten dele door externe factoren zoals stijgende energieprijzen. Kort gezegd, en misschien sterk generaliserend, kunnen we de ontwikkeling van breedbandnetwerken in de V.S. als volgt samenvatten: het eenvoudige werk is grotendeels gedaan, en vanaf nu wordt het uitbreiden van de netwerkcapaciteit duurder.

Toegang in rangen bepalen -- De belangrijkste telecombedrijven die breedbandnetwerken creëren zien afnemende inkomstengroei en toenemende kosten, en zien een niet-zo-mooie toekomst voor breedbandnetwerken (om maar te zwijgen van hun inkomstenbasis). En dan zien ze de miljoenen en miljarden dollars die verdiend worden door bedrijven die de bestaande breedband internetdiensten gebruiken, en zeggen, "Hee, wij bouwden de netwerken waarop die bedrijven rijden! Zouden wij geen groter stuk van die taart moeten krijgen?" Het is zelfs nog bitterder wanneer die internetbedrijven niet veel betalen (of zelfs niets) voor bandbreedte op een bepaald netwerk. Laten we eens zeggen dat Vonage alle bandbreedte van Verizon koopt (wat niet waar is, maar speel eens mee). Hoe denk je dat BellSouth zich zou voelen als Vonage VoIP-diensten aan BellSouth telefoonklanten zou aanbieden, en misschien zelfs die klanten zou aanmoedigen hun telefoondienst te verminderen of zelfs op te zeggen? Dit allemaal zonder Vonage te betalen voor toegang tot BellSouths breedbandnetwerk? Je ziet waarom BellSouth kwaad zou kunnen zijn, en tegelijkertijd zie je waarom Vonage niets verkeerd zou doen; ze betalen ten slotte al veel geld aan Verizon.

Hoewel dit voorbeeld verzonnen is (de meeste grote internetdiensten moeten bandbreedte en speciale netwerktoegang kopen van verschillende providers op veel locaties), is het idee simpel: omdat alle datatransmissie over het internet behandeld wordt met min of meer dezelfde prioriteit, kunnen internetbedrijven de infrastructuur van de telecoms gebruiken om in concurrerende diensten te voorzien en, in sommige gevallen, zelfs hun klanten te stelen.

Dus zoeken telecoms naar manieren om inkomsten te genereren en te vermeerderen uit grote internetbedrijven die hun breedbandnetwerken gebruiken. Extra inkomsten zou meer geld voor de telecoms betekenen, maar zou ook investeringskapitaal aantrekken dat nodig is om geavanceerd netwerkcapaciteit en -vermogen op te bouwen. Ten slotte zijn beleggers voornamelijk geïnteresseerd in het ondersteunen van projecten die hopelijk winst opleveren. De vraag is: wat kunnen telecombedrijven de grote internetspelers aanbieden zodat de overeenkomst aantrekkelijker is en ze zouden betalen - of, ten minste, meer betalen dan ze nu doen?

Een idee is om programma's te creëren waarbij internetbedrijven telecoms kunnen betalen om hun data met voorkeur te behandelen. Laten we zeggen dat je een internetbedrijf hebt dat 'streaming video' levert: wat denk je er van als je er voor zou kunnen zorgen dat jouw gegevens sneller en betrouwbaarder bezorgd zouden worden via een zeker groot telecom-netwerk? Zou dat je geen voordeel op je concurrentie geven, je gebruikers gelukkiger maken, zorgen dat jij er beter uitziet, en, daardoor, je zaken verbeteren? Zou dat niet interessant voor je zijn? Dat idee is het wezen van toegang in rangen: voor een prijs zouden de telecoms sommige internetgegevens een hogere prioriteit dan andere data kunnen geven.

Nogmaals, praktisch gezien is internettoegang al in rangen. Over het algemeen staan internettoegangskosten betaald door bedrijven en individuele internetgebruikers in proportie tot de hoeveelheid bandbreedte die ze ontvangen. Providers hebben al jaren toegang in rangen aangeboden, gebruikers aangemoedigd om op te waarderen van telefoon- naar breedbanddiensten, en van "langzame" technologie zoals ISDN en de goedkope kant van DSL naar "wereldklasse" DSL, draadloze, en kabelmodem-oplossingen. Bedrijven nemen dezelfde beslissingen op een grotere schaal, door bandbreedte, netwerktoegang, en toegang tot colocatiefaciliteiten te kopen tegen verschillende tarieven afhankelijk van de diensten die ze nodig hebben.

De essentie -- Indien geïmplementeerd, zou het toepassen van betaalde toegankelijkheid een van de fundamenteelste (weliswaar abstracte) principes van het internet veranderen: namelijk dat nu alle gegevens met gelijke prioriteit behandeld worden, onafhankelijk van type, oorsprong of bestemming. Onder betaalde toegankelijkheid zouden gegevens of diensten van voorkeursbronnen speciale behandeling krijgen; afhankelijk van de provider, zou die informatie lopen via daartoe bestemde netwerk-links, zou die informatie het leeuwenaandeel van beschikbare bandbreedte bij opstoppingen genieten, of zou die informatie sneller gerouteerd worden dan andere data. Hoe dan ook, voorkeursinfo zou op het netwerk van telecoms sneller reizen en betrouwbaarder.

Telecombedrijven beschouwen dit idee in wezen als innovatie: zij scheppen nieuwe voorkeursdiensten die waardevol zijn voor online zaken doen en die betaald worden tegen speciale tarieven. Een AT&T medewerker had onlangs het argument dat gerangschikte toegang niet de wijze zou veranderen waarop het internet werkt voor gewone gebruikers; in plaats daarvan zou gerangschikte toegang nieuwe communicatiekanalen scheppen, toegevoegd aan de bestaande internet-infrasructuur. Hoewel er weinig technische details over mogelijke implementatie beschikbaar zijn, is het nogal makkelijk scenario's te bedenken waarbij de opvatting van de telecoms juist zou zijn. Veel verschillende soorten zaken en organisaties vereisen betrouwbare en veilige mechanismen voor gegevensoverdracht - denk aan banken en financiële instituten, overheidsorganisaties, fabrikanten, overheidsdiensten en mediabedrijven. In "vroegere dagen" zetten deze bedrijven vaak hun eigen privé-netwerken op - een voorbeeld hiervan zouden de netwerken zijn die door de nu alomtegenwoordige ATM-machines worden gebruikt. Tegenwoordig zijn de gereedschappen die deze industrie gebruikt gebaseerd op internet-technologie en daarom willen deze bedrijven het internet gebruiken. Door middel van gerangschikte toegang zouden telecoms in wezen deze organisaties het voordeel van betrouwbare, particuliere netwerken aanbieden, met de voordelen van het internet.

Maar gerangschikte toegang hoeft daar niet te stoppen: telecoms zouden kunnen samenwerken met internetbedrijven zoals Google, Yahoo en Microsoft om te realiseren dat hun gegevens ook voorkeursbehandeling zou krijgen, of het laat gebruikers hun dienst zo upgraden dat, welke gegevens ze dan ook aanvragen met voorkeur worden behandeld - en hier ontstaan de controverses. Telecoms beweren dat het in rekening brengen aan internetbedrijven voor begunstigde toegang alleen maar redelijk is, omdat veel van deze bedrijven thans een "gratis lunch" krijgen op de internet-netwerken van de telecoms. Winst uit gerangschikte toegang zou telecoms in staat stellen om de volgende generatie internet-netwerken te bouwen.

Daartegenover stellen internetbedrijven dat betaalde toegang een internet zou creëren waar alleen de rijkste deelnemers hun gegevens betrouwbaar door kunnen krijgen: behalve als de internetbedrijven telecoms "protectiegeld betalen" zouden ze er niet op kunnen rekenen dat hun gegevens daadwerkelijk bij hun klanten doorkomen.

Een bezwaar tegen betaalde toegang is technisch - dit is echter zonder de specificaties te kennen hoe gerangschikte toegangssystemen zouden werken, moeilijk naar waarde te schatten. Over het algemeen geven netwerkingenieurs de voorkeur aan "stomme" transparante netwerken tegenover netwerkarchitecturen met zogenaamd "intelligent" gegevensbeheer. Historisch gezien hebben netwerken die trachten zoveel mogelijke bits te transporteren, zo snel en transparant als maar mogelijk is, betere prestatie en grotere betrouwbaarheid getoond, dan netwerken die analyseren en voorwaarden stellen aan gegevenstransmissie en routering. Telecoms stellen dat door het gehele internet te zien als een "domme pijp" hen belet wordt nieuwe types netwerken en gegevensdiensten te maken, een eis van toekomstige online-bedrijven. Anderzijds, toenemende aantallen firewalls, toegangstechnologie, beveiligingsgereedschappen en andere extensies van basis internetoperaties betekenen in de praktijk dat het tegenwoordige internet nauwelijks zo "stom" is als het geweest is, al zijn veel topnetwerken en interconnectieplaatsen nog in belangrijke mate transparant.

De politiek -- "Netneutraliteit" is geen nieuw onderwerp in de politiek van de Verenigde Staten, maar het verschuift nu snel van de vergaderkamers en kantoren naar de grote zaal van het Congres. Verscheidene wetsvoorstellen die gemaakt zijn in Congrescommissies in 2006 bevatten bepalingen die erop gericht zijn om netwerkneutraliteit af te dwingen (maar op dit moment is er nog geen enkele die voorbij dat stadium is gekomen). In augustus 2005 nam de federale communicatiescommissie (FCC) een reeks principes aan voor een beleid dat in grote lijnen de algemene ideeën over netwerkneutraliteit behelsde, nadat de commissie in maart 2005 een kleine boete had uitgedeeld aan Madison River Communications, voor het blokkeren van de VoIP-dienst van Vonage voor zijn eigen telefoonabonnees. Toch is het internet in juridische termen een niet-gereguleerde informatiedienst binnen de Verenigde Staten.

<http://hraunfoss.fcc.gov/edocs_public/attachmatch/DOC-260435A1.pdf>

Achter de argumenten voor en tegen een wetgeving voor netwerkneutraliteit ligt het idee dat de internetdienst beschouwd zou kunnen worden als een "common carrier", "publieke transportdienst", en als dusdanig onderworpen aan de regelgeving die ontworpen werd voor telefoonnetwerken (en eerder voor de telegraaf en de spoorwegen). Onder de wetten op de publieke transportdiensten mogen de eigenaars van zo'n dienst niet hun eigenaarschap gebruiken om dienstverlenende derden buiten de deur te houden. In de Verenigde Staten is de internetdienst niet onderworpen aan deze wetten. De netwerken die samen het internet vormen, zijn het eigendom van en worden beheerd door privé-instanties en dat betekent dat ze, zelfs na de beleidsverklaring van de FCC, grotendeels vrij zijn van regulering door de overheid. Voor het merendeel kunnen netwerkbeheerders gewoon doen wat ze willen; het is echter toevallig zo dat het tot nu toe in hun voordeel was om hun netwerken vrij transparant voor elkaar te houden.

Telecommunicatiebedrijven beargumenteren dat een wet op netwerkneutraliteit de eerste belangrijke regulering van het internet zou zijn, en er feitelijk toe zou leiden dat de overheid prijsrestricties afdwingt voor internetdiensten. Zonder de vrijheid om hun eigen prijzen te bepalen (een concept dat vele sectoren van de Amerikaanse economie nauw aan het hart ligt) zullen de telecombedrijven naar eigen zeggen niet in staat zijn om nieuwe, geavanceerde netwerkdiensten te installeren. Ze zouden eenvoudigweg het geld er niet voor bij elkaar kunnen krijgen: het gros van de potentiële winsten van wat de telecombedrijven zouden bouwen, zou door de internetbedrijven worden opgeslokt, en veel van hen zouden weinig of niets betalen om toegang tot het netwerk te krijgen.

Internetbedrijven en actiegroepen voeren aan dat sites als Yahoo, Google en YouTube misschien nooit het licht hadden gezien als ze de telecommunicatiebedrijven hadden moeten betalen voor eersteklas netwerktoegang. Nieuwe technologie als instant-berichten, digitale media en VoIP (en natuurlijk de controversiëlere technologie als peer-to-peer bestandsdeling) waren misschien nooit ontwikkeld als er toegangssystemen met verschillende rangen hadden bestaan.

Sommigen beweren dat toegang met verschillende rangen de keuze van de consument zou kunnen beperken. Als bijvoorbeeld RealNetworks betaalt voor voorkeurstoegang maar Apple doet dat niet, dan zou het online muziekaanbod van RealNetworks ineens veel aantrekkelijker zijn dan iTunes. Niet op basis van het aanbod van diensten of de kwaliteit van de producten, maar simpelweg omdat sommige gebruikers de data van RealNetworks sneller en op een betrouwbaardere manier zouden ontvangen. Kleine bedrijven zullen misschien helemaal niet in staat zijn om op de snelle baan te komen, waardoor hun producten of diensten net niet die kritische massa zullen bereiken om "de volgende klapper" te worden.

De actiegroepen breiden dit concept uit tot buiten de bedrijfssector: politieke organisaties, instellingen zonder winstbejag en "burgerjournalisten" (bloggers, dus) zullen hun stemmen misschien gesmoord zien worden omdat ze het zich niet kunnen veroorloven om een plaats op de snelle banen van de telecombedrijven te kopen. Bovendien zouden de telecombedrijven ervoor kunnen kiezen om gewoonweg geen voorkeurstoegang te verkopen aan bepaalde bedrijven of technologie, of erger nog, aan verkondigers van bepaalde politieke standpunten. Misschien denkt Verizon dat de VoIP-technologie een te grote hap neemt uit hun inkomsten uit traditionele telefoondiensten. Nu, er staat nergens geschreven dat ze verplicht zijn om voorkeurstoegang te verkopen aan bedrijven als Vonage of Skype. Telecommunicatiebedrijven zeggen dat ze nooit internetdiensten zouden blokkeren of degraderen op hun netwerken, omdat dat een nachtmerrie voor hun publieke relaties zou zijn en hen klanten zou kosten. Dat mag dan wel waar zijn, maar tegenstanders beweren dat de consumenten in de Verenigde Staten over het algemeen niet voldoende keuze in breedbanddiensten hebben om ervoor te zorgen dat marktwerking een belangrijke rol kan spelen in de toegangspolitiek van de telecombedrijven.

<http://www.linuxinsider.com/story/exclusives/50442.html>

Blijf luisteren -- Het debat over netwerkneutraliteit zal alleen maar verhitter worden in de komende maanden, en je kunt veel uitspraken van experts aan beide zijden verwachten. Tenslotte is het misschien belangrijk om te onthouden dat het debat grotendeels is ontstaan uit het verlangen van de telecommunicatiebedrijven om een groter aandeel te krijgen in het geld dat wordt verdiend door de grotere spelers in de huidige internet-economie, zoals Google, Amazon.com, Yahoo, Microsoft en Apple, en de bedrijven die marktleiders gaan worden in het leveren van video, televisie en films aan klanten. Gezien de economische en politieke macht van de telecombedrijven is het vrijwel zeker dat het ze zal lukken; het is alleen de vraag hoe, en of de methode waarmee ze erin slagen de snelle weg bergafwaarts zal worden die de tegenstanders voorspellen.

Garmin StreetPilot 2720 verhoogt de standaard voor autonavigatie

door Adam C. Engst <[email protected]>
[vertaling: TK, DPF]

Mijn laatste update van onze lopende bespreking van gps-toestellen met spraaknavigatie is al zes maanden oud, en in mijn recentste artikel kwam de Magellan RoadMate 760 er grotendeels goed uit. De concurrent van Garmin die er het dichtst bij komt, de StreetPilot 2720, kwam bij mij terecht voor een evaluatie net voordat ik op reis vertrok (van San Francisco naar Seattle en van ons huis in Ithaca, NY, naar New York City). In grote lijnen biedt de StreetPilot 2720 praktisch dezelfde mogelijkheden als de RoadMate 760 voor een gelijkaardig prijskaartje, maar met meer oog voor detail en gebruikersvriendelijkheid, en hij haalt het dan ook tegen de RoadMate. Bovendien kan ik niet meteen iets bedenken waardoor de StreetPilot 2720 zou worden verbeterd. Garmin heeft goed werk geleverd en ik kan me maar een paar dingen voorstellen waar Garmin de mogelijkheden zou kunnen uitbreiden. Beide toestellen staan vaak in de aanbieding voor rond de $700, en bij sommige minder bekende winkels kun je de RoadMate 760 voor nog minder vinden.

<http://db.tidbits.com/getbits.acgi?tbser=1264>
<http://www.magellangps.com/en/products/product.asp?PRODID=1091>
<http://www.garmin.com/products/sp2720/>

Je kunt beter mijn vorige artikelen over dit onderwerp zelf nog even nalezen, maar het komt erop neer dat je in deze toestellen een adres als bestemming invoert, dat ze een route naar de bestemming berekenen, gesproken draai-voor-draai aanwijzingen bieden, en snel herberekenen als er een vergissing is (door de gps of de bestuurder) of als de bestuurder om wat voor reden dan ook verkiest om van het aanbevolen parcours af te wijken. Voor een bekende rit in een kleine stad zijn ze overbodig, maar voor een lange reis in een onbekende streek of om door complexe delen in een grote stad te geraken zijn deze toestellen essentieel.

De twee belangrijke mogelijkheden die de RoadMate 760 onderscheiden van zijn voorganger, de RoadMate 700, zijn SayWhere, dat de naam van de aankomende straten uitspreekt met aanwijzingen om af te slaan, en SmartDetour, dat automatisch een nieuwe route berekent als de auto te lang vastzit in het verkeer. De StreetPilot 2720 van Garmin biedt heel gelijkaardige mogelijkheden, en ik zal dan ook met deze mogelijkheden beginnen.

Praatgrage kaarten -- De spraaksynthese van straatnamen door de RoadMate 760 is sterk verbeterd ten opzichte van de vorige toestellen die alleen details over het afslaan konden spreken ("Sla links af binnen 500 meter"). De RoadMate 760 gebruikte wel opgenomen stemmen voor de details over het afslaan zodat je binnen dezelfde reeks instructies verschillende stemmen te horen kreeg, en dat stoorde wel. De StreetPilot 2720 gebruikt daarentegen een gesynthetiseerde stem van heel hoge kwaliteit voor zowel de straatnamen als de details over het afslaan, en je hoort dan ook één enkele natuurlijk uitgesproken zin. Ik heb de stemkwaliteiten niet naast elkaar kunnen vergelijken, maar ik heb de indruk dat de tekst-naar-spraak-synthese van de StreetPilot beter was, en de manier waarop ongewone namen werden uitgesproken was juister, of zelfs perfect. Bovendien hebben veel straten meer dan één naam of nummer, en de StreetPilot 2720 sprak alleen de eerste uit, wat vlotter aanvoelde dan de manier waarop de RoadMate 760 de volledige lijst namen aframmelde.

De SmartDetour-mogelijkheden van de RoadMate 760 heb ik helaas niet in het echte verkeer kunnen testen (omdat er geen verkeer is in Ithaca), maar in San Francisco, Seattle en New York City heb ik vaak de alternatieve routes met de StreetPilot 2720 kunnen uitproberen. Voor zover ik kon zien, stelde de StreetPilot de alternatieve routes niet automatisch voor zoals de RoadMate 760 dit waarschijnlijk zou hebben gedaan, maar toen we handmatig om een alternatieve route vroegen, werd die snel gevonden. Jammer genoeg had ik ook niet om de Garmin GTM 10 gevraagd, een optionele FM-verkeersontvanger die realtime-informatie over het verkeer, wegenwerken, en door het weer veroorzaakte problemen in een bepaalde stad kan ontvangen. In combinatie met de StreetPilot 2720 kan de GTM10 in theorie dergelijke informatie ontvangen en alternatieve routes voorstellen. Dat zou alvast fantastisch geweest zijn om van Queens naar Staten Island proberen te rijden (een rit van 45 minuten die je verschillende uren kan kosten door het verbazend beroerde verkeer op zowel de Belt Parkway als de Brooklyn-Queens Expressway.

De interface voor het selecteren van deze alternatieve routes is vatbaar voor verbetering in al deze GPS-toestellen. De gebruiker kan gewoonlijk specificeren hoe ver de alternatieve route mag afwijken van de oorspronkelijke route, en we konden ook bepaalde straten als te vermijden ingeven. Dit zijn goede opties, maar we vonden het hele proces nogal onduidelijk - toen we vastzaten in langzaam verkeer, wisten we niet hoe ver nog redelijk was, en aangezien we de straten niet kenden, wisten we ook niet welke te vermijden waren. Toen we bovendien een nieuwe route vroegen, moesten we handmatig door de lijst scrollen en er een betere proberen uit te halen; de StreetPilot 2720 bood geen enkele mogelijkheid om de oude en de nieuwe routes te vergelijken. Toen we een keer bij het aanschuiven aan wegenwerken bij Grants Pass (Oregon) een alternatieve route hadden gevraagd, merkten we gelukkig op dat de voorziene aankomsttijd in Ashland (Oregon) 40 minuten later was geworden. De alternatieve route zou ons wel uit de file hebben gehaald, maar ze zou een enorme omweg geweest zijn. Een betere interface zou verschillende route-opties voorzien, gesorteerd op langere tijd/afstand, en de lijst voor het afslaan zou heel overzichtelijk zijn.

Ontastbare ervaringen -- Het moeilijke aan een efficiënte interface zit in de kleine dingen, en volgens mij is dit waar Garmin het momenteel haalt van Magellan. De RoadMate 760 schakelt bijvoorbeeld automatisch van de standaard plattekaartweergave naar 3D-weergave wanneer je een afslagpunt nadert, terwijl de StreetPilot 2720 (en dit geldt ook voor de StreetPilot c330 die ik eerder heb besproken) gewoonlijk een 3D-weergave met perspectief bood, met de huidige locatie (groter) en de volgende afslag (kleiner, aangezien het verder weg is) op schaal. Deze aanpak blijkt heel intuitief te zijn, en de StreetPilot 2720 schakelt alleen over naar plattekaartweergave wanneer de huidige locatie en de volgende afslag kilometers uiteen liggen.

<http://db.tidbits.com/getbits.acgi?tbart=08121>

Toen ik jaren geleden met mijn vriend Sandro in Seattle reed en hij me de weg wees, zei hij me altijd al vlak nadat ik ergens was afgeslagen wat de volgende afslag zou zijn, zelfs als dat pas een heel stuk verder was. Hij zei me dat het zijn goede voornemen voor het nieuwe jaar was, en ik herinner me dat ik behoorlijk onder de indruk was over hoe gemakkelijk het was om zijn instructies te volgen omdat ik altijd een goed idee had van wat eraan kwam. Ik herinner me niet wat de RoadMate 760 op dit vlak precies deed, maar mijn indruk is dat de StreetPilot 2720 meer op de aanpak van Sandro leek, vooral wanneer de volgende afslag niet zo ver weg was.

De RoadMate 760 telde af tot aan onze bestemming, maar we moesten uitrekenen om hoe laat dat zou zijn. De StreetPilot 2720 vertrekt standaard van het tegenovergestelde, en geeft de aankomsttijd en laat ons uitrekenen hoe lang dat nog is; dit past beter bij onze manier van denken.

Ten slotte hebben we de standaardinstellingen niet veel veranderd, maar bij de StreetPilot 2720 kun je de weergave en andere opties op allerlei manieren aanpassen. Ik kon me best voorstellen dat iemand een bepaalde standaardinstelling vervelend vond, en het is dus handig dat je ze kunt veranderen.

Afmetingen -- Hoewel de RoadMate 760 en StreetPilot 2720 meer overeenkomsten dan verschillen hebben, wint de StreetPilot op punten. De StreetPilot 2720 heeft een interne antenne die je bij de RoadMate 760 uit moet schuiven, terwijl dit niet ten koste ging van de ontvangst (overigens hebben beide modellen de mogelijkheid voor een externe antenne). Dat betekent niet dat de ontvangst van de antenne van de StreetPilot perfect was: in het door wolkenkrabbers gedomineerde straatbeeld van New York City en de wildernis van de bossen van noordelijk Californië lukte het vaak niet om een satellietsignaal op te pikken. Deze problemen bestonden echter niet op de landelijke Highway 101 in Californië, maar in Manhattan leidde het tot een tijdje stress voordat het apparaat in staat was om ons de richting aan te geven naar Queens (al was het handig geweest als het apparaat ons ook nog had kunnen vertellen dat de ingang van de Midtown Tunnel niet eenvoudig te vinden was).

Ik heb de schermen niet naast elkaar kunnen houden, maar in elk geval is het scherm van de StreetPilot 2720 erg goed; ondanks heldere zon (waardoor ik ook nog eens een zonnebril droeg) was het scherm altijd goed leesbaar. Garmin levert verder een handig plastic hoesje dat het scherm beschermt wanneer de StreetPilot bijvoorbeeld in je bagage of handschoenvak zit.

De StreetPilot 2720 had bovendien een afwijkende manier van bevestiging aan het dashboard, niet zo'n ganzennek die je ergens aan moet plakken, maar gewoon een stevige voet zonder plakker. Dat betekende bijvoorbeeld ook dat Tonya hem snel kon pakken wanneer ze iets in moest voeren. Het enige nadeel was dat ze soms de stroomvoorziening per ongeluk losmaakte, waardoor het apparaat herstartte. Garmin levert verder een infrarode afstandsbediening waardoor je het apparaat kunt bedienen zonder dat je voorover hoeft te leunen, maar die werkt niet echt handig. De toetsen kwamen niet echt overeen met de touch-screen interface van de StreetPilot 2720, en ondanks het gebruik van nieuwe batterijen, kwamen de opdrachten vaak niet over.

In het begin had ik last van de bediening voor de geluidssterkte, omdat het lastig was om dit in te stellen terwijl je dit wel regelmatig doet onderweg. De keuze voor een fysieke toets, in plaats van het touch-screen, zou beter zijn geweest. Ik ontdekte echter dat er ook een automatische instelling is om het volume aan te passen aan de snelheid van de auto, waarna ik alleen nog problemen had met geluidsniveau als de radio te hard stond.

Gek genoeg heeft de StreetPilot 2720 geen luidspreker, althans geen losse, de luidspreker is geïntegreerd in de stroomvoorziening. Ik heb er geen problemen mee ondervonden, maar ik zou me kunnen voorstellen dat de stroomvoorziening zich op een plek kan bevinden waar de luidspreker niet goed werkt.

Waarheen? De meeste GPS-bedrijven richtten zichten zich op een van de volgende zaken: muziek, hands-free mobiele telefoon, fileberichten, foto's of gegevens over interessante plaatsen. Het ligt voor de hand om een GPS-apparaat tevens te gebruiken als MP3-speler, omdat er vaak maar één enkele stroomvoorziening is. Tegelijkertijd ben ik er bang voor dat het werk van Apple met de interface van de MP3-speler zo baanbrekend is geweest dat je je alleen maar gaat ergeren aan de interface van het GPS-apparaat. Desalniettemin zijn er wel interessante mogelijkheden, zoals het automatisch dimmen van de muziek wanneer er aanwijzingen voor de route gegeven moeten worden, of het schakelen tussen muziek en kaarten, maar ik moet het eerst nog zien.

Dergelijke mogelijkheden liggen er ook voor het gebruik van de mobiele telefoon en fileberichten op de GPS, omdat het ook mogelijkheden biedt om te differentiëren tussen verschillende modellen, zodat de prijs hoog kan blijven. Het tonen van foto's op het scherm lijkt echter nogal onnodig.

Ik kijk wel uit naar de aangekondigde reisgids voor de Garmin StreetPilot c550; het biedt aanbevelingen voor restaurants en dergelijke. We gebruiken vaak de tips voor restaurants en proberen ons dan op basis van de naam te bedenken of het een goede kan zijn. Dat doen we meestal door te kijken wat er in de buurt is, omdat restaurants en benzinestations vaak in elkaars buurt gaan zitten.

<http://www.garmin.com/products/sp550/>

De Travel Guide lijkt een goede start, maar wat ik erg graag zou willen is tips van mensen uit de omgeving over de suggesties, bijvoorbeeld door een website met tips. Stel je voor dat het mogelijk was om restaurants en dergelijke te waarderen, en die waarderingen op een website kon zetten waarbij je ook commentaar van anderen kunt downloaden. Met een stap extra zou je ook de mogelijkheid kunnen creëren om de gebruikersgemeenschap fouten in de database en kaarten te laten corrigeren. Hoewel zowel Garmin als Magellan dergelijke databases gebruiken heeft geen van beiden deze opengesteld voor gebruikers; misschien zal TomTom of een ander bedrijf de eerste stap nemen om gebruikers hierbij te betrekken.

Recente onderwerpen in TidBITS Talk, 15 mei 2006

van de TidBITS-redactie <[email protected]>
[vertaling: DPF]

[De discussies waarnaar verwezen wordt zijn in het Engels, daarom hebben we de titels niet vertaald - Tb-NL.]

De eerste URL van elke thread-beschrijving verwijst naar de traditionele TidBITS Talk interface; de tweede URL verwijst naar dezelfde discussie op onze Web Crossing-server. Die heeft een ander uiterlijk en is mogelijk sneller.

The Long & Winding Road -- Lezers bediscussiëren de recente juridische overwinning die Apple Computer boekte ten opzichte van Apple Corps, inclusief oordelen over de relatieve waarde van de twee "merken." (8 berichten)

<http://db.tidbits.com/getbits.acgi?tlkthrd=2993>
<http://emperor.tidbits.com/TidBITS/Talk/823/>

Two Corrections in TidBITS 827 -- Voortbordurend op de correctie van vorige week over de mogelijkheden om een schermafbeelding te maken, doen lezers suggesties aangaande Snapz Pro X en een toetsencombinatie in Mac OS X om schermafbeeldingen naar het klembord te kopiëren. (3 berichten)

<http://db.tidbits.com/getbits.acgi?tlkthrd=2994>
<http://emperor.tidbits.com/TidBITS/Talk/824/>

Niet-winstgevende en niet-commerciële publicaties en Websites mogen artikels overnemen of een HTML link maken als de bron duidelijk en volledig vermeld wordt. Anderen gelieve ons te contacteren. We garanderen de precisie van de artikels niet. Caveat lector. Publicatie-, product- en firmanamen kunnen gedeponeerde merken zijn van hun ondernemingen.

Vorige aflevering | Search TidBITS | TidBITS Homepage | Volgende aflevering