Vorige aflevering | Search TidBITS | TidBITS Homepage | Volgende aflevering

TidBITS#557/27-Nov-00

Nog niet de kleding gevonden die je voor de feestdagen aan wilt trekken? Vrees niet: er is kleding van TidBITS, ook koffiemokken en muismatten! Tevens kijken we naar de net vastgestelde nieuwe top-level domeinnamen van ICANN, en wat voor invloed dat wellicht heeft op jou. Tom Gewecke onderzoekt de ondersteuning voor vreemde talen in Mac OS 9 - tot en met de taalkits die je nog nooit eerder had opgemerkt - en we kijken naar de nieuwe versie van MacSpeech's iListen 1.0, Graphing Calculator 3.0 en NetCloak 3.1.

Onderwerpen:

Copyright 2000 TidBITS Electronic Publishing. All rights reserved.
Information: <[email protected]> Comments: <[email protected]>


-> Denk je dat TidBITS interessant is voor <-
-> je vrienden, kennissen, collega's? Geef <-
-> hen de tip zich ook GRATIS te abonneren <-
-> of stuur deze aflevering naar hen door! <-


Je kunt je gratis abonneren op de Nederlandse afleveringen van TidBITS door een (blanco) mailtje te sturen naar: [email protected]. Je krijgt deze dan per e-mail toegestuurd.
Om je abonnement op te zeggen, kun je een mailtje sturen naar: [email protected].


Deze editie van TidBITS werd gedeeltelijk gesponsord door:


De Nederlandse editie van TidBITS is een letterlijke vertaling van de oorspronkelijke Engelse versie. Daarom is het mogelijk dat een deel van de inhoud niet geldt in bepaalde landen buiten de USA.

Dit nummer werd uit het Engels vertaald door:

Verder werkten mee:


MailBITS/27-Nov-00

[vertaling: PEP, TK]

Wat zijn jullie favoriete geschenken deze feestmaand van het jaar 2000? -- Wij zijn onze voorbereidingen aan het treffen voor de jaarlijkse geschenken-uitgave, waar we vertellen welke suggesties die wij van jullie ontvingen de beste zijn. Het kunnen ideeën zijn die je zelf van plan bent te geven aan vrienden of familieleden, of iets dat je zelf graag zou ontvangen! Als in voorgaande jaren verzamelen we de ideeën in TidBITS Talk, stuur dus je suggestie naar <[email protected]>. Voor sommige categorieën hebben we vast een thread opgestart, en in de TidBITS Talk Web archief staat er onderaan elk bericht een "Respond via e-mail" link om te gebruiken. Zoals altijd, graag één suggestie per bericht; geef ons altijd de reden voor je suggestie, vermeld de URL of andere essentiële contactinformatie, en noem alleen producten van een ander. Alvast bedankt voor je suggesties; als je in de stemming wilt komen, kun je de lijsten van de afgelopen twee jaar even nalezen: ze zijn op TidBITS-460 en TidBITS-510.

<http://db.tidbits.com/getbits.acgi?tlkthrd=active>
<TidBITS-460.html>
<TidBITS-510.html>

iListen 1.0 spitst de oren -- MacSpeech heeft iListen 1.0 uitgebracht, het lang verwachte spraakherkenningsprogramma voor de Mac. iListen biedt herkenning van continue spraak en dicteren, zodat je Mac woorden die jij via een microfoon inspreekt herkent en invoert in een document. (Voor een overzicht van continue spraakherkenning en een bespreking van de belangrijkste concurrent van iListen, zie "Woorden zijn goedkoop - ViaVoice Enhanced Edition" door Matt Neuburg in TidBITS-544.) Met iListen kan je tekstmacro's aanmaken om met een kort stemcommando een lang stuk tekst te typen. Bovendien maakt het gebruik van spraakprofielen voor meerdere gebruikers op eenzelfde Mac met behulp van de functie voor Meerdere gebruikers in Mac OS 9. iListen vereist een computer met een PowerPC G3 of G4 met Mac OS 9 of hoger en 128 MB RAM. De software is verkrijgbaar op de website van MacSpeech voor $99; twee aanbevolen combinaties van microfoon/hoofdtelefoon zijn ook verkrijgbaar voor $53 en $57. MacSpeech biedt tevens een korting van $30 voor gebruikers van IBM ViaVoice. [JLC]

<http://www.macspeech.com/products/iListen.html>
<http://db.tidbits.com/getbits.acgi?tbart=06085>
<http://store.macspeech.com/>

Graphing Calculator biedt 3.0 als uitkomst -- In 1994, toen de eerste Power Macs van Apple uitkwamen, hielp een elegante kleine applicatie Graphing Calculator genaamd de massa's met wiskundige aanleg te verbazen door grafieken van wiskundige vergelijkingen snel te tekenen en vloeiend te animeren. 10 miljoen exemplaren van Graphing Calculator 1.0 en 1.1 werden bij de Macs geleverd, maar de ontwikkelaars van Graphing Calculator gingen ook verder op eigen houtje en bleven het programma verbeteren en verkochten het afzonderlijk. Het bleek populair in de onderwijswereld, en zelfs als je de grafiekmogelijkheden niet nodig hebt, blijft Graphing Calculator een krachtig en nuttig hulpmiddel voor gewone alledaagse berekeningen. In deze versie 3.0 heeft Pacific Tech het programma op een aantal belangrijke punten verbeterd: ondersteuning voor bewaren en openen van Graphing Calculator-documenten, tekstcommentaren in documenten, meerdere documentvensters, bewaren in HTML (met PNG-illustraties), en exporteren naar RTF voor invoer in tekstverwerkers. Graphing Calculator kost $60 ($40 voor studenten). Verder zijn er nog een aantal speciale upgrade-prijzen, afhankelijk van je situatie. De versies die Apple leverde zijn nog altijd gratis verkrijgbaar voor het geval je Graphing Calculator gewoon even wilt uittesten. Graphing Calculator is zeker het overwegen waard als je met vergelijkingen werkt en zelfs als je dit niet doet, dan is Graphing Calculator nog altijd goed voor een indrukwekkende demo. [ACE]

<http://www.pacifict.com/>

Maxum updatet NetCloak naar 3.1 -- Maxum Development heeft versie 3.1 van NetCloak uitgebracht, de flexibele webserver CGI en plug-in voor de Macintosh met functies zoals tellers, browser-specifieke pagina's, intelligente foutpagina's, registratieformulieren voor mailinglijsten, e.d. NetCloak 3.1 wordt met Dreamweaver-extensies geleverd die het gebruik van de speciale NetCloak-tags in je HTML-documenten vergemakkelijken en biedt een betere ondersteuning voor de behandeling van cookies, indienen van heel grote formulieren, Webbrowser-validering, meer flexibele "als-dan" vergelijkingen, en aanpasbare datum- en tijdformattering. Upgrades zijn gratis (download de gratis demo en voer je bestaande code in) als je NetCloak het afgelopen jaar hebt gekocht; verder zijn er nog een aantal kortingen verkrijgbaar. De standaardversie van NetCloak kost $250, terwijl NetCloak Professional $295 kost (de Professional-versie biedt ook verwerking van formulieren en email-integratie). [ACE]

<http://examples.maxum.com/>
<http://www.maxum.com/Downloads/>
<http://www.maxum.com/NetCloak/Upgrade31.html>

Enquêteresultaten: De I van Ik, de I van Internet -- Ik had het waarschijnlijk wel moeten zien aankomen, maar toen wij in de enquête van vorige week vroegen in hoeverre je het Internet een goede bron voor informatie, gemeenschappen, studies, of hulp in je persoonlijke leven vindt, had ik eerlijk gezegd toch wel meer een curve in de vorm van een stolp verwacht. Ik was dan ook verbaasd dat iets meer dan 50 procent van de deelnemers "veel," als antwoord gaven, gevolgd door ongeveer 35 procent die "aanzienlijk." antwoordden. Minder dan 15 procent vond dat het Internet maar een beetje van belang is voor hun persoonlijk leven, en slechts voor een handvol mensen is het van geen belang. Discussies in TidBITS Talk over dit onderwerp hebben zich toegespitst op enkele interessante aspecten van de integratie van het Internet in iemands persoonlijke leven. [ACE]

<http://db.tidbits.com/getbits.acgi?tbpoll=66>
<http://db.tidbits.com/getbits.acgi?tlkthrd=1232+1237>

Quiz-voorbeschouwing: Meester van je eigen domein? Zoals je hieronder kunt lezen, heeft de International Corporation for Assigned Names and Numbers (ICANN) eindelijk enkele nieuwe topniveau-domeinen zoals .com and .edu aangekondigd. Voor de quiz van deze week stellen wij enkele topniveau domeinen voor en jij moet zeggen welke geen bestaand topniveau-domein noch één van de nieuwe door de ICANN goedgekeurde domeinen zijn. Hoe goed ken jij het Internet echt? [ACE]

<http://www.tidbits.com/>


TidBITS T-Shirts... Eindelijk!

door Adam C. Engst <[email protected]>
[vertaling: DPF, LmR]

De planken van mijn klerenkast zijn vol, en ik geef de schuld daarvoor aan Guy Kawasaki. Hij heeft ooit eens verklaard dat t-shirts onderdeel zijn van ieder computerproduct, en mensen luisteren naar Guy. Natuurlijk heeft ook het feit dat je met een grote t-shirts verzameling niet zo vaak de was hoeft te doen geholpen.

Er is maar weinig wat niet prettig is aan de t-shirt industrie. Het heeft een functie, maar bovendien kunnen t-shirts er mooi uitzien, grappig zijn, of je meningen dan wel relaties uitdragen. Voor mij als journalist is het enige nadeel dat de producten of bedrijven die op t-shirts vermeld zijn me soms in een vervelende situatie kunnen brengen. Op MacHack bijvoorbeeld, waar t-shirts vrijwel verplicht zijn, let ik erop dat ik alleen t-shirts draag van bedrijven en producten die niet meer bestaan. Bovendien heb je met 'historische' t-shirts een veel grotere kans op gesprekken met interessante mensen (zoals toen ik een zeldzaam InterCon Systems t-shirt droeg wat gemaakt was van gerecycleerde PET-flessen, en zelfs een ex-InterCon werknemer had zo'n t-shirt nog niet eerder gezien).

Je kunt overal teveel van hebben, en toen Tonya ook nog aan TidBITS werkte kwamen we vaak terug van Macworld Expo's met dezelfde t-shirts. We hebben dan ook wel eens een aantal t-shirts aan een dakloze gegeven in San Francisco toen we het Moscone Center verlieten op de laatste dag van de Expo; hij leek echt verrast en in zijn sas met de t-shirts met lange mouwen die we hem gaven, en het gaf ons een goed gevoel om op die manier het aantal dubbele exemplaren in onze verzameling te verminderen. Er is vast een inzamelingspunt voor tweedehands kleren bij jou in de buurt als je iets vergelijkbaars wil doen, of gewoon een paar minder mooie t-shirts weg wil geven.

TidBITS hebbedingetjes -- We zijn dan ook trots om te kunnen melden dat een aantal van onze - en hopelijk ook jouw - klerenkastproblemen voorbij zijn, omdat we eindelijk TidBITS t-shirts te koop kunnen aanbieden, tezamen met muismatten en mokken. We hebben er lang aan gewerkt, maar het probleem dat we hadden was dat we niet zelf alles wilden gaan doen: het in ontvangst nemen van orders, bedrukken van t-shirts, ze opslaan in dozen bij ons thuis en ze versturen. We waren dan ook erg blij toen we CafePress.com tegenkwamen, een Internet bedrijf dat al deze stappen voor ons doet, en voor iedereen die grotere of kleinere aantallen shirts, muismatten of mokken via Internet wil verkopen. Om je bestelling te plaatsen kun je de pagina hieronder bezoeken (tenzij je een bijdrage aan TidBITS hebt gegeven, helpt met het vertalen van onze edities of artikelen voor ons schrijft, dan hebben we een speciale aanbieding voor je). Wanneer je je bestelling voor kerstmis wilt ontvangen (het zijn natuurlijk prachtige cadeau's!) zorg er dan voor dat je je bestelling voor 12-Dec-00 geplaatst hebt.

<http://www.tidbits.com/store/>

Als een bedankje voor de meer dan 500 TidBITS lezers die geld hebben bijgedragen via ons vrijwillige bijdragen-programma, hebben we een speciale, geheime pagina ingesteld waar je dezelfde producten met korting kunt bestellen. Mensen die op dit moment bijdragen moeten de link hiernaar in een e-mail hebben ontvangen; iedereen die wil helpen om TidBITS ook in de toekomst in bedrijf te houden zal die link ook ontvangen. Deze prijzen met korting zijn ook beschikbaar voor die mensen die TidBITS iedere week vertalen en voor iedereen die artikelen voor TidBITS schrijft.

<http://www.tidbits.com/about/support/contributors.html>

CafePress.com werkt als volgt. Je zet een winkel op door het invullen van een formulier met de juiste contact-informatie, uploadt vervolgens je grafische ontwerpen als GIF of JPEG bestanden voor de zaken die je wilt verkopen. Elk item heeft een basisprijs, waaraan je zelf een winstmarge kunt toevoegen. Wanneer iemand een bestelling doet, drukt CafePress.com het af (er is geen minimumaantal), handelt de credit card betaling af, en verstuurt het product. Ze hebben ook een klantenservice in het geval van problemen. Iedere maand maken ze vervolgens de rekening op en versturen je een cheque. En, helemaal in de traditie van Internet, wanneer iemand anders een winkel opzet op basis van jouw referentie, krijg je ook een kleine beloning voor iedere bestelling bij die winkel. Dus, als je zelf ook zo'n CafePress.com winkel wilt hebben - het kan een goede manier zijn om je eigen ontwerpen of t-shirts, muismatten of mokken te krijgen - noem TidBITS dan als referentie door van onderstaande link gebruik te maken, zodat dat geld niet in de portemonnee van CafePress.com blijft.

<http://www.cafepress.com/cp/home/storeref.jsp?refby=tidbitspub>

Producten & ontwerpen -- Het feit dat CafePress.com al het drukwerk en de uitvoering regelt, is geweldig maar we zijn ook blij dat ze een keur aan verschillende producten aanbieden. Je kan witte en asgrijze t-shirts met korte mouwen bestellen, witte shirts met lange mouwen, baby doll t-shirts voor dames, asgrijze sweatshirts, mousepads, en mokken in twee formaten. Bovendien zijn de shirts in diverse maten waarbij de witte korte mouwenshirts verkrijgbaar zijn van een kindermaat small tot een volwassenen maat 4X-large.

CafePress.com is begonnen met de witte t-shirts met korte mouwen, de mousepads en de mokken dus verwachten we dat ze nog andere producten gaan leveren zoals baseball petten zodra ze leveranciers vinden. We zullen je op de hoogte houden zodra er nieuwe producten uitkomen - we zitten zelf erg te wachten op shirts in verschillende kleuren en op baby kleertjes (daar veel van de babykleding die we hebben geonden erg stom was).

Onze huidige ontwerpen zijn ontworpen door Jeff Carlson met behulp van op- en aanmerkingen van de hele staf en uit TidBITS Talk. De voorkant van het shirt (en de mokken) is een variatie op ons hoofdlogo en op de achterkant (en op de mousepads) is het woord "TidBITS" opgemaakt in de ASCII tekst van onze 500ste aflevering (delen daarvan zijn leesbaar). Je kan een voorbeeld bekijken van beide plaatjes op onze winkelpagina.

<http://db.tidbits.com/getbits.acgi?tlkthrd=1074>

Op dit moment is het verkopen van twee ontwerpen via CafePress.com een beetje onhandig maar ze werken aan een meer gestroomlijnde aanpak zodat we in de toekomst meer verschillende ontwerpen, uit onze wedstrijden of door lezers zelf ingestuurd, kunnen aanbieden.

Als je niet kan wachten op andere ontwerpen of op Macintosh-producten voor je cadeaulijst voor de komende feestdagen, kan je natuurlijk je licht opsteken bij anderen die ook interessante shirts verkopen. Zowel RedLightRunner als Dougintosh hebben een keur aan unieke ontwerpen zoals collector items als Apple pennen, -horloges, en de Think Different posters - ze zijn de moeite van het bekijken meer dan waard.

<http://www.redlightrunner.com/>
<http://www.dougintosh.com/>

Gesigneerde producten -- Ik hoop dat onze eerste ontwerpen je bevallen - misschien zullen het ooit ook collectors items worden. Ik zal dit zelfs in de hand werken. Als je een TidBITS shirt aandoet naar de komende Macworld Expo in San Francisco en je weet me te vinden, zal ik je shirt signeren. Pas echter wel op: mensen vragen me wel eens voor de grap iets op te schrijven als ik signeer en meestal schrijf ik dan precies wat ze vragen, hoe raar dat ook mag zijn.


ICANN en de zeven nieuwe hoogste-niveau domeinen

door Geoff Duncan <[email protected]> [vertaling: AV, JG, MK, EA]

Verveeld met .com? Geplaagd door .net? De Internationale Corporatie voor Toegewezen Namen and Nummers (ICANN) heeft eindelijk zeven nieuwe hoogste-niveau domeinen aangekondigd, het laatste deel van de domein namen die we zo vaak zien in e-mail adressen en URL's. Afhankelijk van hoe snel nieuwe registratie bureau's overeenkomsten kunnen krijgen, zien we misschien tegen het einde van dit jaar al nieuwe hoogste-niveau domeinen. Anderen zijn waarschijnlijk pas aktief in het tweede kwartaal van 2001.

<http://www.icann.org/announcements/icann-pr16nov00.htm>

Hoe we hier zijn gekomen -- In de jaren 80 was het internet primair opgezet door onderdelen van de overheid van V.S. en commerciële aktiviteit was dan ook strikt verboden - dit gaat terug naar het originele doel van het internet als onderzoeks- en militair communicatienetwerk van de V.S.. De originele hoogste-niveau domeinen (TLD's) waren dan ook een reflectie van de organisaties waarvan verwacht werd dat ze er gebruik van zouden gaan maken: .gov, .mil, .edo, .org, .net en .com. (Ironisch echter, ondanks dat "dot-com" een trend is de laatste tijd, was een .com adres vaak een reden van bespotting in de tijden van het niet commerciële internet.) Tegen het begin van de jaren 90 werden de eerste internationale TLD's aktief en midden 1995 werd de backbone van het originele internet, NSFnet, voorgoed afgesloten. Hiermee werd het internet een private en commerciële onderneming die onafhankelijk was van de regering van de V.S..

<http://db.tidbits.com/getbits.acgi?tbart=01501>
<http://db.tidbits.com/getbits.acgi?tbart=01327>

Alhoewel, niet helemaal. De regering van de V.S. had de Internet Toegewezen Nummers Autoriteit (IANA) en Network Solutions (NSI) contracten gegeven zodat zij het voor het zeggen hadden - en deze contracten hadden een einddatum. Als je zaken wilde doen op het internet, had je weinig keus behalve naar Network Solutions te gaan om een .com adres te registreren. Zij hadden de enige registratie service, waar ter wereld je het ook wilde registreren. Opeens werden .com adressen waardevol omdat .com de enige toepasselijke TLD voor bedrijven was en omdat korte, makkelijk te herinneren adressen belangrijk waren voor reclame en het intikken in een web browser. De jacht op de domeinen was geopend, hiermee ook de ruzies, handelsmerk-onenigheden en rechtszaken. De rol van Network Solutions als enig registratiebureau - en de schaarste van toepasselijke TLD's - werd een grote blokkade in de commerciële ontwikkeling van het Internet. Hierdoor werd de roep om meer registratiebureaus en TLD's steeds harder.

In de jaren 1997 en 1998 werd het rumoer erger toen meerdere groepen iets probeerden te doen aan de namen-crisis. Sommigen hadden voorstellen om het aantal TLD's en registratiebureaus uit te breiden, maar deze voorstellen werden in het algemeen erg bekritiseerd (in het bijzonder door de internationale gemeenschap). Het departement Economische Zaken van de V.S. bemoeide zich er ook mee en deed zijn eigen voorstel voor verandering van domeinnamen - het had nog steeds de macht omdat de contracten met de NSI en IANA in september 1998 zouden aflopen. Terwijl de deadline naderde kwamen er concurrerende voorstellen voor een "nieuwe IANA" als een stichting - ondanks de grootste moeite van Network Solutions om het contract af te laten lopen, zodat het zijn monopoliepositie zou kunnen behouden. Uiteindelijk werd de Internationale Corporatie voor Toegewezen Namen en Nummers (ICANN) opgericht, om problemen met benaming en registratie op te lossen. ICANN werd origineel voorgesteld - een beetje arbitrair - door Jon Postel, een van de uitvinders van het internet, net voor zijn dood in oktober 1998.

<http://www.icann.org/general/white-paper-05jun98.htm>
<http://db.tidbits.com/getbits.acgi?tbart=05145>

I Think ICANN -- ICANN rapporteert nog steeds aan het U.S. Departement of Commerce, maar het is geen regulerende instantie voor het Internet. Het is immers de missie van ICANN om de toebedeling van dingen zoals IP nummers die op universele wijze over de breedte van het hele Internet overeengekomen moeten zijn te coördineren. ICANN moet ook zorgen voor al de naam en adres kwesties waaruit ze georigineerd zijn, en moet de mechanismen oprichten en onderhouden om argumenten op te lossen. ICANN wordt overzien door een 19-leden vrijwillige commissie van directeuren, die verondersteld is de belangrijkste vertegenwoordigers van het Internet door de hele wereld van handel, technologische zaken, academica, en gebruikers gemeenschap te representeren. In wezen wordt ICANN verondersteld de overgang van de voor dit speciale geval- en U.S. regering gecontroleerde technische werking van het Internet naar een privé, volledig internationaal systeem mogelijk te maken.

Klinkt eenvoudig, nietwaar? Niets zou verder van de waarheid kunnen zijn. Samen met de technische kwesties staat ICANN ook een tienduizendtal politieke, economische, en culturele kwesties te wachten, net zo als andere internationale organisaties. Hoewel ICANN vaak bekritiseerd wordt voor geen voeling te hebben met de Internet gemeenschap (laat me maar eens 19 mensen zien die voeling hebben met de volledige Internet gemeenschap!), heeft ICANN geprobeerd om z'n werking en procedures open tot het publiek te houden. De vooruitgang wat betreft domein benoeming is langzaam gegaan, ingewikkeld, en het onderwerp van onveranderlijke kritiek van alle kanten. Het helpt niet dat ze te maken hebben met fiscale en technische ongerechtigheden die (in Internet termen) er altijd zijn geweest. Eindelijk heeft ICANN aanvragen voor nieuwe TLD's uitgenodigd - inclusief een niet-terug-te-betalen $50,000 aanvraag entreegeld - die ze zouden waarderen overeenkomstig een hoeveelheid maatstaven, inclusief het gevolg op de totale stabiliteit van het Internet, de mate waartoe een nieuw TLD zich wendde tot niet geadresseerde behoeften, het niet scheppen van verwarring voor Internet gebruikers, om competitie te brengen tot domein benoeming, en het technische en financiële vermogen van de kandidaat om de nieuwe TLD te werk te stellen.

<http://www.icann.org/tlds/tld-criteria-15aug00.htm>

Even voorstellen -- En hier zijn dan de zeven nieuwe 'top-level domeinen' (TLD's) zoals die door ICANN zijn goedgekeurd:

Wat de toekomst kan brengen -- Een aantal behoorlijk aanvaardbare voorstellen vielen af bij de eerste ronde en ICANN’s analyse van de verschillende suggesties is het lezen waard.

<http://www.icann.org/tlds/report/>

ICANN’s TLD proces duurt voort, dus waarschijnlijk zullen er meer TLD’s bijgevoegd worden in de toekomst. Zo was de Wereld Gezondheids Organizatie bijvoorbeeld verontrust omdat ze niet de .health TLD kregen toegewezen en ze plannen dit te blijven najagen. Een recente studie door het Pew Internet Project gaf te kennen dat internetgebruikers vaak het web raadplegen op zoek naar gezondheids- en medisch advies. Een Top Level Domein dat sites groepeert die gecertifiëerd zijn om betrouwbare medische informatie te geven zou nuttig kunnen zijn. Hoe zulke inschrijving zou moeten verlopen is onduidelijk: wat in één land of cultuur beschouwd wordt als gezond medisch advies kan een misdaad of pure kwakzalverij zijn in een ander. Op dezelfde manier is een voorgestelde .kids TLD voor materiaal dat geschikt is voor kinderen eerder een opening tot een discussie van wie er gaat beslissen welk materiaal kindvriendelijk is (nogmaals met alle culturele en nationale bagage dat dit met zich meebrengt) en of er toezicht gehouden wordt op materiaal gepubliceerd op .kids sites nadat de inschrijving is goedgekeurd.

<http://www.pewinternet.org/reports/toc.asp?Report=26>

Een andere onbeantwoorde vraag is de mate in welke nieuwe top-level domeinen het internet verwarrender maakt voor alledaagse gebruikers. De mensen betrokken in het ICANN proces zijn technisch onderlegd en hebben waarschijnlijk niet veel problemen met het bestaande systeem van TLD’s. Maar veel internetgebruikers zijn reeds in totale verwarring door .com, .net, .org, .gov, and .edu - zal het creëren van .biz en .info deze mensen op enige manier helpen? Of is ICANN slechts het creëren van (of wordt het gebruikt om er een te creëren) goudkoorts voor groepen die technisch gezonde voorstellen kunnen verzamelen en die zonder twijfel de houders van gedeponeerde merken wereldwijd zullen aanmoedigen om zich hals-over-kop te registreren om te vermijden dat hun merkbekendheid verwatert? Slechts tijd brengt raad.


Laat je Mac los op vreemde talen

door Tom Gewecke <[email protected]>
[vertaling: PEP, HvH]

Een van de best bewaarde geheimen van je Mac is de ingebouwde ondersteuning voor het lezen en schrijven van talen anders dan Engels, zelfs talen met een niet-Romeins schrift en lettertekens. De meeste gebruikers hebben er geen weet van dat hun operating systeem kant en klaar de volgende talen aan kan: Deens, Nederlands, Fins, Frans, Duits, Italiaans, Noors, Portugees, Spaans, Zweeds, Tsjechisch, Pools, Slovaaks, Oekraïens, Bulgaars, Hebreeuws, Arabisch, Perzisch, Hindi, Nepalees, Gujarati, Punjabi, Chinees, Koreaans, en Japans. Dit is een groot voordeel voor hen die in deze talen les geven of ze studeren, of gewoon om een website in de eigen taal te kunnen zien.

Zonder er om te vragen ziet de Mac OS 9 gebruiker deze mogelijkheden niet, pak je Mac OS CD-ROM en voer een custom install uit voor de talen die je wilt zien. Kijk daarna in de CD Extras map van de installatieschijf, daar zit de Language Kits CD Extras map met extra lettertekens en toetsenborden. Eén taal die je daar niet vindt is Grieks, die lettertekens en het daarbijbehorende toetsenbord haal je met een download van het Web.

<http://www.hri.org/fonts/mac/>

Om al deze mogelijkheden te gebruiken heb je geen bijzonder groot en snel systeem nodig. Het werkt allemaal vlekkeloos op mijn oude Power Macintosh 6100, uitgerust met een Newer Technologies MAXpower G3 kaart, inclusief een 40 MB physical RAM. Het installeren van alle taalkits vereist een extra 80 MB schijfruimte. N.B. sommige van deze vreemde talen zaten al in de Mac OS 8.5.

<http://www.macintouch.com/m85_multilingual.html>

Het lezen van webpaginas in een vreemde taal -- Wil je een buitenlandse krant in de oorspronkelijke taal lezen? Een groeiend aantal kranten wordt op het Web gepubliceerd. Zoek met Yahoo of een andere zoekmachine onder "krant" en de naam van het land levert normaal gesproken verschillende resultaten op.

<http://dir.yahoo.com/News_and_Media/Newspapers/By_Region/Countries/>

Je browser zo instellen dat deze ze ook kan lezen vereist dat je de juiste font hebt geïnstalleerd voor de taal in kwestie en enkele parameters verandert. Zo moet je bijvoorbeeld in de Talen- of Fonts-sectie van de voorkeuren van je browser er voor zorgen dat de juiste font is geselecteerd onder de juiste taal. Misschien moet je ook de Karakterset onder het View menu instellen voor de juiste taal. Soms moet je experimenteren omdat er meerdere keuzes zijn voor een taal. De "door gebruiker gedefiniëerd" optie is nuttig wanneer taal of font niet in een van de categoriëen past. Zie Alan Wood's pagina over het instellen van Macintosh browsers voor meertalige ondersteuning.

<http://www.hclrss.demon.co.uk/unicode/macbrowsers.html>

"Dode" talen zijn ook toegankelijk met de juiste fonts. Wil je Homerus in antiek Grieks of Beowulf in oud Engels lezen? Het Perseus Project en Old English Pages kunnen ze jou tonen.

<http://www.perseus.tufts.edu/>
<http://www.georgetown.edu/cball/oe/oe-fonts.html>

Het typen van teksten in een vreemde taal -- Het schrijven in een andere taal is vrij eenvoudig. Je opent eerst een Mac tekstbewerker of een tekstverwerker die andere schriften aankan (bekend als "WorldScript-bekwaam"). SimpleText, Nisus Writer, Word Perfect 3.5, en Microsoft Word 2001 zijn enige voorbeelden. Dan ga je naar het Toetsenbord-menu en selecteert de taal. Wil je zien hoe de karakters over je toetsenbord zijn verdeeld, open dan Toetsen onder het Apple-menu. Een klein toetsenbord verschijnt op je scherm met de karakters van de nieuwe taal in plaats van je normale toetsenbord-opmaak (waarschijnlijk moet je de font in het Font-menu van Toetsen eerst instellen). Je kunt rechtstreeks in het document typen met je echte toetsenbord of de letters aanklikken op het scherm-toetsenbord en het resultaat daarna kopiëren en plakken. Voor schriften die van rechts naar links lezen, zoals Arabisch en Hebreeuws, moet je de richting aanpassen in het Tekst-regelpaneel.

Je kunt ook een kopie van Toetsen printen met de taal die je gebruikt. Je kunt de Mac's ingebouwde screen capture-functie gebruiken (Command-Shift-3 of Command-Shift-4), of andere screen capture-programma's, maar die werken niet altijd omdat ze de toetsen weer veranderen. Een programma dat wel werkt is Gif·gIf·giF.

<http://www.peda.com/ggg/>

Voor meer ongebruikelijke schriften kun je handleidingen op de Apple Web site vinden: Cyrillisch (Part 030-7977), Hindoe (U96600-025), Arabisch (030-7912), en Hebreeuws (030-7978).

<http://www.info.apple.com/manuals/manuals.taf>

En hoe zit het met Chinees, Japans, en Koreaans, talen met honderden karakters? Hiervoor beschikken de Mac language kits over speciale invoermethodes. Je kunt bijvoorbeeld Chinese intypen in een romeinse versie van het woord waarna je een lijst met karakters te zien krijgt, waarvan je er dan een kunt kiezen.

Deze invoermethodes zijn tamelijk complex, en geschikte documentatie hierover is moeilijk te vinden; om de een of andere reden staan deze handleidingen niet op de Mac OS 9 CD. De Chinese handleiding is nu verkrijgbaar op de Apple site (Part 034-0602), en een goede uitleg over hoe je Chinees moet invoeren staat in de Chinese-Mac FAQ.

<http://www.yale.edu/chinesemac/>

Voor Koreaans heb ik geen handleiding kunnen vinden, en voor Japans is er slechts een gedeeltelijke uitleg over Mac's "Kotoeri" invoermethode.

<http://til.info.apple.com/techinfo.nsf/artnum/n24951>

Uiteindelijk heeft iedere taal zijn eigen complexiteit en alleen iemand die een taal vloeiend spreekt kan bepalen hoe adequaat of functioneel de ondersteuning in Mac OS 9 is. Dit artikel, hoe oppervlakkig ook, kan je hopelijk op weg helpen met het gebruik van de Mac's ongewone linguistische mogelijkheden.


Niet-winstgevende en niet-commerciële publicaties en Websites mogen artikels overnemen of een HTML link maken als de bron duidelijk en volledig vermeld wordt. Anderen gelieve ons te contacteren. We garanderen de precisie van de artikels niet. Caveat lector. Publicatie-, product- en firmanamen kunnen gedeponeerde merken zijn van hun ondernemingen.

Vorige aflevering | Search TidBITS | TidBITS Homepage | Volgende aflevering