Videovergaderingen hebben ons allemaal laten zien hoe goed (of slecht) onze internetverbindingen werkelijk zijn. Als je echter alleen maar webpagina's laadt of e-mail leest, is het onwaarschijnlijk dat je een indruk kan krijgen van de doorvoercapaciteit. Zelfs video streamen is niet noodzakelijk een goede test, aangezien het alleen de downstream-bandbreedte belast en streamingdiensten veel trucs gebruiken om jitter en buffering te vermijden. Maar omdat videovergaderingen een behoorlijke bandbreedte in beide richtingen vereisen, plus een relatief lage latency om de audio- en videostromen gesynchroniseerd te houden, geeft het een duidelijker beeld van je netwerkkwaliteit. Als je videogesprekken stotteren of bevriezen, kan het aan je internetverbinding liggen. Maar hoe kan je dat kwantificeren? En hoe kan je het zo nodig verhelpen?

Er zijn tal van hulpmiddelen om de snelheid van een internetverbinding te testen. Ookla's Speedtest is misschien wel de bekendste, en je kan ook Googles tool (zoek op "speedtest") of Netflix' Fast gebruiken. Deze geven allemaal ongeveer dezelfde resultaten voor download- en uploaddoorvoer, maar deze twee waardes vertellen niet het hele verhaal.

Latency, dat vaak over het hoofd gezien wordt, kan een belangrijke rol spelen wanneer bandbreedte verder voldoende is voor jouw doeleinden. (Speedtest noemt latency "ping.") Latency meet hoeveel milliseconden het duurt voordat je een reactie van de server op afstand krijgt. Lage latency-waardes zijn essentieel voor soepele videogesprekken en responsief gamen, hoewel het moeilijk is om een verband te leggen tussen een bepaalde latency-meting en waargenomen prestaties. Is een latency van 100 milliseconde goed of slecht?

Helaas geven latency-waardes die door standaard snelheidstests worden gerapporteerd niet altijd nauwkeurig weer wat je in de echte wereld zal zien, zoals wanneer iemand anders op je netwerk verwikkeld is in een Zoom-gesprek, een 4K-videostream bekijkt of een back-up maakt naar een internetback-upservice. Activiteiten met hoge bandbreedte kunnen latency-pieken veroorzaken die problemen opleveren voor anders goede verbindingen voor iedereen op het netwerk. Met andere woorden, we moeten nadenken over latency wanneer onze netwerken worden belast, niet wanneer ze inactief zijn.

Dit alles bij wijze van introductie van het opdrachtregel-hulpprogramma networkQuality, dat Apple introduceerde met macOS 12 Monterey. Als je Terminal opent en networkQuality typt, geeft het een overzicht van de upload- en downloadcapaciteit, wat een betere term is dan "snelheid", omdat internetverbindingen in wezen pijpen zijn. Hoe groter de pijp, hoe meer verkeer erdoor kan, net zoals een grotere pijp meer water kan vervoeren. Je ziet ook waardes voor upload- en download-"flows", die naar verluidt het aantal testpakketten zijn dat wordt gebruikt voor de responsiviteitstests. (Ik zie er meestal 12, maar ik zag eens 20 voor upload flows en een andere keer 16 voor download flows).

Het interessantst is de ‘responstijd', een maat voor het aantal retouren per minuut (RPM) onder belasting en bedoeld is als getal dat de effecten van latency beter weerspiegelt zonder een tijdmeting te gebruiken. RPM is niet alleen een knipoog naar de meting van "omwentelingen per minuut" uit autodashboards, maar ook een "hoger is beter"-maatstaf die gemakkelijker te begrijpen is. De getallen zijn meestal drie- tot viercijferig, waardoor ze makkelijk te vergelijken zijn. Bovendien interpreteert Apple de waardes voor je met de labels ‘Low', ‘Medium' en ‘High'. Zo omschrijft het bedrijf deze beoordelingen:

• Low: als een apparaat in hetzelfde netwerk bijvoorbeeld een film aan het downloaden is of een back-up van foto's naar iCloud aan het maken is, kan de verbinding in sommige apps of diensten onbetrouwbaar zijn, bijvoorbeeld tijdens FaceTime-videogesprekken of tijdens het gamen.
• Medium: wanneer meerdere apparaten of apps het netwerk delen, kun je last hebben van kortstondige pauzes of bevriezingen, zoals tijdens audio- of videogesprekken via FaceTime.
• High: ongeacht het aantal apparaten en apps die het netwerk delen, zullen apps en diensten een goede verbinding behouden.

Onze oude vriend Stuart Cheshire, die 25 jaar geleden latency uitlegde in een tweedelige TidBITS serie, “Bandbreedte en latentie: Het gaat om de latentie, sukkel (Deel 1)” (24 februari 1997), werkte aan de RPM-maatstaf bij Apple en introduceerde hem in een WDC 2021-video. (Stuart schreef vele jaren geleden ook het interactieve netwerk-tankspel Bolo en was verantwoordelijk voor het zero-configuratie-netwerkproject Bonjour bij Apple. Weinig mensen weten zoveel van netwerken als Stuart.)

Als opdrachtregeltoepassing heeft networkQuality een aantal schakelopties die nuttig kunnen zijn. Typ man networkQuality om ze allemaal te zien. Met de opties van het programma kun je onder andere je eigen server aanwijzen in plaats van die van Apple en de test forceren om een bepaalde netwerkinterface (Ethernet in plaats van wifi, bijvoorbeeld) te gebruiken.

Je kunt de responstijd van jouw verbinding ook op de iPad of iPhone testen. Apple heeft een profiel, WiFi Performance Diagnostics, dat gedownload en geïnstalleerd kan worden door mensen met een Apple Developer-account. (Zie Apples ondersteuningsdocument voor uitgebreide instructies). Ga na installatie naar Instellingen > Wifi en tik op de i-knop achter de actieve netwerknaam. Vervolgens kan je tikken op Diagnose en op de koppeling "Test" die achter "Responstijd" staat. (Als je al eerder een test hebt gedaan staat er in plaats van het woord "Test" het laatste testresultaat. Daar kan je op tikken om de test te herhalen.)

De manier waarop Apple latency meet, toont opnieuw hoe het bedrijf graag zijn eigen weg kiest. Apple doet dat vaker, en ook hier blijkt dat deze waardes voor de "networkQuality"-responstijd veel beter weergeven wat je als gebruiker in het dagelijks gebruik merkt van de latency. Deze nieuwe RPM-waarde is niet Apples eigendom. Het komt voort uit dit IETF-voorschrift met volledige onderbouwing en er is zelfs een open source server-code voor op GitHub. Zou het niet prachtig zijn als ook andere netwerk-tools gebruik zouden maken van Apples methode? Mogelijk zouden de resultaten van snelheidstesten op veel meer plekken betrouwbaarder zijn.

Maar om helemaal eerlijk te zijn: als je na het gebruik van de Fast-test op Show More Info klikt, zie je latency-waardes voor zowel belaste ("loaded") als onbelaste ("unloaded") situaties. Zoals je hieronder ziet, is bij mij de latency met een belast netwerk veel slechter dan in een onbelaste situatie. (Lagere waardes gelden hier als een beter resultaat.) Dat klopt ook met mijn lage RPM-waarde in networkQuality.

Wat doe je tegen slechte responstijden? Wat egoïstischer gesteld: hoe verbeter ik mijn dramatische RPM-waardes? Ik dacht tot nu toe dat mijn netwerk, met 200+ Mbps down en 10+ Mbps up behoorlijk snel was. Mijn bruto latency-waardes lagen altijd rond 30 milliseconds of lager, en dat is toch prima? Maar de kwaliteit tijdens videobellen is nooit erg fantastisch geweest. Ik dacht tot nu toe (ietwat arrogant, blijkt nu) dat het aan het netwerk van de ander lag.

De ondersteuningspagina van Apple over networkQuality geeft mij hier een antwoord, al is het wat algemeen gesteld.

Bij wifi- of ethernetverbindingen zijn er routers die Smart Queue Management (SQM) gebruiken om goede responstijden te kunnen bieden. Meestal zullen deze routers wat duurder zijn, en moet je een aantal expert-instellingen handmatig aanpassen. Apples Network Responsiveness-test kan een nuttige tool zijn om verschillende consumenten-routers te testen en te vergelijken. Zet de test meerdere keren in tijdens het experimenteren met verschillende instellingen, om resultaten te kunnen vergelijken.

Een paar jaar geleden verving ik mijn eigen, steeds onbetrouwbaarder werkende, AirPort base-stations door een mesh system van Eero, en sindsdien loopt het als een trein. Ik kan me niet herinneren dat ik de de basis-unit van Eero ooit heb hoeven herstarten, wat ik met de Airport-apparaten wekelijks moest doen. (Ondertussen hebben we wel wat netwerkproblemen gehad, maar die waren steeds te wijten aan provider Spectrum, niet aan de Eero's). Na een kort onderzoekje weet ik dat Eero een eigen Smart Queue Management-instelling heeft, genaamd “Optimize for Conferencing and Gaming”. Deze is te vinden in de experimentele instellingencategorie Eero Labs. Ik deed nooit eerder iets met de app Eero op mijn iPhone, dus ik moest behoorlijk diep in alle instellingen graven voordat ik erachter kwam dat Eero Labs-instellingen te vinden zijn in het paneel Discover. Daarna was het kinderspel om de instelling Optimize for Conferencing and Gaming te activeren.

En hoe werkte dit? Voordat ik de functie activeerde waren mijn RPM-waardes steeds laag, ergens tussen de 89 en 144. Nadat ik SQM activeerde vlogen ze omhoog, ik zag waardes van 1315 tot 1687! Ook in de Fast-test daalde de latency-waarde met een factor 10, naar 47 millisecondes. En toch zijn dit alleen nog maar loze waardes, die zich pas zullen bewijzen na een paar weken, want dan zal ik zien of het systeem ook het online vergaderen sterk verbetert.

Helaas, niets is voor niets in deze wereld. Ik zat te wachten tot de iPhone-schermafbeeldingen hierboven naar iCloud geüpload waren, en ik merkte dat het een stuk langer dan normaal duurde. Ik dacht dat het niets met het SQM te maken had, maar ik keek toch even wat beter naar de resultaten van de networkQuality-meting. Ik ontdekte dat mijn upload-snelheid bijna gehalveerd was, van ca. 10 Mbps naar 5 Mbps. Ook andere snelheidstools toonden een flinke afname in upload-snelheid. De resultaten waren daar wat minder extreem: ik zag een afname van 12–13 Mbps naar 9–10 Mbps. Ik heb geen idee waarom het activeren van SQM de uploadsnelheid zou aantasten. In het algemeen ben ik wel bereid om wat bandbreedte op te offeren voor betere responstijden. Het blijft belangrijk om je te realiseren dat je SQM altijd weer uit kunt schakelen als je op zo'n moment juist grote uploadsnelheid nodig hebt.

Dit geldt natuurlijk alleen, als het in jouw situatie mogelijk is om SQM überhaupt aan te zetten. Zoals Apple zelf aangeeft: lang niet alle routers bieden deze functionaliteit. Ondersteunt jouw router SQM, en hoe zet je het aan? Als dit lukt, dan raad ik je aan om voor en na activeren de netwerksnelheid te meten. Misschien zie je dezelfde impact op latency of uploadsnelheid als ik. Wil je ons in de reacties laten weten of de instelling het videovergaderen voor jou sterk verbetert?

Wordle heeft het internet stormenderhand veroverd. Het schoot omhoog van een handvol spelers eind vorig jaar tot miljoenen vandaag de dag, en de New York Times verwierf het spel van maker Josh Wardle voor naar verluidt een bedrag van zeven cijfers. Wordle is eenvoudig te spelen: je hebt elke dag zes kansen om een willekeurig gekozen woord van vijf letters te raden. We hebben het begin dit jaar uitgelegd in “Hoe speel je Wordle, het woordraadspel van 2022” (7 januari 2022).

Aangezien Tonya en ik woordmensen zijn (en Tonya in haar jeugd een duivel was toen ze met haar familie het woordspel Boggle speelde), zijn we naar Wordle gegaan, zoals definities naar een woordenboek. Tonya bepaalde al in een vroeg stadium dat we altijd apart zouden spelen, en er zijn geen hints toegestaan wanneer een van ons eerder klaar is dan de ander. (Hoewel ik moet toegeven dat ik het leuk vind om de hele dag door subtiele verwijzingen naar het antwoord te verwerken in een normaal gesprek. Ze heeft nog geen enkele keer het verband gelegd.) Mijn ouders daarentegen lossen Wordle elke dag samen op.

Al snel begonnen Tonya en ik vraagtekens te zetten bij onze gissingen. Waren ze bekwaam, of gewoon geluk? Gelukkig kwam de New York Times met WordleBot, dat je gissingen analyseert, ze vergelijkt met hoe een bot zou spelen en je wat statistieken geeft om te vergelijken als je een zeer competitief type bent. Het is interessante achtergrondinformatie als je nieuwsgierig bent om achter de schermen te gluren. Nadat je een spelletje Wordle hebt gespeeld, navigeer je in je browser naar WordleBot om het naar je resultaten te laten kijken. (Je kunt ook een schermafbeelding uploaden, maar dat is gedoe.)

WordleBot is frustrerend om aan te roepen als je, net als ik, een startschermpictogram voor Wordle op je iPhone hebt gemaakt, omdat Apple de website inkapselt zodat deze geen cookies deelt met Safari. Je kunt de Safari-adresbalk of bladwijzers niet oproepen in het opgeslagen startschermpictogram van Wordle om na het spelen naar WordleBot te navigeren. Het zou leuk zijn als de New York Times een koppeling vanuit Wordle zelf naar WordleBot zou toevoegen (ik heb het ze rechtstreeks voorgesteld) maar totdat dat gebeurt, is hier een tijdelijke oplossing:

1. Na het voltooien van je Wordle tik je op het hamburger-menu linksboven.
2. Tik in het onderste rijtje op “The New York Times”, zodat je naar de thuispagina van de krant gaat. Het is niet slim om in deze fase berichten achter de koppen te gaan lezen.
3. Tik op het hamburger-menu links-bovenaan deze pagina en typ “WordleBot” in het zoekveld bovenaan de lijst.
4. Tik op het eerste item in de zoekresultaten zodat je bij WordleBot terechtkomt.

Het prachtige van Wordle is dat de puzzel tegelijk moeilijk en makkelijk kan zijn, het hangt er allemaal van af hoe goed je erin bent om mogelijke woorden in je hoofd te sorteren. Soms los ik Wordle in een paar minuten op, op andere dagen moet ik de hele tijd, met volledige aandacht, een groot aantal combinaties doorlopen. Ik heb het tot nu toe altijd geraden, maar dat kan ook geluk zijn. Een paar keer was het kantje boord, en lukte het me pas de zesde keer, omdat er nog een paar mogelijkheden overbleven die maar één letter verschilden. Hoe lang (of kort) het ook duurt, na het invullen van je oplossing ben je klaar. Lekker dat hier dagelijks een duidelijk einde aan komt.

Het is niet verrassend dat Wordle (in deze wereld waar iedereen met iedereen verbonden is) de inspiratie is voor een groot aantal vergelijkbare raadspelletjes. Een aantal beperkt het aantal mogelijke woorden tot een specifieke set, maar die vind ik niet interessant. Mijn hersens sorteren woorden niet op categorie, dus ik raak gefrustreerd doordat ik woorden bedenk die niet mogen. Een aantal van deze soort:

• A Greener Worldle: woorden die te maken hebben met milieu en klimaatverandering
• Dundle: vierletterwoorden rondom sitcom The Office
• Foodle: woorden over voedsel
• Gordle: achternamen van hockeyers uit de Amerikaanse NHL-competitie
• Lewdle: stoute woorden
• Lordle of the Rings: vijfletterwoorden (en namen) uit dat boek
• Sweardle: scheldwoorden met vier letters
• SWordle: Star Wars-woorden
• Taylordle: Wordle met alles over Taylor Swift. Dat werkt vast heel goed...

Interessanter zijn de raadspelletjes die het concept zelf veranderen, of waar je andere dingen dan woorden moet raden. Hier een paar die wij zelf uitprobeerden.

Dordle, Quordle, en Octordle

Of je nou denkt aan het aloude Qubic, (een 3D-versie van boter, kaas en eieren) of aan Spock en Captain Kirk die 3D-schaak spelen in de eerste versie van Star Trek, er is iets fascinerends aan het concept van meerdere speelborden die elkaar beïnvloeden. Dordle, Quordle, en Octordle laten je twee, vier of acht Wordle-spelletjes tegelijk spelen. Elke gok die je doet wordt op meerdere borden ingevuld. Je krijgt ook wat meer rondes, respectievelijk zeven, acht en dertien.

Het moge duidelijk zijn dat deze spellen moeilijker zijn en het kan handig zijn om een strategie te voeren waarbij je in het begin zoveel mogelijk letters probeert. Maar ze zijn minder moeilijk dan ze lijken, want een gok die je weinig oplevert op het ene bord kan juist heel veel opleveren op een ander. Tonya speelt regelmatig Quordle, zelf speel ik het slechts sporadisch. Meestal winnen we maar verliezen komen voor. Als je Wordle te makkelijk vind, probeer dan een van de multi-bord-varianten.

Squareword

Nu ik het toch over bordspellen uit mijn jeugd heb, er was ook nog Connect 4, waarin spelers werden uitgedaagd om vier schijven te verbinden in een andere versie van boter-kaas-en-eieren. Ik moest eraan denken toen ik Squareword tegenkwam, dat een Wordle-systeem gebruikt op een raster van vijf bij vijf. Je probeert de horizontale woorden te raden maar alle verticalen moeten ook geldige vijfletterwoorden zijn. Dat je ook verticale woorden moeten maken, is een aardige extra prikkel in dit spel, waarbij de uitdaging is de puzzel in minder dan 8, 11, 16 of 21 keer te raden. Er is geen limiet aan het aantal keren raden.

Wij vinden zeven keer raden “winnen” en dat is best moeilijk, want je moet ieder horizontaal woord afmaken, wat doorgaans al vijf keer raden is. Het is mogelijk het in minder te raden als je een letter van een woord op de juiste plek kan krijgen in een ander maar dat komt zelden voor. Mijn voornaamste irritatie bij Squareword is dat de indicatie van een <8-score een groen cirkeltje is met een gele ring, want nauwelijks te onderscheiden is van een volledig groene <11-score. Waarom niet blauw of iets geheel anders?

Hurdle

Hurdle laat je niet verschillende Wordle-spellen tegelijkertijd spelen maar juist vijf spellen achter elkaar. Het speciale is dat de oplossing van elk van de eerste drie borden wordt gebruikt als het eerste woord voor het volgende bord en het vijfde en laatste Hurdle-bord wordt gevuld met alle antwoorden van de vier voorgaande borden waarna je maar twee keer kan raden om de oplossing te vinden. Dat je niet je eerste woord kunt specificeren is geen probleem, maar de beperking van twee keer raden op het laatste bord kan heel lastig zijn.

WordHurdle, More Wordle, Hello Wordl, Speedle

Als vijfletterwoorden raden in Wordle te gemakkelijk voor je is, probeer dan WordHurdle, More Wordle, of Hello Wordl eens. WordHurdle gebruikt een schema van zes letters, terwijl het aantal keren gokken gelijk blijft op zes. More Wordle telt drie spelvariaties (toegankelijk via het tandwiel-menu): gemakkelijk (vijf letters, zes keer raden, precies als Wordle), gemiddeld niveau (zes letters, zeven keer raden) en moeilijk (zeven letters, acht keer raden). Hello Wordl is nog flexibeler. Je kunt spelvariaties kiezen voor woordlengtes van 4 tot 11 letters. Het aantal keren raden blijft zes. Speedle trekt de benadering van Hello Wordl nog iets verder door, en laat je meerdere spelletjes met een timer erop spelen, waarbij je uit veel spelvormen kan kiezen.

Antiwordle

"Denk niet aan een pinguïn". Ik neem aan dat, meteen toen je het woord pinguïn las, een grappige, niet vliegende watervogel je gedachten binnenwaggelde. Voor een ander publiek had hier Tux kunnen staan.

Dit is grofweg het idee achter Antiwordle. Je speelt Wordle, maar je moet proberen het woord niet te raden. Net als bij Squareword, krijg je een onbeperkt aantal raadkansen, maar je speelt juist beter naarmate je meer keren nodig hebt om het (toch) te raden. Tonya's beste poging was negen keer raden, ik had er maximaal zeven. Het is lastig om boven de zes uit te komen. Misschien is dit weer zo'n moment waar blijkt dat ik niet erg Zen ben: ik vind het lastig om te denken aan dingen die niet zijn.

Antiwordle vereist een geheel nieuwe strategie. Je moet per beurt zo weinig mogelijk letters gebruiken, zodat er zo veel mogelijk opties blijven bestaan. Woorden als MUMMY, CIVIC en TOOTS zijn dan handig, aangezien ze ieder maar drie letters per keer vertegenwoordigen. Maar vanaf het moment dat je letters goed begint te raden, kom je op bekend Wordle-terrein: vanaf dan is het ook een kwestie van geluk. Als er een puzzel als SHA_E ligt, dan probeer je het spel te rekken met oplossingen als SHAVE, SHAME, SHARE, SHAPE, SHALE, SHADE, en SHAKE, en je hoopt daarmee alle mogelijkheden behalve de goede uit te spelen.

Absurdle

Als je houdt van nog meer strijd van mens tegen bot dan in Antiwordle, dan moet je Absurdle eens proberen. In tegenstelling tot alle tot nog toe besproken Wordle-varianten weet Absurdle bij aanvang werkelijk niet wat de oplossing is. Absurdle analyseert jouw gokwerk en probeert het aantal mogelijke oplossingen zo groot mogelijk te houden. Het spel is het volkomen spiegelbeeld van Wordle, en werkt al jouw pogingen om het antwoord te vinden actief tegen.

Natuurlijk, uiteindelijk kun je Absurdle in een hoek drukken en het zijn verlies laten erkennen. De vraag is nu hoeveel keer je moet raden voordat het antwoord bekend wordt. Ik speel meestal Absurdle wanneer ik een slechte dag heb en ik mijn frustratie kwijt wil op een bot die niet klaagt.

Squabble

Wie heeft bots nodig als je een competitie kunt aangaan met mensen in de multi-speleracties van Wordle? Dat is het idee achter Squabble, waarbij je Wordle*puzzels kunt oplossen via 2 verschillende competitiemethodes: Blitz en Squabble Royale. In Blitz is er een competitie met 2 tot 5 spelers, in Squabble Royale is de competitie tussen 6 tot 99 spelers. Squabble is het tegenovergestelde van een ontspannend spel, bij elk correct antwoord kun je schade toebrengen bij de andere spelers, terwijl een incorrect antwoord schade bij jouw toebrengt. Daarboven krijg je één schadepunt voor elke seconde, dus je wilt zo snel mogelijk een goed antwoord geven. Ik heb het spel maar een paar keer geprobeerd, maar ik hoef dat soort spanning niet in mijn leven. Squabble werkt alleen op een groot scherm en ik kan me niet voorstellen hoe je het kunt spelen zonder toetsenbord.

Waffle

Waffle ziet er net zo uit als Squareword, met een rooster van 5 bij 5, alleen heeft Waffle 4 gaten in het rooster, waardoor maar zes woorden moeten worden geraden. In plaats van je vanaf het begin te laten raden geeft Waffle je alle letters die je nodig hebt en worden letters op de goede plaats groen en op de verkeerde plaats geel gemarkeerd. In plaats van woorden te typen verplaats je letters en wissel je witte of gele letters om, zodat je de woorden compleet kunt maken. Elk Waffle-spel kan worden afgesloten in 10 bewegingen en moet worden opgelost in 15 bewegingen. Je kunt sterren krijgen voor het aantal bewegingen dat je niet nodig had om de puzzel op te lossen. Ik vind Waffle ontspannender dan de traditionele Wordle-spelletjes, omdat het er meer om gaat patronen te vinden dan in mijn interne woordenlijst naar passende woorden te zoeken.

Semantle

En nu iets totaal anders! Semantle geeft elke dag een doelwoord, maar in tegenstelling tot de vorige spelletjes vind je het antwoord door semantisch gerelateerde woorden te raden. Bij elke gok geeft Semantle aan hoe dicht je bij het woord bent en krijg je een numerieke score. Er zijn geen beperkingen in termen van woordtype of spreektaal. Bijvoorbeeld: als het woord STILTE is, dan is de gok FLUISTEREN redelijk dichtbij, maar ZWIJGEN is nog dichterbij.

Het probleem met Semantle is dat je wel even bezig kan zijn met willekeurige woorden proberen voordat je goed op gang komt. Mijn beste prestatie was 24 pogingen, maar ik heb ook al een keer 144 pogingen nodig gehad, en dat begon wel een beetje irritant te worden.

Mathler, Nerdle

Mocht je beter met getallen zijn dan met woorden, dan beleef je waarschijnlijk ook plezier aan Mathler en Nerdle. Mathler presenteert een getal en vraagt je om een vergelijking op te stellen die dat getal als oplossing heeft, binnen de standaard randvoorwaarden van Wordle. Nerdle doet er nog een tandje bij: hier moet je de hele vergelijking raden, inclusief waar het gelijkteken staat. De bewerkingen zijn niet commutatief, dus je moet vermenigvuldigen of delen voordat je optelt of aftrekt. Mathler is eenvoudiger, omdat je weet waar je op uit moet komen. Ik kan deze puzzels oplossen, maar omdat ik woorden prefereer boven getallen zijn het niet mijn favoriete variaties.

Worldle, Globle

Worldle scoort punten voor een dubbele woordspeling, aangezien het de Wordle-regels volgt maar alles vertaalt naar een spel waarbij je afbeeldingen moet raden, met contouren van landen of territoria als afbeeldingen. Hoe goed ben je in topografie? Tijdens het raden (en gelukkig kan Worldle namen van landen en territoria automatisch aanvullen) krijg je van Worldle feedback met betrekking tot hoe dicht je bij het antwoord bent, met scores van 1 to 5, en ook in feitelijke afstand in kilometers en richting, met een pijl die in de richting van het antwoord wijst. Je krijgt zes pogingen om het goede antwoord te raden.

Globle werkt met een vergelijkbare aanpak: ook hier moet je elke dag een bepaald land raden. In tegenstelling tot Worldle toont Globle elke poging op een interactieve aardbol, in vier kleuren die aangeven hoe dichtbij je bent. Het probleem met Globle is dat het de landnamen niet automatisch aanvult (hoewel suggesties van het iOS-toetsenbord ook helpen). Probeer Kyrgyzstan maar eens in één keer goed te spellen. Je krijgt een onbeperkt aantal kansen, maar dat kan ook leiden tot grotere frustratie over je onwetendheid.

Een goede kennis is enthousiast over Worldle omdat het haar helpt haar topografische kennis te verbeteren, maar ik vind beide spellen irritant, zeker als het om een eiland gaat. Kun jij Tuvalu en de Faeröer uit elkaar houden?

Heardle

Denk er niet eens over om Heardle te spelen als je niet onder de 30 bent en regelmatig populaire muziek streamt. Heardle is afgeleid van de spelshow Name That Tune die in 1952 op de radio in première ging, in 1953 op televisie verscheen en sindsdien vaker tot leven is gewekt dan een Marvel-superheld. Het speelt stukjes uit intro's van nummers die tot "de meest gestreamde nummers in het afgelopen decennium" behoren en daagt je uit om zo'n nummer in zes pogingen te raden. Het spel geeft je tenminste wel suggesties terwijl je typt. Mij lukt het nooit, en steeds blijkt dat ik niet alleen het nummer in kwestie niet ken, ik heb zelfs nog nooit van de artiest gehoord. Het zou misschien leuker zijn als ik het spel zou kunnen beperken tot muziek uit de jaren 1970 en 1980, maar anders hoeft Heardle van mij niet.

Framed

Zijn films meer jouw ding? Ik bedoel, echt jouw ding? Dan maak je misschien een kans met Framed, dat de traditionele zes keer raden-formule gebruikt met individuele frames uit een film. In wezen is het "Name That Film". Ik ben geen filmfanaat, dus al mijn pogingen om Framed op te lossen liepen beschamend af. Ik ken de namen van veel films die ik niet gezien heb, maar ik heb geen idee hoe ze eruitzien en Framed geeft geen aanwijzingen, alleen maar meer frames uit dezelfde film.

Andere op Wordle geïnspireerde spelletjes

Tijdens mijn onderzoek kwam ik veel meer op Wordle geïnspireerde raadspelletjes tegen. Sommige die mij volkomen verbijsterden waren:

• Adverswordle, wat iets te maken heeft met de bot laten raden
• Box Office Game, waarin je de vijf films met de hoogste omzet in een willekeurige week probeert op te noemen
• Cloudle, waarin je wordt gevraagd de weersvoorspelling voor de komende vijf dagen voor een willekeurige stad te raden
• Crosswordle, dat Wordle in omgekeerde volgorde uitvoert: je moet uitzoeken welke gokken tot het gegeven antwoord leiden
• Dungleon, dat letters vervangt door fantasietekens en geheime regels heeft
• Murdle, een combinatie van Wordle en galgje
• Passwordle, waarin je kan zien waarom men computers gebruikt om wachtwoorden te kraken
• Squirdle, waarin je Pokémon-personages moet raden
• Who Are Ya?, dat je uitdaagt om voetbalspelers te raden

Toen ik dacht dat ik bijna met dit artikel klaar was, stuitte ik op Wordles of the World, een site die probeert zo volledig mogelijk te zijn met een lijst van (tot nu toe) 762 Wordle-achtige spelletjes en bronnen in 149 talen. Ik denk dat ik nu even moet gaan liggen. En misschien een simpel spelletje Wordle spelen.

Iedereen heeft het erover: cryptovaluta. Toch zouden ze in geen enkele virtuele broekzak mogen zitten. Ze zijn een overdreven vorm van digitale waarde-opslag met alle nadelen van contant geld, zo vergankelijk als overgehypete goedkope aandelen en verbruiken meer energie dan een gemiddeld Europees land. Hoewel ermee gepronkt wordt als waren ze onvolgbaar, anoniem en buiten het bereik van de overheid, is dit volkomen onjuist. Wetshandhavers hebben cryptovaluta gebruikt om criminele bendes op te rollen, om het verhandelen van kinderporno-materiaal te stoppen en om beslag te leggen op grote hoeveelheden Bitcoin en andere valuta.

Ik heb wel eens gedacht dat cryptovaluta een van de spannendste en belangrijkste technologische en financiële innovaties zou kunnen zijn. Het was net alsof ze een hervormend vermogen hadden om de nationale grenzen te overstijgen, alsof ze een persoonlijke onafhankelijkheid brachten die verder ging dan wat democratische landen kunnen bieden en ook waarde en eigendom los zouden kunnen maken van gierige, roofdierachtige en soms corrupte financiële instituties.

In de loop der jaren is mijn opstelling hierover veranderd in een voorlopig cynische houding. Ik zal bespreken hoe zowel de beloftes als de voordelen van cryptovaluta uitgebleven zijn. Het veld is uiteengevallen in hype en oplichting, waarbij de enthousiastste deelnemers (zowel fraudeurs als fervente aanhangers) nou juist proberen om zoveel mogelijk mensen zo ver te krijgen dat ze echt geld in digitale valuta omzetten. De uitspraak “digitale ponzifraude” hoor je wat dit betreft vaak.

Mijn voornaamste advies op dit moment is: “koop geen cryptovaluta.” Geen enkel bestaand cryptovaluta-systeem verleent waardevolle investeringen, verliesafdekkingen of andere financiële voordelen die bestaande financiële instrumenten en markten wel bieden.

Ik zei dat ik een voorlopig cynische houding aangenomen heb omdat, ondanks alle tekortkomingen van de bestaande systemen, ik erop aan wil dringen dat je wel zoveel mogelijk over de onderliggende principes van cryptovaluta gaat leren. Een deel van wat nu voorhanden is, zal integreren in de gangbare financiële wereld. Ik doel op uiteenlopende activiteiten zoals geld overmaken aan vrienden, winkel- en online-aankopen, investeren in aandelen, geldinzameling voor projecten of zelfs het kopen van een huis. Deze voorbeelden kunnen allemaal verpakt worden in onveranderlijke, verifieerbare transactiegegevens.

Het lijkt tegenstrijdig om te zeggen dat je het beste niets met cryptovaluta te maken kunt hebben maar dat je er wel over gaat leren. Maar dat zou je over iedere gevaarlijke of riskante onderneming kunnen zeggen waar je op een veilige manier meer over te weten wil komen.

Binnen een paar jaar zullen verschillende overheden, waaronder vermoedelijk de Verenigde Staten, officiële vormen van cryptovaluta op de markt brengen. China is al op weg met een digitale renminbi. Naast de financiële gegevens beheert door overheidsdiensten zoals gemeentelijke administraties, zullen er permanente registers opduiken waarin details gedocumenteerd worden van verkopen, aankopen en andere waardeoverdrachten die controleerbare documentatie vereisen.

Particuliere ondernemingen, organisaties zonder winstoogmerk en overheidsdiensten zullen waarschijnlijk manieren vinden om participatie in besluitvorming te stimuleren door middel van cryptografisch geverifieerde waarde-beschikkingen waarmee je ook stemrecht of een andere vorm van beleidsparticipatie zou kunnen krijgen. Het heeft iets weg van effectenbezit maar met minder tussenpersonen die je een eigen visie ontnemen.

Niets van het voorgaande is technologisch futurisme of hype. Het is allemaal al in de een of andere vorm voorhanden, hoewel de voorbeelden vaak twijfelachtig, onbetrouwbaar, verkeerd beheerd, frauduleus of bedoeld voor bigbrother-achtig toezicht zijn. Bitcoin zal misschien op termijn verdwijnen, net zoals ooit populaire technologieën zoals Gopher en FTP verdwenen zijn, maar cryptovaluta zullen overleven. Een groot percentage van de transacties vindt tegenwoordig al electronisch plaats, hoewel op zulke chaotische en oncontroleerbare manieren dat betere alternatieven nodig zullen zijn.

We zijn aan het verhuizen naar een situatie waarin mensen zelf het onderscheid kunnen maken tussen veel te riskante, of gewoonweg corrupte, publieke, speculatieve projecten, aan de ene kant, en legitieme projecten gebaseerd op energie-arme, redelijk schaalbare particuliere en overheidsblockchains die op discrete manieren ingezet kunnen worden, aan de andere.

(Ik heb veel van de details over cryptovaluta geleerd toen ik onderzoek deed voor en revisies aanbracht in mijn boek Take Control of Cryptocurrency, dat vergelijkbare onderwerpen uitgebreid behandelt: hoe kun je cryptovaluta begrijpen zonder je te adviseren om erin te investeren.)

De basis van cryptovaluta

Ik worstel er constant mee hoe ik cryptovaluta moet uitleggen aan niet-ingewijden, omdat er aspecten aan zitten die verder gaan dan andere soorten financiële instrumenten zoals contant geld, pinpassen en aandelen, ook al is daar soms ook geen sprake van een analoge, alledaagse variant.

Toch volgt er een vergelijking van de eigenschappen van cryptovaluta met bekende (en onbekende) zaken:

• Papiergeld: Iedere eenheid van cryptovaluta heeft een uniek nummer, net zoals papiergeld. Het kan van de ene persoon op de andere overgedragen worden zonder dat er een financiële instantie nodig is. Er wordt geteld in bepaalde eenheden. Transacties zijn quasi-anoniem: het is moeilijk, maar niet onmogelijk, om de stroom van waarde van de ene partij naar de andere te achterhalen, tenminste voor iets als de FIOD wanneer er grote bedragen mee gemoeid zijn. Maar cryptovaluta verschillen van papiergeld omdat de overdracht via een online systeem moet gaan. Bovendien zijn sommige cryptovaluta, zoals Bitcoin, erg vluchtig, in tegenstelling tot contant geld in de meeste moderne maatschappijen.
• Transacties via pinpassen: Als je een cryptomunt gebruikt verstuur je altijd geld; er is geen factuur of iets dergelijks. Dat is op een bepaalde manier te vergelijken met het gebruik van een pinpas - het is een electronische transactie waarbij een bepaalde waarde (je spaargeld) van een bepaalde plek (je bank) wordt opgehaald en zodanig wordt verstuurd dat de ontvanger het kan herkennen en zien dat het een geldige betaling is. Een cryptomunt wordt echter niet opgeslagen op een centrale locatie zoals je bank dat is - er is alleen overeenstemming over het feit dat de transactie gedaan is, je kunt dus bij niemand klagen als er iets is misgegaan.
• Eigendom van aandelen: Op veel manieren lijken aandelen op cryptovaluta. Het bezit van aandelen in een bepaald bedrijf levert je een bepaalde combinatie op van de echte waarde van dat bedrijf en gevoel over de toekomstige verdiensten van het bedrijf. Als het bedrijf zich in een woelige periode bevindt kan de prijs van de aandelen op en neer gaan. De aandelen kunnen worden verwisseld voor geld en omgekeerd. Cryptovaluta delen de vluchtigheid van aandelen maar geen van de onderliggende principes, alleen maar de perceptie van de markt. Er bestaat geen 'bedrijf' waarvan de waarde en prestaties weerspiegeld worden in de waarde van de 'aandelen'.
• Een wachtwoord: In de kern steunen cryptovaluta op het kennen van geheimen. Om te bewijzen dat je de eigenaar bent van een bepaalde hoeveelheid aan cryptovaluta moet je een sleutel hebben, die alleen jij kent. Maar in tegenstelling tot een wachtwoord waarmee je toegang krijgt tot een computer of een online account, krijg je bij cryptovaluta geen toegang tot wat dan ook - je bewijst alleen maar dat je de eigenaar bent.

Wat zijn cryptovaluta dan? Hoewel je echt wel even wat studie zou moeten doen om dit te begrijpen, kan ik de basis in een paar zinnen uitleggen. Cryptovaluta zijn een financieel instrument dat cryptografie gebruikt om te bewijzen dat je iets bezit, in plaats van andere methoden zoals fysiek bezit of een database van een financieel instituut. Als je cryptovaluta aankoopt wordt dat opgeslagen in een permanent logboek op internet - een blockchain — dat cryptografische algoritmes gebruikt om die opslag permanent te maken, onmogelijk te veranderen, publiek en verifieerbaar door wie dan ook.

Zoals met alle volledig gedecentraliseerde systemen hebben cryptovaluta geen regering nodig of een andere partij om eenheden uit te geven. In plaats daarvan steunen cryptovaluta op een mechanisme dat is gebaseerd op consensus waardoor deelnemers geen vertrouwen in een individu of een organisatie nodig hebben. De blockchain bevat de 'waarheid' - eigenlijk bezit je geen cryptovaluta als daar in het systeem geen bewijs van is, dus als je geen sleutel kunt genereren die gekoppeld is aan dat eigenaarschap (het klassieke scenario van de verloren sleutel) of wanneer de transactie niet geverifieerd kan worden. Vergelijk het met een bankrekening met geld waar je geen toegang toe hebt en nooit meer zal hebben. Omdat er geen centrale instantie is die de cryptovaluta beheert kun je ook nergens een klacht indienen over een afschrijving zoals bij je credit card-maatschappij of toegang terugkrijgen tot een spaarrekening.

Hoe Bitcoin werkt

Hier zijn de vier belangrijkste onderdelen van Bitcoin, met afstand de meest waardevolle cryptomunt:

• Een groep mensen (mijners) doet vrijwillig mee aan een wedstrijd om in korte tijd, ongeveer tien minuten, een wiskundige puzzel op te lossen van het type naald-in-de-hooiberg. Diegene die de puzzel het eerst oplost is de winnaar en ontvangt een bepaalde hoeveelheid Bitcoin. Er kan maar één persoon de winnaar zijn, alle andere inspanning is zinloos geweest. De puzzel wordt gereset en de wedstrijd begint opnieuw. Het grootste deel van de miningactiviteit wordt uitgevoerd door een handvol mining-bedrijven.
• Een netwerk onafhankele peer-to-peer servers (nodes) wisselt informatie uit over transacties die wachten, puzzels die recentelijk zijn opgelost en de status van het netwerk en systeem.
• Transacties worden cryptografisch aan elkaar gekoppeld door middel van mining (blocks). Een miner maakt een block wanneer ze de mining-puzzel oplossen en hun oplossing naar nodes uitzenden.
• Een onveranderlijk grootboek van alle voltooide transacties groeit met één block van nieuwe invoer elke keer dat de mining-puzzel wordt opgelost en geaccepteerd door nodes (blockchain).

Een manier om te begrijpen hoe Bitcoin in de praktijk werkt, is door een Bitcoin-betaling te vergelijken met een aankoop die is gedaan met een chipkaart of een mobiel betalingssysteem zoals Apple Pay. Dit is hoe die op kaarten gebaseerde transactie verloopt:

• Wanneer je wordt gevraagd om te betalen (in persoon of via mobiele betaling in een browser of app), voert je kaart of het mobiele apparaat een cryptografische handdruk uit via een netwerk om de betaling te valideren en een unieke set informatie te creëren die het betalingsnetwerk accepteert. Het hebben van de kaart (in persoon) of een biometrische goedkeuring (zoals Face ID) legitimeerd de transactie.
• De handelaar ontvangt een digitale bevestiging dat er een betaling is gedaan.
• In een door het betalingssysteem bijgehouden grootboek wordt het transactiebedrag van je administratie afgeschreven. Het wordt als afschrijving geboekt op een creditcardgrootboek dat wordt bijgehouden door je creditcardmaatschappij. Of het wordt van je bankrekening afgeschreven, en als een elektronisch document via het betalingsnetwerk overgedragen als een bijschrijving op de rekening van de verkoper.
• Kosten worden op verschillende manieren in het systeem geïnd, meestal van de handelaar. Hierna in verschillende bedragen uitbetaald aan de betalingsverwerker, het betalingsnetwerk (zoals Visa of Discover) en de bank van de handelaar.
• Als je betaling later wordt geweigerd, kan je als handelaar een klacht indienen bij het betalingsnetwerk. Als er een probleem is met je aankoop, kun je de afschrijving terugboeken en terugbetaald krijgen via je bank of creditcardmaatschappij.

Met een Bitcoin-betaling werkt het proces globaal op dezelfde manier maar de daadwerkelijke reeks acties is heel anders:

• Vraag om iemands Bitcoin-adres. (Zelfs gewone mensen kunnen er een aantal hebben.) Het kan op verschillende manieren worden aangeboden, waaronder gewone tekst of een QR-code.
• Gebruik Wallet-software om geld te sturen. De transactie vereist een vergoeding om een miner aan te moedigen om je transactie op te nemen als onderdeel van hun puzzel-block. De Wallet-software slaat in wezen de coderingsgeheimen op die je nodig hebt om een correct opgemaakte transactie te maken die jouw eigendom bewijst, en vervolgens die transactie naar een node uploadt.
• De node zendt je transactie uit naar andere nodes in het netwerk. Omdat het een peer-to-peer-netwerk is, ontvangen en zenden nodes voortdurend transacties uit.
• De transactie zweeft in een pool van alle uitstaande transacties totdat de software van verschillende mijners besluit dat de vergoeding het waard is om op te nemen in hun poging om de puzzel op te lossen.
• Een miner wiens transactielading jouw transactie omvat, lost de puzzel op en deelt een block uit waarin de transactie is opgenomen.
• Andere nodes valideren dat block onafhankelijk en voegen het toe aan hun kopie van de blockchain.
• De ontvanger kan bevestigen dat de transactie aan de blockchain is toegevoegd door recente invoer op de blockchain te onderzoeken. Wallet-software automatiseert dit.

Nieuwe eenheden van Bitcoin kunnen alleen door mijners worden gemaakt en er kan slechts een beperkte hoeveelheid Bitcoin ooit worden gemaakt. Die hoeveelheid halveert ongeveer elke vier jaar. De huidige beloning is 6,25 Bitcoin per block. Je kunt Bitcoin-eenheden opdelen in kleinere eenheden, Satoshis genaamd, die een honderd miljardste van een Bitcoin zijn. Bijvoorbeeld: $ 5 is ongeveer gelijk aan 0,000124 Bitcoin of 12453,05 Satoshis.

Mijners kunnen die Bitcoin-eenheden vervolgens gebruiken om anderen in Bitcoin te betalen of uit te betalen via cryptovaluta-exchanges. Deze beurzen bieden noodzakelijke liquiditeit voor Bitcoin-markten. Zonder partijen die Bitcoin willen verhandelen voor andere cryptovaluta en overheidsvaluta, zou Bitcoin een volledig gesloten systeem zijn. Beurzen dragen het risico van het houden en verhandelen van cryptovaluta. Ze moeten bepalen welke prijs ze voor Bitcoin betalen of in rekening brengen. Dit wordt vastgesteld op basis van hun eigen algoritmen en het volgen van prijzen die op andere beurzen worden betaald. Cryptovaluta-beurzen zijn vergelijkbaar met internationale valuta-beurzen en verdienen een vergoeding als onderdeel van deze conversies. Wanneer veel mensen Bitcoin willen kopen, kan de prijs snel stijgen, maar er is veel Bitcoin te verkopen. Omgekeerd, wanneer mensen dollars willen voor Bitcoin, kan de prijs dalen omdat beurzen relatief beperkte hoeveelheden harde valuta bevatten in vergelijking met conventionele banken of centrale overheidsbanken.

Het Bitcoin algoritme heeft een ingebouwd mechanisme waarmee de productie van blocks op een peil van ongeveer één per 10 minuten wordt gehouden. Die frequentie zorgt er voor dat het peer-to-peer netwerk niet overbelast raakt en dat er genoeg tijd is voor transacties om te kunnen 'uitharden - zorgen dat ze lang genoeg in de blockchain aanwezig zijn om veilig opgenomen te worden. (Dat helpt ook in het tegengaan van een 51%-aanval die ik verderop omschrijf onder onveranderlijkheid.) Wanneer mijners meer rekencapaciteit inzetten wijzigt het Bitcoin-systeem gewoon de moeilijkheidsgraad van de puzzel die opgelost moet worden elke paar dagen. De extra rekencapaciteit wordt daarmee tenietgedaan door de moeilijkheidsgraad, zodat de frequentie van blockproductie grofweg op 1 per 10 minuten blijft steken. Deze aanpak om een gewogen hoeveelheid inspanning te vereisen wordt proof-of-work genoemd en is de basis van het vertrouwen, omdat het niet genept kan worden. Alleen met een flinke inspanning kan de puzzel worden opgelost, niet met slimmigheidjes.

Voortdurend aangepaste moeilijkheidsgraden dwingen mijners te investeren in snellere apparatuur, opdat hun concurrenten niet meer gaan verdienen. Deze strategie verbruikt steeds meer energie in een Red Queen’s race om bijna nergens te komen: het resultaat is hetzelfde maar het stroomverbruik en de milieukosten nemen toe naarmate de moeilijkheidsgraad stijgt. Mining heeft alleen economische zin zolang de kosten van de mijners voor apparatuur, faciliteiten en energie gemiddeld lager blijven dan de waarde van de Bitcoin die ze als beloning verdienen.

Er gebeurt wel eens iets - zoals een plotse prijsdaling van Bitcoin of een verbod op mining door de Chinese autoriteiten - waardoor de winstgevendheid daalt en de mining-capaciteit offline gaat. In die gevallen wordt de moeilijkheidsgraad teruggezet naar een lager niveau. Over het algemeen is de moeilijkheidsgraad een steeds stijgende lijn.

Ethereum en NFT's

Het jongere broertje van Bitcoin is Ethereum (de munteenheid is Ether). Een Ether is ongeveer 8% van een Bitcoin waard, en cryptovalutabeurzen waarderen de volledige marktwaarde van de Ether op de markt op ongeveer de helft van die van de Bitcoin. In tegenstelling tot Bitcoin, is Ethereum niet gemaakt als vervanging van contant geld en is er ook geen maximum aantal Ether dat kan worden gemined. Het Ethereum-netwerk kan eenvoudige waarde-overdrachten uitvoeren en dat is waar het het vaakst voor wordt gebruikt. Maar de kracht ligt in smart contracts, netwerkgebaseerde programma's die worden uitgevoerd wanneer ze een input ontvangen. Het zijn net kleine virtuele software-containers. Smart contracts kunnen werken met ingewikkelde regels voor het aannemen van een inkomende betaling en het opsplitsen ervan maar ook voor meer ingewikkelde doeleinden. Dit zijn ook gedecentraliseerde autonome organisaties (DAO's), groepen die smart contracts opstellen die eigenaarschap, stemmen en de gevolgen van stemmen bepalen — een mooi idee maar dergelijke groepen bestaan voornamelijk buiten de bestaande regelgevende structuren, behalve wanneer zij het slachtoffer worden van fraude, aanvallen en slecht beheer. Ethereum ondersteunt ook 'distributed apps' (dApps), die nog in een experimenteel stadium blijven zitten: deze maken het gebruik van het Ethereum-netwerk mogelijk als een distributed computer voor algemene doeleinden.

Ethereum heeft ook nog een ander element mogelijk gemaakt waarvan je je bewust moet zijn omdat ze alomtegenwoordig waren in de media: NFT's, of non-fungible tokens. NFT's zijn ook entries op een blockchain maar zijn op een speciale manier geformatteerd, waardoor ze kunnen worden gecreëerd zonder een bijbehorende valuta-achtige waarde. Een NFT is in feite een geserialiseerd token waarvan de uniciteit is vastgesteld door op de blockchain te verblijven, zoals een gesigneerde honkbalkaart of een kaartje voor een concert.

Een 'fungible' goed is een goed dat identiek is aan alle andere goederen in zijn klasse: elke dollar op een bankrekening is hetzelfde als elke dollar op een andere bankrekening. Een niet-fungible item kan daarentegen niet worden geruild voor een zelfde item. In de echte wereld zijn non-fungible items kunstwerken, onroerend goed en verzamelobjecten.

Een NFT is geen eigendom van een onderliggend goed, zoals een auteursrecht, een licentie of het bezit van een fysiek voorwerp. Het is slechts een pointer die verwijst naar een URL. Eenmaal ingesteld, kan die URL nooit meer worden gewijzigd omdat NFT's onveranderlijk zijn. Dit is waarom mensen grappen maken over "rechtsklikken om te stelen" voor een NFT: de meeste NFT's verwijzen naar afbeeldingen die gehost worden op publiekelijk beschikbare webpagina's die lokaal gedownload kunnen worden door met de rechtermuisknop te klikken en te kiezen voor 'Afbeelding opslaan als...'.

Bitcoin kan geen NFT's hosten omdat het niet "programmeerbaar" is, dus veel NFT's zijn gebaseerd op Ethereum. Er zijn nu echter ook cryptovaluta die uitsluitend zijn gecreëerd om NFT's uit te geven. Als tokens kunnen NFT's worden verkocht voor willekeurige waarden. Ze liggen niet vast, zoals eenheden van cryptovaluta.

Het meest gerapporteerde gebruik van NFT's is het maken van iteratieve plaatjes van lelijke afbeeldingen, zoals apen en leeuwen. Dat is echter de minst interessante toepassing, omdat NFT's zowel een verifieerbare uniciteit voor allerlei dingen als overdraagbaar eigendom zouden kunnen bieden.

Nu we deze basisprincipes hebben uitgelegd, zullen we nu eens kijken naar de mythes van cryptovaluta en dan zien waar het naartoe gaat.

De mythes van cryptovaluta

Mensen die cryptovaluta verdedigen en promoten willen nog wel eens de schaduwkanten terzijde schuiven of negeren. Je kunt ze, en zelfs geloofwaardiger tech-schrijvers, een litanie van voordelen horen opsommen:

• Het is anoniem.
• Het is niet traceerbaar.
• Het is gedecentraliseerd.
• Het is onveranderbaar.
• Onveranderbaar is goed.
• Het is anti-inflatie.
• Het neemt altijd toe in waarde.
• De transactiekosten zijn lager dan bij kredietkaarten.
• Er is geen overheidstoezicht.
• De milieuproblemen zullen worden opgelost.
• Het is veilig.
• Het is eenvoudig.

Ik kan nog vele extra duizenden woorden schrijven om uit te leggen waarom deze allemaal misleidend, fout of overdreven zijn, of opmerkingen en voorbehoud vereisen. Laat eens zien of ik ze in een paar alinea's om kan kegelen.

Het is anoniem. Het is niet traceerbaar. Cryptovaluta-transacties vertrouwen op een publieke blockchain die iedereen kan zien en valideren. Het is een basisonderdeel van het gedecentraliseerde vertrouwen: je hoeft niemand te geloven, controleer gewoon het cryptografisch consistente databestand. Daardoor kun je transacties volgen door de tijd terwijl ze verhuizen tussen adressen. Bedrijven zoals Chainalysis zijn hier in gespecialiseerd. Het is beter om te zeggen dat Bitcoin en andere grote cryptocurrencies een pseudoniem zijn: de identiteit en het adres zijn aparte dingen, maar ze kunnen worden geassocieerd. (Een klein aantal cryptocurrencies, zoals Monero, heeft de mogelijkheid voor onomkeerbare anonimiteit, maar deze transacties vormen maar een klein deel van het totaal aantal dat uitgevoerd wordt.)

Het is onveranderbaar. Het is gedecentraliseerd. De blockchain is ontworpen om onveranderbaar te zijn, maar dat staat of valt met echt gedecentraliseerd mijnen. Op elk moment dat minimaal 51% van de rekenkracht in het hele mijn-netwerk onder controle van een enkele entiteit of een achterkamer-handel valt, kan de ketting weer worden teruggedraaid door net een paar blokken teveel, afhankelijk van de hoeveelheid berekeningen. Dit maakt dubbele uitgaven mogelijk, waarbij crypto-geldeenheden in een blok verschijnen dat ongeldig wordt, maar waar de ontvangende partij er al iets mee gedaan heeft (zoals het vrijgeven van een echte borgsom of de eigendomsoverdracht van digitale activa). Dit soort collusies kan er zelfs voor zorgen dat andere transacties niet worden weggeschreven in de blockchain. Dit is niet theoretisch; het is al meerdere keren voorgevallen..

Veel cryptovaluta en schijnbaar bijna alle NFT-projecten hebben een hoge mate van centraal eigendom: één of enkele partijen beheersen het hele systeem en de richting die het inslaat. Zelfs als er een grotere groep mensen bij betrokken is, kan een kleine minderheid, die de meerderheid controleert, effectieve controle hebben. Na een enorme DAO-meltdown in 2016 bijvoorbeeld, die deelnemers het equivalent van $ 150 miljoen zou hebben gekost, stapte de belangrijkste Ethereum-groep, de Ethereum Foundation, in om de regels van Ethereum te herschrijven en de diefstal te annuleren. Dit resulteerde in een harde splitsing van Ethereum, en resulteerde in het ontstaan van de Ethereum Classic. In het leven geroepen door degenen die het niet eens waren met de beslissing. Zelfs met wallet-software die eigendom en verkoop beheert, kan consolidatie tussen leveranciers leiden tot een situatie waarin een onveranderlijke invoer eenvoudigweg niet plaatsvindt omdat de ontwikkelaar van de wallet het blokkeert.

Onveranderlijkheid is goed. Je zou kunnen stellen dat blockchains in het algemeen onveranderlijk zijn. Maar is dat altijd goed? Onveranderlijkheid wordt in zekere zin overschat. Wanneer je met een kredietkaart een aankoop doet, heb je verschillende beschermingen volgens de regels van de kaart, van de uitgevende bank, en je regionale of nationale overheid. Kredietkaart-transacties zijn niet onveranderlijk en kunnen daarom worden teruggedraaid om te reageren op fraude, onjuiste voorstelling van zaken of andere redenen. (Banken kunnen saldi vasthouden of reserves eisen om teruggedraaide transacties te dekken.) Cryptovaluta-transacties zouden immuun zijn voor dergelijke beschermingen.

Ook kunnen blockchains allerlei soorten gegevens opslaan of ernaar verwijzen. Toekomstige blockchains hebben mogelijk de reservecapaciteit om grote hoeveelheden gegevens op te slaan, zoals volledige juridische contracten, media en software-broncode. Dus wat gebeurt er als CSAM, 'wraakporno', zeer persoonlijke details en gestolen software permanent in blockchains worden opgeslagen? Voor sommige van deze categorieën kan de blockchain in feite illegaal zijn om op je computer te bezitten of zelfs delen ervan te bekijken - er is eenvoudigweg nog geen jurisprudentie over.

Het is anti-inflatie. Het neemt altijd toe in waarde. Op een gegeven moment beweerden economische/politieke voorstanders van cryptovaluta graag dat Bitcoin en anderen inflatie zouden weerstaan. Naarmate de inflatie stijgt, devalueren valuta ten opzichte van wat ze kunnen kopen. Cryptovaluta moesten dat tegengaan door een stijgende wisselkoers te hebben met echte valuta om de devaluatie te compenseren. Het was een lastig punt om te maken midden in een van de laagste inflatieperiodes in gevestigde economieën in de wereldwijde economische geschiedenis. Dit is niet gebeurd, omdat de inflatie is toegenomen in het afgelopen jaar. In plaats daarvan zijn de cryptovaluta over het algemeen zo volatiel geweest, met enorme pieken en dalen sinds 2019, dat het moeilijk is om een conclusie te trekken.

Intern proberen Bitcoin en Ethereum de groei van hun basiseenheden te beperken. Bitcoin is gemaakt met een eindig aantal munten; Ethereum is onbeperkt, maar heeft in augustus 2021 een wijziging doorgevoerd om Ether te "verbranden" (permanent vernietigen) bij elke transactie in verhouding tot de complexiteit ervan. Dit om het deflatoire effect van de constante groei van Ether te voorkomen.

De transactiekosten zijn lager dan bij kredietkaarten. Een verkoopargument van Bitcoin in zijn vroege dagen was dat het een fractie van een cent zou kosten om een transactie uit te voeren in vergelijking met de ongeveer 3% die kredietkaarten opslokken. Het zou microtransacties mogelijk maken, waardoor je centen kunt sturen om bloggers te betalen en dollars om muzikanten te betalen. Dat duurde niet lang.

Omdat Bitcoin en Ethereum slechts een bescheiden aantal transacties per minuut aankunnen, wordt de vergoeding die aan mijners wordt betaald een enorm onderdeel van het schrijven van transacties naar de blockchain. Deze druk zorgde ervoor dat de kosten van Ethereum-transacties stegen tot tientallen dollars in 2021, ongeacht de grootte van de transactie. Bitcoin-kosten zijn lager gebleven, maar kunnen nog steeds gemiddeld enkele dollars bedragen. (Sommige pogingen om het aantal transacties per seconde te verhogen hebben betrekking op het stapelen van andere blockchains op bestaande cryptovaluta. Het bouwen van een robuuste infrastructuur bovenop onstabiele fundamenten gaat echter gepaard met veel risico's.)

Bovendien heeft Ethereum zogenaamde brandstofkosten die gekoppeld zijn aan de prijs van het uitvoeren van een transactie, omdat alle Ethereum-transacties gelijk staan aan programma's die rekenkracht gebruiken. Gecompliceerde slimme contracten kunnen enorme hoeveelheden brandstof kosten ten opzichte van kleine waarde-overboekingen. Deze brandstofkosten kunnen astronomisch worden, veel groter dan het daadwerkelijke bedrag dat wordt overgemaakt. Bovendien kun je niet precies voorspellen hoeveel brandstof een transactie nodig heeft. Als jouw wallet de transactie doorgeeft zonder voldoende brandstof, dan ben je je brandstofkosten kwijt en wordt je transactie niet toegevoegd aan het blok. Dan heb je helemaal niets! (De oplossing is om teveel brandstof te sturen, waarna de extra brandstof wordt terugbetaald samen met de output van een transactie. Vroeger werd brandstof betaald aan mijners, maar dat is niet meer zo sinds augustus 2021, zoals hierboven al beschreven.

Dit leidde tot een absurde situatie waarin teruggaves van een mislukt gezamenlijk project om een kopie te kopen van de Onafhankelijksheidsverklaring de deelnemers meer kostte dan wat zij aanvankelijk hadden ingelegd. Dergelijke scenario's zijn legio.

De milieuproblemen zullen worden opgelost. Crypto-valuta blijven een ecologische ramp van de hoogste orde. Bitcoin verbruikt net zoveel elektriciteit als een klein Europees land en waarvoor is onduidelijk: de waarde per Bitcoin haalt het niet bij de hoeveelheid energie die nodig is om het te mijnen. Het mijnen van een enkele Bitcoin zou 1 watt of 1 gigawatt aan stroom kunnen vergen. Praktische gezien levert het mijnen in feite een plafond op door de intrinsieke kosten, de kosten voor het verwerken en de stroom die nodig is. Mijners proberen in de zwarte cijfers te blijven door meer Bitcoin te mijnen dan hun kosten. Maar als Bitcoin stijgt tot het tienvoudige van de koopkracht, moeten mijners steeds meer stroom proberen te vinden. Het kredietkaarten-netwerk is miljoenen keren efficiënter per transactie en schaalt een stuk minder als er meer transacties komen: tien keer zoveel transacties kost niet tien keer de huidige hoeveelheid hardware en elektriciteit, omdat de meeste investeringen in de basis-infrastructuur zitten.

Omdat het merendeel van de cryptovaluta, met Bitcoin en Ethereum voorop, algoritmes gebruikt die speciale berekeningen vergen, is het mogelijk om het aantal operaties dat per seconde binnen een netwerk nodig is, te schatten. Digiconomist gebruikt die berekeningen samen met andere data om het gebruik van Bitcoin en Ethereum te schatten en komt uit op tussen de 80 en 320 terawattuur per jaar. Dat is ongeveer tussen het totale electriciteitsverbruik van België en het VK in.

Mijners branden ook letterlijk door de hardware, met als gevolg dat er een tekort ontstaat in chips die voor productievere doeleinden ingezet kunnen worden, alsmede een stortvloed aan e-afval, dat grotendeels niet recyclebaar is. Digiconomist schat dat Bitcoin-mining resulteert in 34 kiloton (70 miljoen pond) aan weggegooide apparatuur, wat equivalent is aan de totale hoeveelheid IT-afval van Nederland.

Voorstanders geven vaak twee manieren om uit te leggen hoe cryptovaluta op weg zijn om “groener” te worden. In de eerste plaats zou Ethereum aan het eind komen van een meerjarige transitie naar Ethereum 2.0, een energie-efficiënt algoritme dat goed kan opschalen zonder een overeenkomstige groeisprong in grondstoffen nodig te hebben. Het nieuwe protocol is gebaseerd op het proof-of-stakeprincipe, waarbij nieuwe transacties gevalideerd worden op basis van het persoonlijk bezit van Ether in plaats van hoeveel rekenwerk nodig is.

Mocht Ethereum 2.0 succes hebben, en daarover bestaan serieuze twijfels en grote zorgen, dan zou het energieverbruik van Ethereum met 90% kunnen dalen. Zelfs al was het 100 keer efficiënter, dan blijft het nog gigantisch slechter dan, bijvoorbeeld, een Visa-kaart. Al jaren geleden beloofd, blijft het einde van de transitie steeds een paar maanden in de toekomst liggen. Nota bene is een paar dagen geleden de streefdatum voor de afsluiting van de transitie doorgeschoven naar … over een paar maanden.

Veel voorstanders van crypto suggereren dat de mijn-wereld een (schijnbaar al enigszins in uitvoering zijnd) plan heeft om de transitie naar duurzame grondstoffen te maken, op een manier waarbij cryptovaluta uiteindelijk emissieneutraal zullen zijn. In plaats van het effectiever mijnen van Bitcoin uit steenkool en aardgas, kunnen we niet beter profiteren van zonne- en windenergie of een geothermische opwekkingsinstallatie op een vulkaan plaatsen? Het zijn aardige ideeën, maar de aarde is een gesloten systeem: er vindt geen overtollige productie van duurzame energieopwekkingsapparatuur of natuurlijk voorkomende, toegankelijke duurzame-energiebronnen plaats. Sceptici noemen dit groenwassen, waarbij over indrukwekkende reducties gebazuind wordt, terwijl de werkelijkheid toch heel anders is.

Omdat de hoeveelheid apparatuur die kan worden gemaakt en gebruikt, eindig is, haalt niet-productief gebruik (computercycli gebruiken voor crypto-valuta) capaciteit weg bij andere doelen. Ofwel mijners kopen een hoop zonne-energie en andere apparatuur en producten van groene centrales, net zoals ze voor tekorten in GPU's en SSD's zorgden, waardoor andere opwekkers grijzere stroom moeten gaan gebruiken, of ze blijven de minst groene stroom gebruiken terwijl de rest van de wereld probeert minder te vervuilen.

Er is geen overheidstoezicht. Eerder in dit verhaal gaf ik al aan dat overheden behendiger zijn geworden in het traceren van crypto-valuta en recenter, in het terugkrijgen ervan. Het Amerikaanse ministerie van Justitie heeft beslag gelegd op $ 3,6 miljard (in een waardeschatting van 8 februari 2022) aan Bitcoin gerelateerd aan de grote hack uit 2016 van de Bitfinex-beurs. Dat is het grootste bedrag, maar er zijn tientallen andere beslagleggingen geweest, waaronder $ 34 miljoen van een mogelijke scammer in Florida door de Amerikaanse overheid op 4 april, $ 25 miljoen door de Duitse overheid op 5 april en een onbekend bedrag aan donaties aan de betrokkenen van de bezetting van de binnenstad van Ottawa eerder dit jaar. (Josh Centers schreef een uitgebreide analyse van crypto als methode om de overheid te ontwijken voor zijn publicatie "Unprepared".)

Het is veilig. Voorstanders roepen graag dat het veilig is om te investeren in crypto-valuta en om deze te bezitten, maar als tegenwicht stel ik eenvoudigweg voor dat je door Molly White’s Web3 is going just great-site bladert, dat een schier oneindige reeks toont aan scams, "rug pulling", "hot potatoes", phishers, incompetentie en andere ouderwetse fraude-pogingen en faillissementen in een nieuw jasje. (Rug pulling is het verzamelen van geld voor een project en vervolgens vrij snel met het geld vandoor gaan zonder aan het beloofde project te voldoen. Een hot potato is een term die ik mogelijk welf heb verzonnen voor het vinden van de minst onderlegde persoon om die met de de gebakken peren en zonder geld achter te laten.)

Het is eenvoudig. Als je tot hier hebt gelezen, dan begrijp je waarom deze claim hysterisch gelach zou moeten opwekken.

Waar crypto-valuta naartoe gaat

Hoe kan ik beweren dat crypto-valuta onderdeel is van de toekomst van financiële systemen, als ik net heb verteld hoe volkomen zinloos, gebroken, en van fraude aan elkaar hangend het allemaal is? Omdat het een aantal uitstekende ideeën bevat die veel betrouwbaarder en bruikbaarder gebruikt zouden kunnen worden. Om deze doelen te bereiken, hebben we nieuwe crypto-valuta nodig die sommige van de principes veranderen die in de geidealiseerde eerste aanpak niet werkten.

• Ten eerste zou enige vorm van centralisering de cryptografische transacties aanmerkelijk verbeteren zonder dit allemaal door overheden te laten doen en tegelijkertijd de identiteit geheim kunnen houden zonder overdrijvingen op het gebied van anonimiteit of privacy. In plaats van te vertrouwen op software-ontwikkelaars en makers van crypto-valuta, terwijl je beweert dat je niemand vertrouwt, zouden we andere entiteiten kunnen vertrouwen die beter kunnen worden geverifieerd. Het idee van volledige decentralisatie was duidelijk de droom van idealisten, die in de praktijk net zo problematisch bleek als de grootste cynici voorspelden: de controle van de meeste crypto-valuta is in handen komen te liggen van een paar mensen die heel veel geld hebben weten te verzamelen. Ditzelfde geldt voor anonimiteit, zoals ik al eerder aangaf.
• Ten tweede zou iedere nieuwe crypto-valuta een manier moeten hebben om beperkingen te stellen aan transactiekosten, zodat die voorspelbaar en laag blijven, dit was een van de beloofde voordelen die niet waar bleek te zijn. Denk aan een waardeoverboekingssysteem dat veel goedkoper is dan het kredietkaart-systeem, dat in de VS gemiddeld op 3% ligt en andere, nog prijziger geld-overmaaksystemen. Latere crypto-valuta-systemen die hebben geleerd van Bitcoin en Ethereum kunnen veel meer transacties aan, met veel minder druk en goedkopere transacties tot gevolg.
• Ten derde zou het verminderen van fraude een kerndoel moeten zijn. Bestaande crypto-valuta lijden regelmatig aan misbruik van zwakheden in het ecosysteem: soms fundamenteel in het protocol, soms in wallet software, soms via slimme contracten en soms op crypto-financiële websites voor consumenten. Zoals Cory Doctorow zei over slimme contracten “veroorzaken die niet alleen instabiliteit doordat ze te complex zijn om te begrijpen en zijn ze kwetsbaar voor fouten in de code, het zijn ook nog eens fraude-magneten”; omdat ze onveranderlijk zijn, kunnen ze niet worden geüpdatet en je moet dus altijd een programma vol fouten gebruiken. Het kredietkaart-systeem is in vergelijking ook niet bepaald een lichtend voorbeeld: er is $ 30 miljard verloren gegaan aan fraude in 2020, een getal dat naar verwachting zal stijgen. Omdat de basis van alle crypto-valuta gevormd wordt door een goed bewaakt geheim, is de mogelijkheid om fraude en diefstal te verminderen een enorm voordeel voor consumenten, banken en bedrijven.
• Ten vierde zou een door de overheid gereguleerde crypto-valuta betalingen over de grens eenvoudiger kunnen maken zonder vermindering van verantwoordelijkheid, weerbaarheid tegen fraude en bescherming tegen het sponsoren van terrorisme, witwassen of financiële misdaad. Het is doorgaans langzaam en duur om geld uit te wisselen tussen landen (buiten de Europese Unie), met name als het kleinere bedragen betreft. Economische migranten en werknemers uit het buitenland betalen misschien wel 5% tot 8% aan transactiekosten over wat zij terugsturen naar hun familie thuis, en dat over meer dan 500 miljard dollar aan overboekingen.
• Ten vijfde zou een toekomstige crypto-valuta een organisatie-structuur kunnen hebben, waardoor jouw aandeel je een proportioneel stemrecht zou kunnen geven in projecten anders dan publiek verhandelde bedrijven. (Bedrijven hebben doorgaans geconcentreerd eigenaarschap en zelfs afzonderlijke klassen van stemrecht in aandelen die het effect van individuele en kleine eigenaars verwatert.) We kunnen dit effect al zien bij gedecentraliseerde autonome organisaties die slimme contracten gebruiken waarin een aankoop gekoppeld wordt aan een aandeel. Een DAO biedt ogenschijnlijk gevalideerde stem-mogelijkheden, openbare informatie en resultaten waar je direct invloed op hebt. De realiteit is nog niet zo ver als de theorie, maar hier zou een rol kunnen liggen voor slimme contracten bij bepaalde organisaties.

Een van de vroegste voorbeelden van een meer gereguleerde, vaste en misschien door de overheid gesteunde crypto-valuta zal waarschijnlijk een stablecoin zijn. Een stablecoin is een crypto-valuta die gekoppeld is aan een bestaande valuta, zoals de dollar of de euro. Bestaande stablecoins, zoals Tethers USD, maken gebruik van managers die middelen kopen en verkopen om waarde te onderhouden waarvan zij zeggen dat die 1 op 1 terug te wisselen zijn tussen de USD en daadwerkelijke US dollars. (Tethers claims over de waardemiddelen zijn onderwerp van stevige discussie gezien het feit dat het bedrijf meer dan $ 80 miljard in ogenschijnlijk uitstaande stablecoins heeft; Tether heeft misschien slechts een fractie van dat bedrag aan contanten en onderpand dat op korte termijn liquide is.)

Huidige stablecoins hebben nog niet hun eigen blockchain, maar zijn gebouwd als speciale soorten transacties bovenop bestaande crypto-valuta blockchains, waardoor zij net zo min kunnen ontkomen aan de onderliggende problemen zoals de milieufactoren en de verwerkingssnelheid. Beheer is gecentraliseerd in de bovenste laag omdat de stablecoin-operator de waarde moet kunnen behouden en nieuwe stablecoin uitgeven. Eenmaal uitgebracht kunnen stablecoin-eenheden echter vrijelijk worden verhandeld zonder centrale bemoeienis zoals bij andere crypto-valuta.

Overheden als de Verenigde Staten gebruiken al hun eigen niet-cryptografische boekhouding om hun elektronische contanten bij te houden. De US Federale Reserve [centrale bank - nvdv] meldde dat in februari 2022, van de $ 21,8 biljoen aan contanten dat in omloop was, slechts ongeveer $ 2,2 biljoen (grofweg 10%) in omloop is als biljet of munt.

Wat is het verschil tussen een door de VS beheerde stablecoin en de contanten-boekhouding van de Federale Reserve? Cryptografische validering en het bijhouden van transacties. Voor sommigen is de eerste zeer gewenste en de tweede iets wat ze uit principe willen vermijden; voor overheden kunnen beide handig zijn. Transacties bijhouden is een van de kernredenen dat China zoveel druk zet achter hun digitale renminbi.

Een privé-blockchain of blockchain die alleen op uitnodiging beschikbaar is, zou een stablecoin van de US Treasury [Amerikaanse Ministerie van Financiën - nvdv] kunnen ondersteunen. Privé-blockchains waarin belanghebbenden intern vertrouwen hebben, zijn steeds populairder geworden. Aangezien de Amerikaanse regering nooit in gebreke is gebleven, kan ze mogelijk de rol spelen van het runnen van een privé-blockchain voor het ondersteunen van een stablecoin van de US Treasury. Je zou je ook kunnen voorstellen dat een consortium van Amerikaanse kredietverenigingen een charter zou kunnen krijgen om een​stablecoin te runnen om hun bank-missie uit te breiden. Dit ter bevordering van het verlagen van kosten en het verstrekken van eerlijke hypotheek- en leentarieven.

Zo'n stablecoin komt misschien na jaren pas beschikbaar voor gewone mensen of alledaags gebruik. In plaats daarvan kan het een manier zijn om waarde veilig over te dragen tussen instellingen voor hun eigen doeleinden of voor consumenten- en zakelijke behoeften. Stel je voor dat je een huis koopt. In plaats van borg zou een stablecoin-transactie de zekerheid bieden dat geld van eigenaar is veranderd met cryptografische zekerheid in plaats van een telefoontje of brief van een bank. (Of, voor degenen die het zich herinneren, een gecertificeerde cheque voor een obsceen hoog bedrag.)

Landen zouden hun wetten moeten bijwerken om het wijdverbreide gebruik van cryptovaluta aan te kunnen. Om te beginnen moeten wetten worden gewijzigd om met onveranderlijkheid om te gaan, terwijl zoveel andere zaken die over eigendom gaan voor het gerecht kunnen komen: een rechtbank zou kunnen zeggen dat geld van de ene plaats naar de andere moet gaan en dat via het banksysteem afdwingen, maar het zou geen macht hebben over bestaande cryptovaluta.

Maar elke keer dat ik geld naar iemand moet sturen, iets online moet betalen of betaling moet ontvangen voor goederen die ik verkoop, is het niet moeilijk voor te stellen dat ons krakende oude financiële systeem baat zou hebben bij een moderne benadering die encryptie gebruikt als onderdeel voor veiligheid en zekerheid.

Het is moeilijk te zeggen hoe de toekomst van cryptovaluta eruit zal zien. Ondertussen herhaal ik mijn advies aan het begin: kijk en leer, maar investeer niet.

Als het bovenstaande je interesse gewekt heeft, kun je veel meer lezen over bijna elk aspect ervan in mijn boek, Take Control of Cryptocurrency.