Vorige aflevering | Search TidBITS | TidBITS Homepage | Volgende aflevering

TidBITS Logo

TidBITS#980, 1 juni 2009

Na een week vrijaf hebben we een grote hoeveelheid Mac- en iPhone-onderwerpen voor je. Rich Mogull begint met uit te leggen hoe je jezelf beschermt tegen een vijf maanden bestaande Java-kwetsbaarheid en Jeff Carlson veronderstelt dat de net verschenen iTunes 8.2 zou kunnen betekenen dat we een iPhone 3.0-software publikatie op WWDC zullen gaan zien. Matt Neuburg werd poëtisch over hoe ClickToFlash Safari versnelt, Adam legt uit hoe je een met wachtwoord versleuteld Zip-archief uitpakt en geeft nieuws door over een recht door zee Mac software bundel en hij wandelt door de routebeschrijving van AT&T voor een snellere GSM-gegevensverbinding. We hadden het druk met onze e-boeken tijdens onze TidBITS-onderbreking, dus mocht je ze nog niet allemaal gezien hebben, bekijk dan Adam's nieuwe "iPhoto '09: Visual QuickStart Guide", samen met Joe Kissell's "Take Control of Maintaining Your Mac, Tweede Editie" en "Take Control of Troubleshooting Your Mac" versie 1.1 update. Belangrijke software-publikaties sinds ons laatste nummer omvatten iWork '09 9.0.2, MacBook Pro SMC Firmware Update 1.3, MacSpeech Dictate 1.5.1, HoudahSpot 2.5, Cover Stream 2.6, Little Snitch 2.1.3, BusySync 2.2, Checkup 2.2, TextExpander 2.6.2, Adium 1.3.4 en Dialectic 1.4.1.
 
Artikelen
 

De Nederlandse editie van TidBITS is een letterlijke vertaling van de oorspronkelijke Engelse versie. Daarom is het mogelijk dat een deel van de inhoud niet geldt in bepaalde landen buiten de VS.


Deze editie van TidBITS werd gedeeltelijk gesponsord door:
Help TidBITS te ondersteunen door onze sponsors te sponsoren!

Dit nummer werd uit het Engels vertaald door:

Verder werkten mee:

Hoe je ons kunt bereiken kun je lezen op:
<./tidbits-nl/contact.html>


Bescherm jezelf tegen de Mac OS X Java kwetsbaarheid

  door Rich Mogull <[email protected]>

[vertaling: SWB]

Een van de geweldige dingen van Macs is de manier waarop Apple een scala aan gratis en open-bron gereedschappen in Mac OS X heeft opgenomen. Deze collectie omvat zowel belangrijke delen van het besturingssystem (veel van de Unix-kern van Mac OS X) als talrijke extra programma's en componenten. Windows-samengebruik, afdrukken, en zelfs Safari zijn allemaal gebaseerd op open-bron gereedschappen die ook op andere platvormen worden gebruikt. Hoewel dit voor ons een onmiskenbaar voordeel is, levert het op het vlak van veiligheid een paar potentiële risico's op. Deze open-bron componenen hebben af en toe, zoals elke software, last van veiligheidslekken, maar aangezien Apple er geen zeggenschap over heeft, kan Apple uiteraard fouten in de code niet snel herstellen, zo dat al mogelijk is.

Deze scheiding kan leiden tot een belangrijk punt van veiligheid voor Macs (en iPhones) wanneer het veiligheidslek op andere platvormen is gedicht, maar Apple niet voor een oplossing zorgt. Apple heeft een ongelukkige geschiedenis van het gedurende maanden niet dichten van veiligheidslekken, zoals het geval is met een vijf maanden oud veiligheidslek in Java.

Zoals gemeld door onderzoeker Landon Fuller, is Mac OS X kwetsbaar door een fout in Java waardoor het voor een aanvaller mogelijk is om willekeurige programmacode uit te voeren onder het ingelogde gebruikersaccount. Hoewel misschien niet zo erg als volledige beheerderstoegang, geeft het een aanvaller genoeg speelruimte om allerlei misdadige activiteiten op je systeem uit te voeren.

Hoewel een aanvaller technisch gesproken je er zou kunnen inluizen met het downloaden en draaien van een kwaadwillend programma geschreven in Java, is het veel gemakkelijker voor ze om je er in te luizen met een bezoek aan een kwaadwillende website en je systeem over te nemen wanneer je browser automatisch hun "slechte" Java-applet draait. Aanvallers hebben manieren ontwikkeld om die stiekem zelfs op betrouwbare website te plaatsen, dus uitsluitend bij als veilig bekend staande sites te blijven is niet genoeg om beschermd te blijven. Landon heeft een uitvoerige demonstratie op zijn site die duidelijk aantoont hoe een aanvaller je systeem kan overnemen.

De beste manier om je te beschermen is door Java in je webbrowser uit te zetten. Hierdoor zullen een paar websites het begeven, maar dit is de enige manier om jezelf te beschermen tot Apple het heeft opgelost.

Om Java in Safari uit te schakelen ga je naar Voorkeuren en schakel je "Open veilige bestanden na downloaden" uit. Klik dan op de tab Beveiliging en vink "Schakel Java in" uit.

[Zie afbeelding]

Om Java in Firefox uit te schakelen kies je Voorkeuren en vervolgens de tab Content. Net als bij Safari vink je "Schakel Java in" uit.

[Zie afbeelding]

Hopelijk zal Apple dit snel herstellen en ophouden met Macgebruikers te laten zitten met veiligheidslekken die al op andere platvormen zijn gedicht.

Bladwijzer bij: del.icio.us | digg | reddit | Slashdot | Yahoo! MyWeb


iTunes 8.2 is nu verkrijgbaar, en suggereert dat iPhone 3.0 op de WWDC aangekondigd zal worden

  door Jeff Carlson <[email protected]>

[vertaling: HV]

Apple heeft iTunes 8.2, een update die "de iPhone en iPod touch met de iPhone 3.0 Software-update ondersteunt", vrijgegeven. De bijzonder compacte toelichting meldt verder dat iTunes 8.2 veel niet nader genoemde toegankelijkheidsverbeteringen en reparaties bevat en dat een beveiligingsprobleem met "itms:"-URL's is hersteld. De update is verkrijgbaar via Software-update en als een aparte downlad van 77,3 MB.

Het interessante aan deze update is het moment van vrijgeven, één week voor de Worldwide Developer Conference (WWDC). De iPhone 3.0 software zal hier één van de publiekstrekkers zijn; ontwikkelaars hebben al een aantal maanden de beschikking gehad over beta-versies. Mogelijk is Apple van plan om de definitieve versie van de iPhone 3.0 software tijdens dit gebeuren vrij te geven, nog voordat een eventuele nieuwe iPhone wordt gepresenteerd. Toen tegelijkertijd de iPhone 3G werd gepresenteerd en versie 2.0 van de iPhone software werd vrijgegeven (op dezelfde dag dat Apple ook .Mac naar MobileMe omzette), stortten Apples servers volledig in onder de belasting van alle activeringen (zie "iPhone 3G: In de rij in Seattle", 13-07-2008). Het lijkt dus verstandig om programmatuur en apparatuur afzonderlijk te introduceren, zelfs al betekent dit dat mensen met een eerste generatie iPhone of een iPhone 3G de beschikking krijgen over het nieuwe besturingssysteem voordat nieuwe toestellen met dit OS op de markt komen.

Een meer voor de hand liggende verklaring is volgens mij dat Apple de compatibiliteit met versie 3.0 van het iPhone OS nu al heeft geïntroduceerd zodat ontwikkelaars de samenwerking tussen iTunes en het nieuwe OS zelf kunnen testen voordat de iPhone 3.0 op de markt komt. Met een groter marktaandeel, tienduizenden ontwikkelaars, en meer concurrentie (denk Palm Pre, die twee dagen voor de WWDC op de markt komt) zit Apple niet te wachten op een fiasco als de introductie van MobileMe afgelopen jaar (zie "Apple zegt dat MobileMe mail nu volledig werkt", 30-07-2008).

Verder kwam vandaag QuickTime 7.6.2 beschikbaar; deze versie ondersteunt iTunes 8.2 en repareert een aantal beveiligingsproblemen die te maken hebben met het bekijken van kwaadaardige bestanden. Ook deze versie is beschikbaar via Software-update en als aparte downloads voor Mac OS X 10.5 Leopard (57 MB), voor Mac OS X 10.4 Tiger (48 MB) en voor Windows (20,9 MB).

Bladwijzer bij: del.icio.us | digg | reddit | Slashdot | Yahoo! MyWeb


Twee nieuwe e-boeken over onderhoud en probleemoplossen van je Mac

  door Adam C. Engst <[email protected]>

[vertaling: MSH]

We hebben zojuist een paar e-boeken uitgegeven, beide van Joe Kissell, die je helpen je Mac goed te laten functioneren. De eerste, "Take Control of Maintaining Your Mac, Second Edition" kijkt naar de juiste manier om je Mac blijvend soepel te laten werken en legt dan wekelijkse, maandelijkse, en jaarlijkse taken uit die iedereen makkelijk kan uitvoeren en zich te verheugen op topprestaties en het beletten van pesterige problemen. Terwijl het je zegt wat je moet doen, is er ook een deel over wat je niet moet doen, uitgelegd worden een aantal tijdrovende taken die geen echte voordelen bieden.

Het tweede e-boek, "Take Control of Troubleshooting Your Mac", versie 1.1, gaat verder dan onderhoud. Het leert je ieder probleem dat voor zou kunnen komen, op te lossen. In het bijzonder, zul je leren hoe 17 specifieke taken ter oplossing van problemen, uit te voeren (inclusief cache-geheugen verwijderen, gereedschappen voor reparaties aan werkende schijven aanwenden en je RAM te controleren), hoe 9 vaak voorkomende problemen op te lossen (inclusief printer problemen, muisproblemen, en problemen van de Mac die niet wil starten) en wat je moet doen als je een nieuw probleem tegen komt.

In beide gevallen heeft Joe de e-boeken bijgewerkt voor de nieuwste versies van Mac OS X en voor de nieuwste versies van meerdere gereedschappen die een rol spelen bij onderhoud en foutenherstel van de Mac.

Je kunt ieder boek apart kopen voor $ 10, of (zie de links hierboven) kijk naar "Special Discount"-opties die je 20 procent bespaart indien je beide boeken samen koopt.

Degene die de eerste editie bezitten van "Take Control of Maintaining Your Mac" kunnen voor de halve prijs updaten (of gratis als je kocht in 2009), en zij die reeds "Take Control of Troubleshooting Your Mac" bezitten krijgen een gratis update. We'hebben alle mogelijke soorten emails verzonden over de updates; als je geen emailbericht over updaten ontving, open je PDF en klik op Check for Updates op het omslagblad (pagina 1) voor update-details.

Bladwijzer bij: del.icio.us | digg | reddit | Slashdot | Yahoo! MyWeb


Nieuw e-boek met volledige iPhoto-documentatie

  door Adam C. Engst <[email protected]>

[vertaling: ADG]

Zo ongeveer ieder jaar brengt Apple een nieuwe versie van iPhoto uit. Elke keer krijg ik het op de een of andere manier voor elkaar om de research en het schrijven van mijn "iPhoto Visual QuickStart Guide" voor Peachpit Press op me te nemen. (Ik weet niet precies waar ik de tijd vandaan haal, maar Tonya en Tristan verdienen een eervolle vermelding omdat ze oppakken wat ik laat liggen). Maar het werk is gedaan en Peachpit heeft het 240 pagina's dikke "iPhoto '09: Visual QuickStart Guide" gedrukt en gedistribueerd naar de boekhandels. Ik heb het boek omgezet naar een echt e-boek, met een volledige "doorgelinkte" inhoudsopgave en index, klikbare koppelingen voor interne verwijzingen, bladwijzers voor elke bladzijde en actieve webkoppelingen. Ik heb de pagina's (en dus ook het lettertype) groter gemaakt om het lezen van het boek op moderne beeldschermen makkelijker te maken.

Mocht je dus op zoek zijn naar een volledige documentatie voor iPhoto '09, waarin ook de nieuwe eigenschappen ervan besproken worden, zoals: Gezichten en Plaatsen; het publiceren van foto's naar Facebook, Flickr en MobileMe; fotopresentaties maken op basis van de bijgeleverde thema's; verbeterde fotobewerking en meer, dan kun je het boek nu als e-boek kopen voor slechts $ 15. De full-color gedrukte versie, mocht je daar de voorkeur aan geven, is beschikbaar via Amazon; klik daartoe op de Buy Print Book-knop op de bladzijde waar je terecht komt als je de link hierboven volgt.

Net als de vorige uitgaven, biedt "iPhoto '09: Visual QuickStart Guide" stap-voor-stap aanwijzingen gecombineerd met schermafbeeldingen die alle mogelijkheden van iPhoto toelichten. De verschillende hoofdstukken behandelen:

Heb je een e-boekversie van een eerdere uitgave via de Take Control boodschappenwagen gekocht, dan krijg je 20 procent korting op de nieuwe uitgave: open het PDF-bestand van de eerdere uitgave die je hebt en klik op "Check for Updates".

Bladwijzer bij: del.icio.us | digg | reddit | Slashdot | Yahoo! MyWeb


Archieven met wachtwoordbeveiliging decomprimeren

  door Adam C. Engst <[email protected]>

[vertaling: TK]

Mijn tante heeft onlangs een boek gekocht om Spaans te leren en bij dat boek zaten een reeks downloadbare audiobestanden. Die bestanden waren echter gecomprimeerd in Zip-archieven, met een eenvoudige wachtwoord dat in het boek stond. Zij had het wachtwoord, maar zodra ze de bestanden had gedownload met Safari, kwam het Archiveringshulpprogramma van Mac OS X in actie, het probeerde de Zip-archieven uit te pakken en stopte meteen met een volledig betekenisloos foutdialoogvenster.

[Zie afbeelding]

Omdat ze het foutdialoogvenster niet begreep, vroeg mijn tante me om raad. Voor iemand zoals ik die al jaren met een Mac werkt, lag de oplossing voor de hand: decomprimeer het bestand met een gratis exemplaar van StuffIt Expander van Smith Micro, aangezien StuffIt Expander met wachtwoord beveiligde archieven perfect kan uitpakken. Toen ik me in haar schoenen plaatste, begreep ik wel waarom dat zo een uitdaging leek, vooral omdat er op de webpagina met de downloads geen suggesties voor hulpporgrmma's stonden.

Ik vroeg me af of er nog andere programma's waren die hetzelfde konden doen en kwam op mijn zoektocht uit bij The Unarchiver, een ander gratis programma dat beweert dat het veel meer formaten kan decomprimeren dan het standaard bij Mac OS X geleverde Archiveringshulpprogramma. Het kwam met vlag en wimpel door een test met een Zip-archief met wachtwoordbeveiliging.

Er zijn vast nog andere opties, maar hoeveel gratis hulpprogramma's heb je nodig voor dezelfde eenvoudige taak? Misschien zal in Snow Leopard een krachtiger Archiveringshulpprogramma zitten die omkan met meer formaten en met een wachtwoord beveiligde archieven, zodat dit probleempje voor eens en voor altijd naar het verleden kan worden verwezen.

Bladwijzer bij: del.icio.us | digg | reddit | Slashdot | Yahoo! MyWeb


Safari-gevoel nog frisser met ClickToFlash

  door Matt Neuburg <[email protected]>

[vertaling: KvH]

Waarom heeft men mij hier niet eerder over verteld? ClickToFlash is een gratis WebKit plug-in dat slechts een ding doet, maar wel heel goed: het blokkeert Flash-onderdelen bij het laden van webpagina's in Safari. Hierdoor worden zij veel sneller gegenereerd.

Andere browsers kunnen iets dergelijks al langer doen (in Camino kun je "Block Flash animations" en "Block web advertising" aanvinken en het enorme repertoire aan plug-ins van Firefox is natuurlijk een wereld op zich), maar dit is de eerste keer dat ik iets zie dat zo goed in Safari werkt. Het werkt ook in andere browsers die WebKit gebruiken, zoals bijvoorbeeld Omniweb. ClickToFlash onderdrukt niet slechts het weergeven (opbouwen) van Flash-onderdelen, het stopt het laden ervan. Daarom worden pagina's sneller gegenereerd: er wordt minder materiaal van het internet gehaald.

Wat ClickToFlash zo elegant maakt, is dat het Flash niet domweg of voor altijd blokkeert. Op de plek van het Flash-onderdeel in een pagina verschijnt een mooi grijs-verlopend rechthoekje met "Flash" erin; als je met de control-toets ingedrukt op het rechthoekje klikt (of op het tandwielsymbool in de rechterbovenhoek), dan krijg je een contextueel menu, waar je kunt kiezen uit het laden van dat ene stukje Flash of alle Flash-onderdelen en je kunt het URL van de bron op een witte lijst zetten, zodat Flash van die bron altijd weergegeven wordt.

ClickToFlash was in eerste instantie anoniem geschreven en werd op Google Code bijgehouden. Het werd weggehaald, maar de code was open source en was ook in het bezit gekomen van Jonathan "Wolf" Rentzsch (die af en toe ook wel eens een artikel bijdraagt aan TidBITS). De code is nog steeds open source en wordt door Rentzsch beschikbaar gesteld via GitHub, een open multi-node versiebeheersysteem; dit betekent dat iedereen de code kan afsplitsen en veranderingen kan aanbrengen op een tak, die niet beschikbaar zijn op een andere. Met andere woorden, er zijn diverse versies van ClickToFlash te vinden. Maar Rentzsch houdt een soort meesterversie bij en verwerkt vrijwel automatisch verbeteringen die door anderen bijgedragen zijn.

Om ClickToFlash te installeren ga je eerst naar Rentzschs GitHub pagina en scroll daar naar "Download ClickToFlash 1.4.2 here" (of wat de huidige versie ook moge zijn) en klik op die woorden. (Dit omdat je waarschijnlijk de installatie wilt doen en niet een kopie van de broncode wilt ophalen; je kunt die natuurlijk ook ophalen als je dat wilt.) Dubbelklik het opgehaalde zip-bestand om het uit te pakken en dubbelklik dan het pkg-bestand om de installatie te beginnen. Het resultaat is een .webplugin bundle in je ~/Library/Internet Plug-Ins map; mocht je ooit van ClickToFlash af willen, dan gooi je gewoon die bundle weg.

ClickToFlash is geen haxie [kleine interface-verbetering in de Mac OS X omgeving, nvdv], het mechanisme van .webplugins is geheel standaard (kijk maar in de map /Library/Internet Plug-Ins, die staat er vol mee). Het is echter nogal complex, want het moet niet alleen Flash-onderdelen opmerken en de download ervan stoppen, het moet ook Flash direct beschikbaar kunnen maken. Om dit voor elkaar te krijgen, (hier geef ik de uitleg van Peter Hosey weer), geeft het zichzelf aan als verwerker van het "application/x-shockwave-flash" MIME-type, waarbij ingebedde object van dat type geblokkeerd wordt, maar als je vraagt om de inhoud te zien, dan verandert het de webpagina zodat dat object nu aangeduid wordt als het "application/futuresplash" MIME-type. Wanneer die inhoud laadt, wordt het verwerkt en gegenereerd door de Adobe Flash player plug-in. De truc is dat de Flash Player zichzelf aangeeft als verwerker van beide MIME types, maar alle Flash-onderdelen zijn aangeduid als "application/x-shockwave-flash", hierdoor blijft "application/futuresplash" ongebruikt, behalve door ClickToFlash. Zo lang die situatie blijft bestaan zal ClickToFlash blijven werken (hoewel ik verwacht dat sommige webpagina's interessante uitdagingen zullen opwerpen, die elk individueel omzeild moeten worden).

Het blijkt dat er heel veel spul op het internet is, zelfs statische dingen als illustraties, dat in werkelijkheid Flash is. En al die Flash-onderdelen zijn er de oorzaak van dat het browsen voor mij nogal traag is geworden. Maar nu niet meer! Mijn browser is er weer helemaal klaar voor, dankzij ClickToFlash.

ClickToFlash heeft op dit moment nog Mac OS X 10.5 Leopard nodig, maar ik verwacht compatibiliteit met 10.4 Tiger er spoedig aan komt.

Bladwijzer bij: del.icio.us | digg | reddit | Slashdot | Yahoo! MyWeb


TheMacBundles.com biedt alternatieve aanpak voor bundelaanbiedingen

  door Adam C. Engst <[email protected]>

[vertaling: RAW]

Gedurende de laatste paar jaar zijn verscheidene groepen, met name MacHeist en MacUpdate ertoe overgegaan om bundels van Mac-software aan te bieden tegen wat idioot lage prijzen lijken te zijn. Maar hoewel deze bundels populair zijn onder Mac-gebruikers, hebben ze ook controverse geschapen in de ontwikkelaarsgemeenschap. In een poging om iets te doen aan deze bedenkingen heeft shareware-ontwikkelaar Steve Becker, in samenwerking met de reeds lang bestaande e-handelssite Kagi, een alternatieve website opgezet, TheMacBundles.com.

De bundels van MacHeist en MacUpdate zijn ontegenzeggelijk populair bij Mac-gebruikers, die ze zien als een manier om een aantal fantastische programma's tegen korting aan te schaffen, met de andere programma's erbij als een mogelijke bonus. (De bundels bevatten doorgaans een paar bekende programma's, een aantal stukken software waar je misschien ooit van gehoord hebt en verscheidene programma's die geheel onbekend zijn.) Het nadeel is dat de licenties die de gebruikers krijgen niet altijd het recht geven op goedkopere upgrades. Omdat de ontwikkelaars niet veel verdienen bij de verkoop van een bundel, is het logisch dat ze de volle prijs vragen voor upgrades (en een upgrade uitbrengen niet lang nadat de bundelaanbieding is afgelopen).

In de Macintosh ontwikkelaarsgemeenschap waren de bundels in eerste instantie controversieel, omdat de deelnemende ontwikkelaars aan de eerste MacHeist-bundel blijkbaar alleen een vast bedrag kregen. Bij de daaropvolgende bundels van MacHeist en MacUpdate kregen de ontwikkelaars een klein percentage, zodat ze konden delen in het succes van een aanbieding, ook al waren de inkomsten per verkochte bundel nog steeds erg laag. Maar zelfs met de percentage-overeenkomsten moesten sommige ontwikkelaars nog instemmen met een plafond dat hun inkomsten beperkte, terwijl een groot deel van de winst naar de tussenpersoon ging.

Andere kritiek was onder andere de bezorgheid over de nogal louche aandoende praktijk om de toegang tot belangrijke programma's in een bundel alleen vrij te geven wanneer er genoeg exemplaren van de bundel verkocht waren (omdat vroege kopers de bundel aanschaften in de veronderstelling dat ze alles zouden krijgen), over de verontrustende marketingmethoden (bijvoorbeeld MacHeist dat gebruikers aanmoedigde om reclameberichten op Twitter te zetten), en dat zulke enorme kortingen op de onderdelen van de bundel software in het algemeen devalueren.

Ondanks deze kritiek waren veel ontwikkelaars geïnteresseerd om mee te werken, omdat ze via de bundels veel nieuwe klanten konden bereiken, een beetje inkomsten konden genereren en gemakkelijker toekomstige updates en nieuwe producten aan de man konden brengen bij deze mensen.

Met TheMacBundles.com heeft Steve Becker geprobeerd om de diverse bezorgdheden over voorgaande bundelaanbiedingen weg te nemen, onder andere op de volgende manieren:

De enige kritiek die nog steeds van toepassing is op TheMacBundles.com is dat zulke goedkope bundels Macintosh software in het algemeen in waarde doen dalen, wat op zijn beurt zou kunnen leiden tot dusdanig verlaagde winstmarges dat ontwikkelaars er mee op zouden houden. Ik ben het niet eens met die kritiek: er zijn maar weinig bundels en zoveel Mac-software dat ik me niet kan indenken dat iemand de aanschaf van een programma zou uitstellen omdat het heel misschien in de toekomst in een bundel zou kunnen verschijnen. Ik maak me meer zorgen over marktplaatsen zoals de App Store van Apple, waar rechtstreekse concurrentie tussen relatief vergelijkbare apps er voor gezorgd heeft dat de prijzen tot ongekende laagtes zijn gedaald: een bundel van 10 populaire iPhone-apps zou nog niet eens in de buurt komen van de prijs van één enkel Mac-programma.

Hoewel Steve Becker probeert om TheMacBundles.com te onderscheiden van de andere beschikbare bundelaanbiedingen, is de realiteit dat de concurrentie alleen gaat om de centen van de Macintosh-consument, daar de gebundelde software erg verschilt.

Zo bevat de huidige MacUpdate Promo Spring Bundle elf programma's voor $ 49,99, waaronder Circus Ponies NoteBook, TechTool Pro en Parallels Desktop. Als je deze programma's wilt hebben, prima, maar niets houdt je tegen om ook de TheMacBundles.com-bundel te kopen, voor GraphicConverter, DragThing, Default Folder X en Spell Catcher X.

Bladwijzer bij: del.icio.us | digg | reddit | Slashdot | Yahoo! MyWeb


AT&T plant groot offensief op het gebied van mobiel dataverkeer

  door Glenn Fleishman <[email protected]>

[vertaling: HV, LmR, DPF]

AT&T heeft op 27 mei 2009 een hele serie netwerkverbeteringen aangekondigd. Al deze verbeteringen zijn bedoeld om de prestaties van AT&T's 3G netwerk te verbeteren en tegelijkertijd voor te bereiden voor het 4G (vierde generatie) datanetwerk dat over enkele jaren operationeel moet zijn. Drijvende kracht achter deze activiteit is zonder twijfel de iPhone 3G en de binnenkort verwachte nieuwe versie van deze telefoon.

Al het tot nu toe uitgevoerde marktonderzoek wijst er op dat iPhone gebruikers veel meer bandbreedte gebruiken dan gebruikers van andere smartphones, niet in de laatste plaats omdat de iPhone al vanaf het begin meer, en beter werkende, netwerk-gerelateerde functies kende dan concurrerende toestellen (zo is de Safari browser veel beter dan RIM's browser voor de BlackBerry). Eén van de onderzoeken merkte op dat het 2G EDGE-gegevensverkeer in San Francisco door het plafond ging nadat in 2007 de oorspronkelijke versie van de iPhone werd geïntroduceerd.

Verder zal versie 3.0 van het iPhone OS "tethering" (waarbij je je telefoon als modem aan je laptop hangt om zo met die laptop het net op te gaan) ondersteunen, zowel voor nieuwe als voor bestaande toestellen. Naar verwachting zal ook dat tot een significante toename in dataverkeer leiden.

In de Verenigde Staten maakt de iPhone 3G gebruik van AT&T's HSPA (High Speed Packet Access) -netwerk. Dit netwerk kent maximum snelheden tot 3,6 Mb/s; de gemiddelde snelheid van het gegevensverkeer naar telefoons en laptops bedraagt tot 1.7 Mb/s. Het is niet verwonderlijk, gezien de miljoenen iPhone 3G gebruikers in de V.S., dat het netwerk van AT&T al dit gegevensverkeer niet altijd en overal aankan.

Daar komt nog bij dat AT&T van plan is om later dit jaar de 7,2 Mb/s versie van HSPA (waar overigens nieuwe telefoons en laptops kaarten voor nodig zullen zijn) te introduceren. Het mag dan ook geen verwondering wekken dat AT&T wil laten zien dat er gewerkt wordt aan netwerkverbeteringen.

Het persbericht staat, in tegenstelling tot de meeste bedrijfsaankondigingen, vol met technische gegevens, maar kan worden samengevat tot een paar belangrijke veranderingen.

Mobiele uitbreidingen -- Mobiele netwerken worden uitgestrekt in zogenaamde cellen: een honingraatachtig overlappend stelsel van basisstations. Elke cel heeft wel een of andere vorm van directe verbinding die stem- en netwerkbits naar het centrale netwerk terugstuurt en zendapparatuur dat werkt op diverse uitgegeven frequenties.

AT&T's nieuwe plannen proberen alle onderdelen die het netwerk teveel belasten te verminderen:

Deze veranderingen zullen het zowel het bereik als de kwaliteit en de beschikbaarheid van 3G drastisch verbeteren, waarover zoveel geklaagd werd bij AT&T. Aan de andere kant is uit de jongste cijfers gebleken dat het bedrijf de laagste verhouding nieuwe klanten op verloren klanten hebben binnen de markt. Het netwerk is al verbeterd, maar er is nog een lange weg te gaan.

Wi-fi stopt gaten en verhoogt bandbreedte -- AT&T is geen onbekende met wi-fi en op de All Things D-conferentie van de Wall Street Journal deed de CEO van het bedrijf, Randall Stephenson, vrij sterke uitspraken over hoe wi-fi een bijdrage gaat leveren aan het overbruggen van de verwachtingen van klanten voor echte breedbandverbindingen voordat de 4G-netwerken echt operabel zijn.

De mogelijkheden van wi-fi zijn voor AT&T helder: "elk voordeel heb ze nadeel". Wi-fi is normaal gesproken bruikbaar voor korte afstanden: enige tientallen meters. Het bereik van een zendmast van een mobiel netwerk is minimaal een factor 10 groter. De huidige snelheid van HSPA blijft echter beperkt tot theoretisch 3,6 MB/s (in de praktijk 1,7 MB/s), terwijl 802.11g wi-fi (dat sommige smartphones hebben) theoretisch 54 MB/s kunnen halen (20 MB/s effectief). (Mobiele providers gebruiken ook kleinere basisstations, die ze microcells en picocells noemen om dode plekken op te vullen, maar het hoofdnetwerk is opgebouwd rond die grotere zendmasten.)

Vorig jaar nam AT&T Wayport over. Dit bedrijf gebruikte AT&T om wi-fi-hotspots te beheren. Wayport had haar eigen contract met McDonald's en beheerde in totaal bijna 10.000 locaties in de Verenigde Staten. In februari 2008 sloot AT&T bovendien een overeenkomst met Starbucks, dat in de VS ongeveer 7.000 winkels heeft.

In totaal zegt AT&T nu 20.000 hotspots te hebben in de VS en deze zijn allemaal gratis te gebruikbaar voor abonnees van de AT&T DSL- of fiber-diensten en ook voor de 3G LaptopConnect mobiel breedband-abonnementen. De hotspots zijn ook beschikbaar voor iPhone abonnementen en voor sommige BlackBerry abonnementen, als daar ook wi-fi onder valt.

Het huidige proces van toegang krijgen tot een AT&T hotspot vanaf een mobiele telefoon vereist het invullen van je telefoonnummer op een gateway -pagina en het volgen van een koppeling na het ontvangen van een SMS-bericht. Het bedrijf belooft echter dat dit in de nabije toekomst sterk vereenvoudigt zal worden, en misschien wel geïntegreerd zal zijn in de iPhone 3.0-software. (Op dit moment beveel ik Devicescape voor de iPhone aan, Easy Wi-Fi for AT&T. Dit kost 1 dollar en brengt het proces terug tot één klik.

Het is ook mogelijk voor niet-AT&T klanten om toegang te krijgen: voor $ 20 per maand kun je toegang kopen (of $ 4 voor een enkele dag). AT&T heeft verder roaming partners als T-Mobile, waarbij je ook per sessie kunt betalen. (Wanneer je per maand betaalt krijg je ook toegang tot 50.000 hotspots buiten de VS.)

Het persbericht heeft ook nog een fascinerende opmerking: AT&T vindt wi-fi belangrijk omdat, quote, het "permanente of tijdelijk uitgebreide wi-fi-zones kan aanmaken in gebieden waar 3G intensief gebruikt wordt, zoals in hotels of bij een festival".

Dit toont opnieuw het voordeel van wi-fi aan. Op een vaste plek is het niet interessant dat het overal verkrijgbaar is, je wilt het alleen daar hebben. Met het korte bereik van wi-fi zou AT&T 50 accesspoints kunnen installeren die 20 MB/s aankunnen, waardoor je over het hele netwerk 1 GB/s beschikbaar hebt.

Een toegangspunt voor een mobiel netwerk zou slechts een paar MB/s beschikbaar hebben (en ja, er zijn mobiele toegangsmasten, zie: COLTs ("cellular on light trucks") en COW's ("cellular on wheels")).

Signalen voor de volgende iPhone -- Zonder te vervallen in het lezen van theeblaadjes of het volgen van geruchten, zijn er uit dit verhaal van AT&T een aantal lessen te trekken voor de nieuwe iPhone 3G.

Het volgende model, dat wellicht aangekondigd wordt op de WWDC en kort daarna uitgebracht zal worden, zal bijna zeker een 7,2 MB/s-HSPA chip hebben. Deze technologie is al breed verkrijgbaar en het lijkt me dat Apple geen nieuwe iPhone uit kan brengen zonder deze mogelijkheden, gegeven de energie die AT&T er in steekt.

De iPhone heeft wellicht ook een 802.11n-chip, niet de volledige versie die in een Mac zit, maar wel een eenvoudigere versie met de naam single-stream N, waarbij de snelheid 50 tot 100 procent verhoogd wordt en die zowel 2,4 als 5 GHz aan kan. Hierdoor zouden iPhones beter moeten presteren op 802.11n-netwerken en waarschijnlijk gekoppeld worden aan het upgraden van de hotspots van AT&T naar 802.11n. (Zie ook mijn artikel in Wi-Fi Networking News, "Does the iPhone Need 802.11n?" voor de exacte technische details.)

Wanneer de iPhone verder een verbeterde camera biedt en de mogelijkheid om video op te nemen (beide zitten in het geruchtencircuit), zullen er meer gegevens verstuurd worden en dan is het logisch om de snelheid te verhogen bij zowel wi-fi als 3G (en het verhogen van de 3G-capaciteit).

Op zijn minst heeft AT&T het fundament gelegd voor een robuuster netwerk met meer capaciteit. De smartphone-contracten maken geen gewag van limieten aan het maandelijks 3G-verbruik, dus dat betekent dat de mogelijkheiden bijna grenzeloos zijn.

Bladwijzer bij: del.icio.us | digg | reddit | Slashdot | Yahoo! MyWeb


TidBITS Volglijst: belangrijke software-updates, 1 juni 2009

  door Doug McLean <[email protected]>

[vertaling: CS]

iWork '09 9.0.2 van Apple is een onderhoudsupdate die "betrouwbaarheid verbetert bij het opslaan van bepaalde iWork-documenten en bij het herhaaldelijk afspelen van bepaalde presentaties tijdens dezelfde Keynote-sessie". ($ 79 nieuw, gratis update, 42,75 MB)

MacBook Pro SMC Firmware Update 1.3 van Apple is ontwikkeld om het gedrag van de ventilator van 15-inch en 17-inch MacBook Pro laptops bij "gebruik onder zware belasting" bij te stellen. Apple geeft niet aan om welke MacBook Pro-modellen het specifiek gaat. Wel staat op de webpagina "EFI- en SMC-firmware-updates voor Intel-gebaseerde Macs", dat Software Update misschien niet vanzelf zal openen. Heb je een MacBook Pro, download dan de installer. Wanneer je die start, geeft hij aan of jouw machine tot de betrokken modellen behoort. (Gratis, 833 KB)

MacSpeech Dictate 1.5.1 van MacSpeech is een kleine onderhoudsupdate voor het recent uitgebreide spraakherkenningsprogramma. Verschillende bugs waardoor het programma crashde zijn verholpen. Eén deed zich voor bij het bewerken van woorden met een koppelteken, een ander wanneer je vanuit Textedit een nieuw profiel probeerde aan te maken, een derde bij het maken van een gelocaliseerd UK-profiel, en tenslotte bij het wijzigen van bepaalde typen documenten, waaronder Excel-bestanden. Verder worden, om verwarring bij de consument te voorkomen, oudere gebruikerslicenties nu als zodanig aangeduid in het License-venster. ($ 199 nieuw, kosteloze update)

HoudahSpot 2.5 van Houdah Software is een belangrijke update van dit zoekprogramma, dat een alternatieve bedieningsschil voor Spotlight biedt. Deze version heeft een nieuw zoekcriterium "willekeurige tekst" dat ook in de BlitzSearch-functie werkt, zoekresultaten kunnen nu in Grid View als rooster afbeeldingen vertoond worden of in CoverFlow en met Leopards functie Snelle weergave kunnen geluidsbestanden nu beluisterd worden. Twee bugs zijn opgelost: een waardoor nooit geopende bestanden niet gevonden konden worden en een waarbij door slepen gewijzigde zoekcriteria soms werden genegeerd. ($ 25 nieuw, gratis update, 3 MB)

Cover Stream 2.6 van Snarb.tk is de nieuwste versie van dit iTunes-besturingsprogramma voor Mac OS X. De update biedt een pop-up-regelpaneel, verbeterde ondersteuning van podcasts, een Feedback Reporter waarmee problemen gemeld kunnen worden, een uitgebreide launch utility, een shuffle-optie in de Jukebox-modus, en wat kleine bugreparaties. (€ 14,95, gratis update, 2,4 MB)

Little Snitch 2.1.3 van Objective Development is een update van dit programma dat waakt over de veiligheid van netwerkverkeer. Bij de veranderingen onder meer ondersteuning voor netwerkgebruikersaccounts en een uitbreiding van de Back Up Rules-functie. Verschillende bugs zijn gerepareerd, zoals het vastlopen van het systeem bij het inloggen op een netwerkgebruikersaccount, een bug die een stroom van mDNSResponder waarschuwingsmeldingen opriep, en een vastloper van het installatieprogramma. ($ 29,95, kosteloze update, 2,3 MB)

BusySync 2.2 van BusyMac is een onderhoudsupdate van het synchronisatieprogramma voor iCal. Veranderingen onder meer: sneller synchroniseren met iCal, compatibiliteit met het in aantocht zijnde BusyCal, en reparatie van een aantal niet nader gespecificeerde bugs met Google-synchronisatie. ($ 25, gratis update, 2,6 MB)

CheckUp 2.2 van App4mac is een onderhoudsupdate van deze veelzijdige onderhoudsapplicatie. Wijzigingen omvatten ondersteuning voor de nieuw uitgekomen Macs, een oscilloscoopdiagram voor netwerk en processors en informatie over FireWire, USB, wi-fi, Ethernet, en Bluetooth. Verder is de nieuwste versie getest op compatibiliteit met de huidige bèta's van Windows 7 en Mac OS X 10.6 Snow Leopard, en zijn een handvol niet nader genoemde bugs gerepareerd. (€ 19, gratis update, 17,8 MB)

TextExpander 2.6.2 van SmileOnMyMac is een onderhoudsupdate van dit hulpprogramma om tekstinvoer te versnellen. De menufunctie is verbeterd, er wordt minder geheugen gebruikt in Mac OS X 10.5, het importeren van opgemaakte tekst werkt beter en de Internet Productivity snippet-groep is uitgebreid. Door middel van nieuwe sneltoetsen kun je nu een link in de Digg-werkbalk maken of een op het klembord opgeslagen URL valideren. ($ 29,95 nieuw, gratis update, 3,6 MB)

Adium 1.3.4 is de nieuwste versie van de open-source instant messaging client met ondersteuning voor meerdere protocols. Bij de veranderingen onder meer een update van libpurple (een kernbestand voor veel clients) en een vernieuwde Facebook chat-plugin waarin het probleem is opgelost waarbij Facebook bij het leggen van een verbinding met een server teveel bandbreedte gebruikte. Het team van Adium heeft ook de komst van de Adium 1.4 bèta aangekondigd, met naast andere verbeteringen ook ondersteuning voor IRC en Twitter. Adium 1.4 bèta is alleen te gebruiken met Mac OS X 10.5 of nieuwer. (Gratis, 21,2 MB)

Dialectic 1.4.1 van JNSoftware is een kleine onderhoudsupdate van dit hulpprogramma om telefoonnummers te "draaien". Bij de wijzigingen nieuwe AppleScript-commando's voor het stoppen en starten van detectie van binnenkomende oproepen, reparatie van een bug die foutieve nummerinvoercodes naar een iPhone stuurde bij het gebruik van een komma om een pauze aan te geven, en ook een bug waardoor meerdere openstaande vensters niet goed naast elkaar werden gerangschikt is opgelost. ($ 25, gratis update, 6,2 MB)

Bladwijzer bij: del.icio.us | digg | reddit | Slashdot | Yahoo! MyWeb


ExtraBITS, 1 juni 2009

  van de TidBITS-redactie <[email protected]>

[vertaling: TK]

Hulu komt naar een bureaublad in uw buurt -- Volgens Macworld heeft Hulu, de streaming-mediareus die wordt gesponsord door NBC en FOX, een nieuwe desktop-client voor zowel Mac als Windows uitgebracht. De software is compatibel met de Apple Remote en heeft tot nu toe positieve besprekingen geoogst voor het ontwerp en de functionaliteit. Hulu Desktop werkt zonder browser, kan gemakkelijker in een home-entertainmentsetup worden geïntegreerd en is een verleidelijke vervanger van traditionele kabel-tv. (Gepubliceerd op 01-06-2009)

De Macalope rijt beveiligingsartikel in ComputerWorld aan stukken -- Overdag staat de redacteur beveiliging van TidBITS, Rich Mogull, in voor de Securosis-site, waarop een artikel staat door iemand met het pseudoniem Macalope die het recente artikel met lokaas voor trollen over Mac-beveiliging ontleedt. Lees het, het is grappig. (Gepubliceerd op 28-05-2009)

Jeff Carlson heeft het over Apple Genius op Your Mac Life -- Wat maakt van Apple een "genius"-onderneming: software, hardware, marketing? Jeff Carlson speelt Kies je onderwerp met Shawn King op Your Mac Life. (Gepubliceerd op 27-05-2009)

Apple Spiffs Up White MacBook's Specs -- Apple blijft trouw aan het instapgamma van zijn notebooks en heeft de specificaties voor de witte polycarbonaat MacBook ($ 999) in alle stilte verbeterd. Veranderingen zijn o.a. een 2,13 GHz Intel Core 2 Duo-processor (vroeger 2,0 GHz), 2 GB 800 MHz DDR2 SDRAM (vroeger 2 GB 667 MHz DDR2 SDRAM) en een 160 GB harde schijf (vroeger 120 GB). (Gepubliceerd op 27-05-2009)

Gratis iPod met Apple's Back to School-Promotie -- Van 27 mei 2009 t/m 8 september 2009 krijg je bij elke Mac die met een onderwijskorting wordt gekocht een korting van tot $ 229, de prijs van een 8 GB iPod touch. Als klanten die in aanmerking komen liever een iPod nano, classic of shuffle willen, krijgen zij een korting ter waarde van de overeenkomstige aankoopprijs. (Gepubliceerd op 27-05-2009)

Mac-kloon producent Psystar legt boeken neer -- Psystar, de onderneming die Mac OS-based computers verkocht, heeft de boeken neergelegd, met als reden het economische klimaat en hogere componentenkosten. Het proces van Apple over auteursrechten tegen het weerbarstige bedrijf wordt gepauzeerd tijdens de faillissementsprocedure. (Gepubliceerd op 26-05-2009)

Cover van New Yorker getekend met iPhone -- De artiest Jorge Colombo heeft de cover voor het New Yorker magazine van deze week getekend met alleen maar zijn iPhone en het tekenprogramma Brushes. Dankzij Brushes Viewer, een programma dat elke streek in Brushes opvangt en opnieuw afspeelt, kun je zien hoe de coverafbeelding stap voor stap wordt getekend. (Gepubliceerd op 26-05-2009)

Adam over problemen met gps-juistheid op Your Mac Life -- Shawn King was nieuwsgierig naar onze bespreking van de mogelijke problemen met gps-juistheid, en Adam had het met hem op het Your Mac Life-radioprogamma over de oorzaken van het probleem en mogelijke oplossingen. Tegen het eind ging de conversatie lichtjes in de richten van problemen in verband met privacy, door het verkeerde idee van sommige mensen dat zij kunnen worden gevolgd door gps-satellieten. (Gepubliceerd op 21-05-2009)

Palm Pre beschikbaar vanaf 6 juni 2009 voor $ 299 -- De Palm Pre, potentieel de enige serieuze concurrent voor de iPhone van Apple, zal vanaf 6 juni 2009 te koop zijn voor $ 299. (Palm en Sprint maken reclame met een prijs "vanaf $ 199", maar in die prijs is al een bon van $ 100 verrekend die je moet insturen. Je moet $ 299 betalen voor de telefoon en een abonnement van twee jaar nemen, met een optie voor onbeperkt gegevensverkeer.) Sprint is de exclusieve carrier in de Verenigde Staten, de enige markt van de Pre bij de lancering. Zullen mensen net zoals voor de iPhone ook voor de Pre aanschuiven? Twee dagen voor WWDC zullen alle ogen gericht zijn op Palm en Apple. (Gepubliceerd op 19-05-2009)

Kijk uit voor MobileMe phishing -- TUAW heeft een artikel over phishing die vermomd is als een vernieuwingsbericht van MobileMe. Potentiële slachtoffers krijgen een e-mailbericht waarin wordt beweerd dat de creditcard-informatie van de account van de gebruiker onjuist is en moet worden bijgewerkt voor deze kan worden vernieuwd. De moraal van dit verhaal? Klik nooit op een link of een knop in een e-mailbericht waarin om financiële of persoonlijke informatie wordt gevraagd. (Gepubliceerd op 19-05-2009)

Wat is WolframAlpha -- Je hebt al iets gehoord over de zoekmotor WolframAlpha, maar je bent niet zeker waar het precies over gaat? Peter Cohen van Macworld heeft alle informatie over de recentste ontwikkeling in de zoekwereld. (Gepubliceerd op 19-05-2009)

Bladwijzer bij: del.icio.us | digg | reddit | Slashdot | Yahoo! MyWeb


Recente onderwerpen in TidBITS Talk, 1 juni 2009

  door Jeff Carlson <[email protected]>

[vertaling: HV]

[De discussies waarnaar verwezen wordt zijn in het Engels, daarom hebben we de titels niet vertaald - Tb-NL.]

Anyone else out there having problems with AIM on iChat? Is de meest recente Mac OS X update verantwoordelijk voor problemen met iChat, of ligt de fout bij AIM? Verder discussiëren lezers over de kwaliteit van bewegende beelden bij chats tussen iChat en Skype. (4 berichten)

Heads Up - Phishing attempt -- Wat moet je doen als je vermoedt dat een e-mail bericht mogelijk een poging tot phishing is in Apple Mail. (3 berichten)

Creating table of contents of HTML document -- Het is mogelijk, maar niet eenvoudig, om van een HTML document (zoals een handleiding) een inhoudsopgave te maken. (11 berichten)

Preserving old Eudora messages in a new mail system -- Eudora bewaart berichten in mailbox bestanden die uit platte tekst bestaan, waarmee het eenvoudig is om op een willekeurig moment de inhoud ervan te raadplegen. (1 bericht)

2G iPod Touch and Wi-Fi -- Een iPod touch raakt zijn verbinding met alle wi-fi-netwerken kwijt; dit duidt er op dat het apparaat niet in orde is. (4 berichten)

Apple USB external modem/fax & 10.5.7 -- Na installatie van Mac OS X 10.5.7 ontstaan er fax-problemen; mogelijk waren die problemen er echter al eerder. (2 berichten)

Multi hard disk enclosure -- Een lezer zoekt suggesties om vier externe harde schijven in één behuizing onder te brengen. (11 berichten)

USB 8 GB memory stick not being recognized -- Wat kun je doen om Mac OS X een onwillige USB-stick toch te laten herkennen? (4 berichten)

Connecting an Apple Universal Dock: I am baffled! De documentatie van de nieuwste versie van Apple's dock voor het verbinden van een iPod of iPhone is onduidelijk en het dock zelf mist poorten die op eerdere versies wel aanwezig waren. (8 berichten)

Wireless Hub Query -- Lezers delen hun ervaringen met draadloze USB hubs. (3 berichten)

Wishlist for Finder Searches -- De Finder biedt verschillende sneltoetscombinaties om het zoeken naar bestanden te besturen, maar de interface zorgt ervoor dat het altijd traag gaat. (13 berichten)

How does a MacBook handle heat at high processor loads -- Recente MacBooks en MacBooks Pro lijken een betere koeling te hebben dan oudere versies. Wat in ieder geval helpt is om ze op een vlakke ondergrond te zetten en voor een constante luchtstroom te zorgen. (8 berichten)

MacBook pricing -- Als reactie op de recente advertenties van Microsoft bediscussiëren lezers de prijs en prestaties van de MacBook en Windows-laptops. (12 berichten)

USB flash drive woes -- De prestaties van een USB-schijf zijn sterk afhankelijk van de wijze waarop deze is geformatteerd. (3 berichten)

Nationwide Insurance iPhone App -- Met dit programma is het mogelijk om bij een aanrijding ter plaatse de details van het voorval vast te leggen; maar heb je er wat aan? (4 berichten)

How to Reformat a New External Hard Disk -- Lezers discussiëren over het formatteren van opstartschijven voor de Mac. (9 berichten)

Bladwijzer bij: del.icio.us | digg | reddit | Slashdot | Yahoo! MyWeb


Dit is TidBITS, een gratis wekelijkse technologie-nieuwsbrief met recent nieuws, bekwame analyse, en grondige besprekingen voor de Macintosh- en internet-gemeenschappen. Geef het gerust door aan je vrienden; beter nog, vraag of ze een abonnement willen nemen!
Niet-winstgevende en niet-commerciële publicaties en websites mogen artikelen overnemen of een link maken als de bron duidelijk en volledig vermeld wordt. Anderen gelieve ons te contacteren. We kunnen de precisie van de artikelen niet garanderen. Caveat lector. Publicatie-, product- en firmanamen kunnen gedeponeerde merken zijn van hun ondernemingen.
Copyright 2009 TidBITS; reuse governed by this Creative Commons License.

Vorige aflevering | Search TidBITS | TidBITS Homepage | Volgende aflevering