Vorige aflevering | Search TidBITS | TidBITS Homepage | Volgende aflevering

TidBITS#651/14-Oct-02

Verlang je ernaar om je Palm en je mobiele telefoon in te ruilen voor één rank apparaatje? Jeff Carlson komt met de resultaten van zijn tests met de Handspring Treo 180, waarschijnlijk de succesvolste van deze hybride apparaten. Deze week keert ook Matt Neuburg terug om ons over Tinderbox te vertellen, een innovatieve bewaarder van tekstknipsels gemaakt door de hypertext pionier Eastgate Systems. Verder hebben we het rapportcijfer voor Mac OS X van onze lezers en vragen we je om te stemmen op TidBITS in de vierde Best of the Mac web-enquête.

Onderwerpen:

Copyright 2002 TidBITS Electronic Publishing. All rights reserved.
Information: <[email protected]> Comments: <[email protected]>


-> Denk je dat TidBITS interessant is voor <-
-> je vrienden, kennissen, collega's? Geef <-
-> hen de tip zich ook GRATIS te abonneren <-
-> of stuur deze aflevering naar hen door! <-


Je kunt je gratis abonneren op de Nederlandse afleveringen van TidBITS door een (blanco) mailtje te sturen naar: [email protected]. Je krijgt deze dan per e-mail toegestuurd.
Om je abonnement op te zeggen, kun je een mailtje sturen naar: [email protected].


Deze editie van TidBITS werd gedeeltelijk gesponsord door:


De Nederlandse editie van TidBITS is een letterlijke vertaling van de oorspronkelijke Engelse versie. Daarom is het mogelijk dat een deel van de inhoud niet geldt in bepaalde landen buiten de USA.

Dit nummer werd uit het Engels vertaald door:

Verder werkten mee:


MailBITS/14-Oct-02

[vertaling: RAW]

Stem op TidBITS in de vierde Best of the Mac web-enquête! Op de Low End Mac website loopt vanaf vandaag (14 oktober 2002) tot en met dinsdag 22 oktober 2002 de nieuwste aflevering van hun halfjaarlijkse populariteitswedstrijd voor websites met Macintosh-nieuws en -informatie. De vorige keer waren we derde in gebruikersbeoordelingen en twaalfde in totaal aantal stemmen. Ik zou deze scores dit jaar graag zien stijgen. Dus neem even de tijd om TidBITS aan publiciteit te helpen met een stem, maar vergeet niet om ook je andere favoriete Mac-sites te beoordelen. Deze keer heeft Low End Mac de lijst van 100 sites opgesplitst in vier pagina's met elk 25 sites. TidBITS zit in de Groep D-lijst, met een directe link hieronder. [ACE]

<http://lowendmac.com/botmw/fall02/>
<http://lowendmac.master.com/texis/master/search/+/form/BOTMW4.html>

Enquêteresultaten: Mac OS X rapportcijfers -- Het is moeilijk om de resultaten van de enquête van vorige week over jullie rapportcijfers voor Mac OS X te analyseren. Het viel me op dat het aantal mensen dat Mac OS X hoger inschatte dan ik vrijwel hetzelfde was als het aantal dat lagere cijfers gaf, wat mijn cijfer een zekere geloofwaardigheid verschaft. De meest voorkomende cijfers waren een 8 (in 25 procent van de antwoorden) en een 7- (21%). In de daaropvolgende discussie in TidBITS Talk bleven de meeste van mijn cijfers overeind, behalve die voor internationalisering. Nogal wat mensen uit andere landen schreven over hun frustrerende ervaringen met Mac OS X en hoewel ze het erover eens waren dat de basis solide was, vonden ze dat Apple nog een lange weg te gaan had voordat het cijfer 9- terecht zou zijn. Met deze feedback zou ik waarschijnlijk het cijfer voor internationalisering laten zakken tot een 7+, maar dat is niet genoeg om mijn eindcijfer te beïnvloeden.[ACE]

<http://db.tidbits.com/getbits.acgi?tbpoll=78>
<http://db.tidbits.com/getbits.acgi?tbart=06954>
<http://db.tidbits.com/getbits.acgi?tlkthrd=1760+1771>


Handspring Treo 180: hij is er bijna

door Jeff Carlson <[email protected]>
[vertaling: RAW, JG, DPF, MSH]

Ik weet zeker dat binnen een paar weken na de introductie van de eerste Pilot iemand gevraagd heeft: "Als ik toch al mijn telefoonnummers in deze kleine organizer heb zitten, waarom kan ik het dan niet ook als telefoon gebruiken?" Afgaande op de schaarste aan dergelijke apparaten sinds die tijd blijkt de fusie tussen een handcomputer en een mobiele telefoon een netelig probleem te zijn.

De grootte is de hoofdzaak. Voordat de telefoononderdelen dramatisch begonnen te krimpen, waren modellen als de Qualcomm pdQ Smartphone bakstenen die uiteindelijk groter en onhandiger in gebruik waren dan twee afzonderlijke apparaten. Tegelijkertijd is het niet realistisch om een hybride handcomputer te maken die zo klein is als een mini-telefoon zoals de Nokia 8290, omdat het scherm dan onbruikbaar wordt voor de organizer-functies. Hoe behoud je de bruikbaarheid van het Palm OS met de vormfactor van de hedendaagse mobiele telefoons?

Ondanks de misstappen van het verleden (of misschien juist dankzij) benadert de handcomputer/mobiele telefoon-hybride de status van praktische oplossing voor eenieder die wel eens geprobeerd heeft om met twee afzonderlijke apparaten te goochelen alleen om te bellen. Het "communicators"-gamma van Handspring Treo (met opzet zo genoemd om ze te onderscheiden van de "organizers" die eraan vooraf gingen) lijkt tot nu toe de beste oplossing te zijn. Maar nu de beste zijn betekent niet dat de Treo perfect is: voor elke verbetering of voordeel vond ik kleine ergernissen in de Treo 180 die ik getest heb. Met wat naar het schijnt subtiele veranderingen zou Handspring van de Treo een uitstekend produkt kunnen maken.

<http://www.handspring.com/products/communicators/>

Een dunner plakje -- Het beste nieuws, in elk geval aan de oppervlakte, is dat de grootte van de Treo meer lijkt op die van een mobiele telefoon dan welke van zijn handcomputer/mobiele telefoon-voorgangers dan ook. Zelfs Handspring's vernieuwende Visor Phone, een toevoegsel dat iedere Visor organizer in een mobiele telefoon veranderde, voelde soms alsof het een lange mobiele telefoon uit de tachtiger jaren was. Met zijn lengte van 10,7 cm (met het oesterschelpontwerp dicht), 7,1 cm breedte en 2,1 cm diepte is de Treo wat groter dan de doorsnee mobiele telefoon van vandaag. Hij heeft een ingebouwde herlaadbare batterij, zodat de Treo slank blijft en de telefoon urenlang aan kan staan zonder dat je regelmatig AAA-batterijen moet vervangen. En gelukkig weegt hij slechts 147 gram, zodat je hem in een broekzak of handtas kunt dragen zonder het maar al te bekende "scheve techneutenloopje", veroorzaakt door onevenwichtig verdeelde apparatuur.

Toch vond ik persoonlijk de Treo nog te breed om comfortabel aan mijn oor te houden. Ik ben gewend aan een veel kleinere en smallere telefoon, de Nokia 8290, dus voelde de brede Treo alsof ik een kleine pizzadoos aan mijn hoofd hield. Het hielp om de bijgeleverde oorknop-microfoon te gebruiken, maar ik moest vaak snelle telefoontjes plegen die de moeite niet waard waren om het snoer uit de knoop te halen. (Ik kan niet wachten tot de Bluetooth-capabele snoerloze koptelefoons algemeen beschikbaar worden; koptelefoons met snoer zijn beter dan de telefoon aan je oor houden, maar ik heb er een hekel aan om met het snoer achter een bureau of een deurknop te blijven haken als ik al pratend rondloop.)

Tot ziens Graffiti -- Handspring heeft meer gedaan dan de onderdelen te krimpen om de Treo lijn te maken. Een klein toetsenbord heeft op de meeste modellen de oude Graffiti-ruimte vervangen om data in te voeren (een Graffiti-versie van de Treo 180 is ook verkrijgbaar, maar de kleuren Treo 270 en 300 modellen komen alleen met het toetsenbord). Ik heb twijfels over de verandering. Als een langdurige Palm-gebruiker ben ik gewend aan Graffiti en gebruik het bijna probleemloos. Mensen zonder ervaring met Palm handcomputers vragen mij echter vaak of ze "een nieuwe taal moeten leren" om er een te gebruiken, dus ik zie het voordeel om gebruikers op te zadelen met een nieuwe techniek voor het invoeren van informatie. Plus het is hoe dan ook sneller om een toets te drukken dan een letter te schrijven.

Verwacht alleen niet dat je het toetsenbord kunt gebruiken als een gewoon toetsenbord. De verhoogde knoppen zijn klein en ontworpen voor je duimen, een aanpak die verbazend goed werkt. (Ik heb niet veel ervaring met Blackberry communicators, die de kleine toetsenborden introduceerden, vergeef mij als ik klink alsof ik net van de UPS wagen ben gevallen.) Zodra je er de slag van te pakken krijgt kan duimtypen veel sneller en nauwkeuriger zijn dan Graffiti, wat bijzonder handig is als je e-mail of SMS-boodschappen schrijft.

De Treo heeft ook een wipschakelaar aan de linkerkant die je laat bewegen tussen items of toegang geeft tot menu's, en daardoor is het in theorie mogelijk om de bijgesloten pen te negeren. De wipschakelaar regelt ook de geluidsterkte wanneer de Treo als telefoon gebruikt wordt, en door de wipschakelaar in te drukken selecteer je wat op het scherm staat.

Hoewel deze nieuwe interface-elementen handig zijn, hebben ze ook nadelen. Tenzij je slechts aan het typen ben bewegen je handen de gehele tijd: de wipschakelaar gebruiken (dat kan met je linkerhand terwijl je typt met je linkerduim, maar ik ben klaarblijkelijk niet zo handig), de pen of een vingernagel gebruiken om de knoppen in te drukken (ik kon geen manier vinden om dit te doen via de wipschakelaar of het toetsenbord), en proberen te voorkomen om het apparaat te laten vallen.

Met genoeg oefening zou ik waarschijnlijk wel kunnen jongleren, dus kan ik me daarover niet te dik maken. Er zijn echter twee ontwerpbeslissingen die me constant ergeren.

Vanwege het ontbreken van een Graffiti ruimte is er geen knop om naar de programma's te schakelen. Hiervoor moet je daarom twee knoppen tegelijk indrukken: een blauwe Optie-knop en een gecombineerde Menu/Application knop. Misschien is dit een indicatie dat Handspring verwacht dat je de Treo voornamelijk als een telefoon zult gebruiken en slechts af en toe als een organizer. Er moet echter een betere oplossing zijn.

Mijn tweede grief is makkelijk op te lossen: er is geen ampersand op het toetsenbord! Ik zou denken dat dat van onschatbare waarde zou zijn voor het inkloppen van een SMS bericht, waar je kort moet zijn, om het woord "en" te vervangen door "&". Om dit te doen moet je nu een plusteken intikken (Optie-G), vervolgens de List Type toets gebruiken (gemarkeerd met ellipsen, naast de spatiebalk) om "&" te selecteren uit een pop-up menu. Handspring zou in de toekomst eenvoudig de weinig gebruikte procenttoets uit toekomstige modellen kunnen halen.

De grote Communicator -- Het meest opvallende kenmerk van de Treo is natuurlijk de ingebouwde mobiele telefoon, die een eigen mix van mogelijkheden en beperkingen heeft. De Treo 180 met grijswaardenscherm en de Treo 270 met kleurenscherm zijn GSM telefoons, in de VS te gebruiken met Cingular en T-Mobile (GSM is het dominante protocol in vrijwel de gehele wereld; bekijk de internationale sites van Handspring voor details over providers buiten de VS); de recent geïntroduceerde Treo 300 heeft ook kleuren en maakt gebruik van het netwerk van Sprint PCS.

<http://www.handspring.com/international/>

Omdat mijn Nokia een GSM toestel is kon ik de SIM kaart daaruit halen en hem in de Treo stoppen, waardoor de Treo gelijk mijn belangrijkste telefoon werd. Het enige wat ik moest doen was T-Mobile bellen en voor vier dollar per maand e-mail en webdiensten aan mijn account toevoegen. De SIM Srvcs applicatie op de Treo kopieerde de namen en telefoonnummers van mijn SIM kaart naar het ingebouwde adressenboek van de Treo zodat ik die gegevens niet opnieuw hoefde in te voeren. Hiervoor moest ik echter wel een prijs betalen. Tezamen met een abonnement bij een provider kost een Treo 180 350 dollar; om alleen het toestel te krijgen springt de prijs naar 550 dollar. De kosten voor een kleuren Treo 270 of Treo 300 zijn zelfs nog hoger: 500 dollar met abonnement en 700 zonder.

Maar hoe goed werkt het dan voor dat geld? Het vinden van telefoonnummers op de Treo werkt beter dan willekeurig welk mobieltje ik ooit gebruikt heb, deels omdat er een 'Phone Lookup' mogelijkheid is ingebouwd die namen aanvult bij wat je tot dan toe hebt ingetikt. Verder kan de Treo je niet alleen vertellen wie er gebeld heeft, maar het logboek van in- en uitgaande gesprekken maakt het makkelijk mensen te bellen die je een aantal dagen geleden gesproken hebt. Het is ook mogelijk een nummer in te tikken door gebruik te maken van grote, eenvoudig te bedienen knoppen op het scherm, of een serie toetsen op het toetsenbord - de Treo is meestal slim genoeg om te bepalen of je een nummer intikt of de naam van een persoon. En het hebben van een echte interface voor zaken als gesprekken met drie personen en mensen in de wacht zetten maakt geschiedenis van de meeste andere mobieltjes.

Ik houd bovendien erg van de fysieke schakelaar bovenop de Treo die de telefoon stil maakt. Waarom zou je door een serie menu's moeten navigeren, wat bij de meeste telefoons het geval is om deze eenvoudige maar noodzakelijke mogelijkheid in te schakelen? De Treo heeft verder de mogelijkheid om een luidspreker in te schakelen zodat je niet als tolk hoeft te fungeren wanneer je bijvoorbeeld met collega's probeert af te spreken waar je gaat lunchen.

Toch zijn er weer wat kleine zaken die mijn enthousiasme verminderen. Allereerst: het ontbreken van een herhaaltoets. Op mijn Nokia roept het indrukken van de 'Begin gesprek' knop het laatste nummer wat ik gedraaid heb op. Hiervan maak ik voortdurend gebruik, bijvoorbeeld wanneer je in gesprek gehad hebt of wanneer ik wat belangrijks ben vergeten te zeggen. Op de Treo heb je hier twee ingewikkelde mogelijkheden voor: druk op de 'Telefoonboek' knop aan de onderkant van het apparaat of licht het deksel op, tik het vierde ikoon van links aan om de Call History List op te roepen, en gebruik dan de wipschakelaar of je stylus om het eerste nummer te selecteren en te draaien. Er is nog een iets snellere manier: vier maal de Phone Book knop indrukken om de Call History List op te roepen. Ook hier moet Handspring toch iets handigers kunnen verzinnen.

Ik was ook verrast door de stroperigheid die de telefoonsoftware soms toonde. Het indrukken van cijfers op het toetsenbord (zonder de blauwe Optie-knop waardoor hij automatisch in cijfermodus gaat) laat de software zich wel realiseren dat ik cijfers wil in plaats van letters, maar het kost wel twee seconden voordat het scherm dat ook gedaan heeft.

Synchroniseren met de Mac is ook niet zo eenvoudig als het zou moeten zijn, alhoewel zowel Handspring, Palm als Apple hiervoor blaam treft. Ik had er zelf geen problemen mee, maar Handspring waarschuwt klanten om Palm Desktop 4.0 niet te gebruiken wanneer ze niet eerst de bijgevoegde Treo installatie-software gebruikt hebben. Het bedrijf bracht recent een versie van Palm Desktop uit die werkt met Handspring organizers, maar de waarschuwing is nog steeds van toepassing. Ik raad aan om de installer te gebruiken en de Treo te configureren onder Mac OS 9, vervolgens terug te schakelen naar Mac OS X (als dat je belangrijkste besturingssysteem is) voordat je de laatste Palm Desktop software van installeert.

<http://support.handspring.com/esupport/forms/hsResolutionView.jsp?ResolutionId=8542&ResType=il>

Internet in je hand -- Wat betreft de online mogelijkheden van Treo, het meeste plezier had ik met SMS-boodschappen, waarmee ik kleine notities kon verzenden naar mensen op kantoor, die konden dat ontvangen en beantwoorden via e-mail (als ze telefoons met SMS hadden, konden we berichten bijna meteen verzenden). Ik leerde echter hardhandig een waardevolle les: mijn berichten werden afgekapt na 160 letters, ook al stond de software me toe om zoveel te schrijven als ik wilde. Enige waarschuwing daarvoor, een opmerking onderaan op het scherm bijvoorbeeld, zou verwarring kunnen voorkomen.

Helaas was het nodig een ISP te bellen om op het internet te geraken (EarthLink, in mijn geval), dit in tegenstelling tot de permanente beschikbaarheid verleend door Palm's i705 (zie "Palm i705: draadloos Internet, als je geduld hebt" in TidBITS-635). Handspring biedt echter een upgrade aan die Treo 180 en Treo 270 het voordeel geeft van GPRS (General Packet Radio Service), een betere verwerking van data en het onderhouden van permanente verbindingen; de upgrade is al in Canada, Europa, en Azië verkrijgbaar en Handspring verwacht hem spoedig uit te brengen in U.S., Australie, en Nieuw Zeeland.

<http://db.tidbits.com/getbits.acgi?tbart=06856>
<http://www.TreoGPRS.com/>

Eenmaal online leek Handsprings bijgevoegde Blazer een capabele Webbrowser te zijn, maar het is nog steeds moeizaam om het Web te browsen op een dergelijk klein schermpje. Ook e-mailtoegang was aanvaardbaar met de bijgesloten One-Touch Mail client; toen ik de Treo 180 testte had Handspring Treo Mail nog niet uitgeleverd, een pakket van $50 dat met het Internet verbinding zoekt en e-mail automatisch ophaalt.

<http://www.handspring.com/services/treomail/>

We zijn er bijna -- De Treo is absoluut de beste organizer/mobiele telefoon combinatie die ik gezien heb. Ondanks de relatief hoge prijs vergeleken met de aankoop van twee aparte apparaten, zullen mensen die uitkijken naar het verminderen van hun aantal gadgets, de compacte afmetingen en krachtige integratie tussen Palm OS en telefoon-software van de Treo op prijs stellen. Handspring maakt duidelijk dat ze geloven dat de communicator de toekomst is van de handheld-markt en bouwt op dat geloof. De Treo is niet zozeer een volwassen organizer die met een mobiele telefoon werd gecombineerd, maar eerder een elegant voorbeeld van wat communicators in de toekomst gaan worden. Door die overweging vergeef ik de kleine tekortkomingen die ik tegenkwam eerder en kijk uit naar toekomstige producten.

PayBITS: Hielp dit Treo overzicht bij je keuze om te beslissen welke handcomputer te kopen? Zo ja, zend dan een paar pegels via PayPal?
<https://www.paypal.com/xclick/business=jeff%40necoffee.com>
Lees meer over PayBITS: <./paybits.html/>

(Natuurlijk is een gift aan de Nederlandse vertaalploeg ook welkom: <https://www.paypal.com/xclick/business=d.flach%40chello.nl&item_name=TidBITS-NL+Vertaalteam>.)


Laat je aansteken door Tinderbox

door Matt Neuburg <[email protected]>
[vertaling: GH, TK, SL]

Storyspace, het al langer bestaande hypertext-programma van Eastgate Systems, was het eerste programma wat ik voor TidBITS evalueerde, en ik recenseerde de nieuwe versie vorig jaar. Nu heeft Eastgate weer iets nieuws, Tinderbox.

<http://db.tidbits.com/getbits.acgi?tbart=06453>
<http://www.eastgate.com/Tinderbox/>

Tinderbox belichaamt Storyspace's fundamentele metafoor en interface; aan de buitenkant lijken de twee programma's bijna niet te onderscheiden. Maar ze hebben een behoorlijk verschillende invalshoek. Bij Storyspace draait het om hypertext verhalen, het veronderstelt een auteur en een publiek, het gebruikt mechanismes als guard velden en de freeware Storyspace Reader om het publiek door een non-lineair verhaal te leiden. Bij Tinderbox ontbreken die mechanismes en worden nieuwe geïntroduceerd. Het is gericht op een enkele gebruiker en is bedoeld als een soort lichtgewicht database, een tekstknipsel-bewaarder, een notitieprogramma, een manier om stukjes informatie te bewaren en misschien te exporteren als HTML.

Voor mij is deze evolutie heerlijk, het vervult een behoefte die ik al had. Ik heb heel wat bereikt met Storyspace in hypertext bewerkingen van griekse grammatica, maar het leek ook dat je het programma kon gebruiken als knipsel-bewaarder, toen ik dat probeerde was dat een onbevredigende ervaring. Dat kwam omdat ik Storyspace misbruikte, Tinderbox bleek te zijn wat ik zocht. Het verdient een plaats bij de utilities voor het bewaren, organiseren en opzoeken van informatie op een ingenieuze krachtige manier die ik in het verleden wel eens beschreven heb.

<http://db.tidbits.com/getbits.acgi?tbser=1196>

Aan de gang -- (Waarschuwing: Deze paragraaf is sterk ingedikt; herlees mijn Storyspace bespreking voor een uitgebreider verhaal) In Tinderbox draait om het tekstfragment, dat wordt notitie genoemd. Een notitie heeft twee delen: de naam en de eigenlijke inhoud, die, voorzover aanwezig, opgemaakt kan worden en afbeeldingen kan bevatten, dit wordt bewerkt in het notitie tekstvenster. Een notitie kan geplaatst worden "binnen" een andere notitie, wat een hiërarchie schept in de notities, je kunt deze hiërarchie op verscheidene manieren bekijken, outline, chart, treemap en map. Maar notities kunnen ook op een andere manier gerelateerd zijn, met hyperlinks, een link kan voortkomen uit een notitie als geheel, of uit een stukje tekst in een notitie, en leidt naar een andere notitie. Het volgen van een link leidt tot het openen van het tekstvenster van de gelinkte notitie. Een link kan ook een naam krijgen.

Beginnen met Tinderbox is erg makkelijk. Je hoeft maar een paar shortcuts te leren om direkt met brainstormen te beginnen, je maakt opeenvolgende notities zonder de muis: Return creëert een nieuwe notitie, Spatie opent het tekstvenster, Commando-W sluit het, Enter hernoemt de notitie. Op het moment dat je een paar notities hebt kun je ze herschikken; dat gaat het makkelijkst in outline weergave, waar je gewoon kunt slepen of toetscombinaties kunt gebruiken. Het maken van hyperlinks gaat net zo makkelijk, selecteer een notitie en een stukje tekst in een notitie, type Optie-Commando-L, en klik op de bestemming van de link. Er zijn andere manieren om dit te bewerkstelligen, ik wil alleen maar duidelijk maken dat je meteen effectief kunt werken.

Aan deze basale trukendoos voegt Tinderbox twee grote innovaties toe: attributes en agents.

Attributes -- Attributes vormen een andere manier van organisatie van de tekstfragmenten, samen met de outline hiërarchie en de hyperlinks. Een attribute is simpelweg een naam-waarde paar, waar de waarde een basaal type kan zijn - bijvoorbeeld, "leeftijd:47". Veel ingebouwde attributes zijn standaard, zoals de opmaak van de titel van een notitie, maar je bent vrij om nieuwe attributes aan te maken. Tinderbox wordt zo een lichtgewicht database. Als je bijvoorbeeld alle notities die over personen gaan de leeftijd als attribute geeft kun je makkelijk alle personen vinden die ouder zijn dan een bepaalde leeftijd

Hoewel de notities eigenlijk niet uit verschillende types bestaan kun je ze wel als zodanig behandelen: je kunt "persoon" notities hebben met een "leeftijd" attribute, "boek" notities met een "ISBN nummer" attribute, en zo verder. In werkelijkheid heeft iedere notitie een waarde voor elke attribute, dus ieder "persoon" zal in feite een "ISBN nummer"; hebben, maar dat maakt niet uit want daar kom je normaliter niet mee in aanraking. Je kunt een notitie zo instellen dat desgewenst attributes weergegeven worden in een deelvenstertje bovenaan het tekstvenster, dus als je een "persoon" notitie-tekst bekijkt, kun je de leeftijd bovenaan zien, maar niet het ISBN nummer. En z'n ISBN nummer zal standaard op nul staan of leeg zijn, dus het zoeken naar "boeken" levert geen "persoon" notities op.

Je kunt attributes op verschillende manieren weergeven en manipuleren. Ik zei al dat je attributes bovenaan het tekstvenster van een notitie kunt weergeven, maar je kunt ze daar ook bewerken. In het Info-venster van een notitie worden alle attributes weergegeven en kunnen daar ook worden bewerkt. Een "stamp" is zo ongeveer het tegenovergestelde: het is een bepaalde waarde voor een bepaalde attribute, die je op alle geselecteerde notities kunt toepassen door te kiezen in het menu Value of met behulp van het venster Quick Stamp. Een prototype is een notitie die werkt als een sjabloon; wanneer je deze notitie als prototype toewijst aan andere notities, nemen zij de attribute-waarden over. Een actie is een attribute-toewijzing die een notitie automatisch op haar subnotities uitvoert wanneer zij haar subnotities worden (wanneer ze worden aangemaakt binnen de notitie of wanneer ze er naar verplaatst worden) - een krachtige eigenschap, waar je voorzichtig mee moet omspringen.

Agents -- Om agents te begrijpen moet je eerst aliases kennen. Een Tinderbox-alias is zoals een alias in de Finder; je maakt een alias van een notitie en zet dit ergens neer, zodat eenzelfde notitie op meerdere plaatsen in de hiërarchie kan voorkomen (net als in de eerbiedwaardige outliner MORE).

<http://www.outliners.com/more31>
<http://db.tidbits.com/getbits.acgi?tbart=02381>

Een agent is een soort query over alle notities in je document. Maar Tinderbox heeft al een Find-eigenschap, dus waarom zou je met een agent werken? Wel, een agent is zelf ook maar een notitie, maar dan een notitie met de query als attribute. De manier waarop een agent-notitie je zegt welke notities aan de query voldoen, is door de subnotities die aliases zijn van die notities. Dit concept van aliases zoeken en verzamelen hebben we al eerder gezien - MORE heeft dit bijvoorbeeld ook - maar de queries van Tinderbox zijn krachtiger dan die van MORE, plus alles is automatisch en dynamisch: Tinderbox zoekt constant in je document en update wat elke agent heeft gevonden. Wanneer een agent bijvoorbeeld alle notities met het woord "Aeschylus" in de tekst zoekt, verschijnt een alias voor die notitie bij de subnotities van die agent zodra je het woord "Aeschylus" typt. Op deze manier bieden agents automatisch simultane afwisselende groeperingen van je notities waarmee je een beter overzicht van je materiaal krijgt.

Allerlei -- In dit deel beschrijf ik enkele knappe eigenschappen van Tinderbox die nergens anders in pasten.

Ik heb al lang gezeurd dat de naam van notities in Storyspace niet meer dan 32 tekens lang kan zijn. Tinderbox maakt een einde aan deze beperking, zodat je voortaan een betekenisvolle naam aan je notities kunt geven, en je kunt de outline-weergave als een echte outline gebruiken.

Tinderbox herinnert linknamen globaal; om een al eerder gebruikte naam aan een link te geven, kies je de naam in een snelmenu (je hoeft de naam dus niet meer te herinneren en telkens in te typen, zoals in Storyspace). Agents kunnen zoeken op linknaam - je kunt bijvoorbeeld notities zoeken die gelinkt zijn door "disagrees"-links - waardoor dergelijke namen echt nuttig worden.

Wanneer in een woord in het tekstvenster van een notitie intern hoofdletters voorkomen (zoalsDit), en je Commando-Optie-klikt op dat woord (wat de normale manier is om een hyperlink te volgen), maar er is geen hyperlink, probeert Tinderbox het woord toch als een hyperlink te behandelen: wanneer het woord de naam van een notitie is, gaat Tinderbox naar die notitie; anders geeft Tinderbox je de kans een notitie met die naam aan te maken. (Dit impliciete link-gedrag is ontleend aan de wereld van WikiWikiWebs.)

<http://db.tidbits.com/getbits.acgi?tbart=06360>
<http://www.c2.com/cgi/wiki?WikiWikiWeb>

Aan een notitie kan een bestand gekoppeld zijn; sleep het bestand naar het bestandpictogram van een tekstvenster. Je kunt het bestand openen met behulp van een menu-item. Op deze manier kan je Tinderbox gebruiken als een organisatie-interface voor bestanden op je harde schijf.

Subnotities kunnen gesorteerd worden bijgehouden, overeenkomstig criteria die worden gespecificeerd in de attributes van de notitie waartoe zij behoren.

Een praktische nieuwe weergave, de Explorer-weergave, werkt zoals de codebrowser van REALbasic: links staan de notities in outline, schema-, of kaart-formaat; rechts staat de tekst van de notitie die links is geselecteerd.

Het bestandsformaat van Tinderbox is XML-tekst, wat betekent dat je de bestanden via programma's of in een tekst-editor kunt bestuderen en veranderen. Ik heb hier bijna onmiddellijk een toepassing voor gevonden: toen ik ongeveer in de helft van deze bespreking zat (natuurlijk met Tinderbox) wilde ik een ander lettertype gebruiken voor al mijn bestaande notities; ik kon geen eenvoudige manier vinden om dit binnen Tinderbox te doen, en heb het opgelost met één enkele zoek-en-vervang-opdracht.

Webmogelijkheden -- Tinderbox biedt ook een aantal mogelijkheden die op het Internet gericht zijn. Zo kan een link vanuit de tekst nu een link naar een webpagina zijn. En Tinderbox is zelf een Web client: een notitie kan een URL attribute hebben, en zijn tekst zal dan de tekst zijn van wat zich ook bevindt op die URL, gedownload op afroep. Tinderbox is echter geen browser, dus als die tekst HTML is, kan Tinderbox alleen maar de ruwe HTML tonen of je browser de pagina laten tonen.

Tinderbox kan ook RSS news feeds downloaden. Dat zijn XML-bestanden met een gestandaardiseerde vorm, die meestal een opsomming geven van krantenkoppen met links naar meer informatie. Ze zijn vooral geliefd omdat zij door een machine ontleed kunnen worden, zodat je computer het web dagelijks kan uitkammen op zoek naar koppen die jou interesseren. Wanneer Tinderbox zo'n bestand downloadt, dan verwijdert hij de XML-markeringen en andere extra informatie, zodat alleen de koppen en links overblijven. De links zijn live, dus je kunt er op klikken om de betreffende pagina in je browser te bekijken. Bijvoorbeeld: als een notitie TidBITS' RSS feed als URL attribute heeft, en als zijn automatisch halen-attribute aan staat, dan zal Tinderbox elke keer wanneer je dit Tinderbox-document opent, de RSS openen waarna je het tekstvenster van de notitie kunt openen om de koppen van, en de links naar, onze laatste artikelen te zien.

<http://www.tidbits.com/channels/tidbits.rss>
<http://www.voidstar.com/node.php?id=129>

Ook kun je Tinderbox notities als HTML laten exporteren door middel van een sjabloon, een HTML-tekstbestand met plaatsvervangers voor elementen die uit de notities moeten worden gehaald. Links vanuit de tekst in een notitie naar een andere notitie worden als HTML hyperlinks intact gelaten; de hiërarchische structuur van het document blijft behouden; en je kunt navigatielinks toevoegen om de gebruiker te helpen zijn weg te vinden in die structuur. Het sjabloonmechanisme is eenvoudig maar opent verrassend veel mogelijkheden. Je kunt bijvoorbeeld voorwaardelijke sjabloonelementen maken. Verder kun je door middel van de attributes van een notitie bepaalde details vastleggen over hoe die ene notitie zal worden geëxporteerd. Zo kun je je notities standaard het ene sjabloon laten gebruiken, maar sommige notities een ander sjabloon meegeven. Bij het exporteren van een notitie kun je zijn subnotities mee laten exporteren. En natuurlijk kan een sjabloon alle attributes van een notitie benaderen. Zo is je lichtgewicht database voorzien van HTML exporteermogelijkheden.

Hoe zou je de mogelijkheid om te exporteren als HTML kunnen gebruiken? Om websites te maken natuurlijk! De handleiding nodigt je bijvoorbeeld uit om je je de mogelijkheden voor te stellen als je een agent gaat exporteren samen met zijn subnotities. Als de agent vraagt om notities die de afgelopen twee weken gemaakt zijn, gesorteerd op aanmaakdatum, dan heb je een weblog. (Er bestaan al een aantal sites in weblog-vorm die gegenereerd zijn met Tinderbox, waaronder die van Eastgate zelf.) Bovendien beheerst het mechanisme ook XML, dus je kunt het bijvoorbeeld gebruiken om RSS-bestanden te genereren en bij te dragen aan gezamenlijke news feeds.

<http://cmc.uib.no/jill/>
<http://www.markBernstein.org/>
<http://www.eastgate.com/Development/makingno.html>

Flinke vooruitgang -- Toen ik voor het eerst naar Tinderbox keek was het een versie 1.0 die alleen in Classic liep. Al snel was ik tegen een waslijst aan bugs en verrassende gedragingen aan gelopen. Dus ik legde het product een tijdje op de plank, en ik ben blij dat ik dat gedaan heb. Tinderbox draagt nu versienummer 1.2, het is "carbon" gemaakt zodat het optimaal werkt onder Mac OS X, en het is geweldig verbeterd op veel kleine maar belangrijke punten.

Een deel van de waslijst bestaat nog, maar er is geen belangrijke belemmering meer die het gebruik in de weg staat. Bijvoorbeeld, als je de zoekvraag van een agent verandert met Quick Stamp of het informatievenster, dan worden de zoekresultaten van de agent niet bijgewerkt, en dat kan verwarrend zijn. En de inhoud van bepaalde vensters springt in de rondte. Voorbeeld: als je probeert het Locate venster te scrollen springt-ie plotseling terug naar de huidige selectie. Er zijn geen opdrachten om alle subnotities van een notitie in het overzichtsvenster open of dicht te klappen.

De handleiding is niet slecht, maar heeft in de hitte van het ontwikkelen schijnbaar minimale aandacht gekregen. Sommige mogelijkheden, zoals sorteren, RSS, de Roadmap, en wiki-style hyperlinks zijn helemaal niet gedocumenteerd; andere mogelijkheden, zoals links naar specifieke tekst, zijn gedocumenteerd alsof zij bestonden terwijl dat in werkelijkheid niet zo is. Dit is ongelukkig, omdat onjuiste documentatie afbreuk doet aan het goed begrijpen en gebruiken van het product.

Een alias heeft toegang tot de tekst en de attributes van het origineel, maar laat niet zijn subnotities zien. Ik zie geen reden voor deze beperking (die niet bestaat in MORE, of de Finder). Ook zou ik willen dat tekst kon worden geëxporteerd inclusief opmaak, niet als platte tekst zoals nu gebeurt. Dat zou van Tinderbox een echt schrijfgereedschap maken.

Afsluitende opmerkingen -- Tinderbox is, zoals ik hopelijk heb weten duidelijk te maken, een doordacht werkstuk. Met zijn webmogelijkheden, overzichtshiërarchie, hyperlinks, lichtgewicht database vaardigheden, en opslag van tekstfragmenten, zal Tinderbox je zeker iets intrigerends te bieden hebben. Het is klein, het is eenvoudig, het is fascinerend, en het is gaaf. Ik raad je stellig aan de demo te downloaden en zelf te kijken. Je begrijpt het programma misschien niet direct helemaal, maar blijf experimenteren. Dit is een programma dat veel kan en voor veel toepassingen geschikt is, en de mogelijkheden zullen je beginnen te dagen zodra je ermee werkt.

Tinderbox kost $145. Voor de Mac OS X versie adviseert Eastgate Jaguar. De Classic versie heeft 16 MB aan RAM nodig; Mac OS 9.0 en een recente versie van CarbonLib zijn vereist, en Mac OS 9.2 wordt aanbevolen. De demo is een download van 2.7 MB.

<http://www.eastgate.com/Tinderbox/download.html>

PayBITS: Did this review introduce you to software you might use?
Consider sending Matt a few bucks to show your appreciation!
<https://www.paypal.com/xclick/business=matt%40tidbits.com>
Lees meer over PayBITS: <./paybits.html/>

(Natuurlijk is een gift aan de Nederlandse vertaalploeg ook welkom: <https://www.paypal.com/xclick/business=d.flach%40chello.nl&item_name=TidBITS-NL+Vertaalteam>.)


Niet-winstgevende en niet-commerciële publicaties en Websites mogen artikels overnemen of een HTML link maken als de bron duidelijk en volledig vermeld wordt. Anderen gelieve ons te contacteren. We garanderen de precisie van de artikels niet. Caveat lector. Publicatie-, product- en firmanamen kunnen gedeponeerde merken zijn van hun ondernemingen.

Vorige aflevering | Search TidBITS | TidBITS Homepage | Volgende aflevering