Vorige aflevering | Search TidBITS | TidBITS Homepage | Volgende aflevering

TidBITS Logo

TidBITS#1029, 24 mei 2010

Onze blik is deze week gericht op de Mac en het internet, met Joe Kissell die dieper ingaat op PGP Whole Disk Encryption 10.0 en Matt Neuburg die het MacSpeech Scribe-transcriptieprogramma bespreekt. Adam neemt ook Apple's veranderingen aan de MacBook door en Glenn Fleishman brengt nieuws over Google's beveiligde zoek-beta en Adobe's HTML5- en CSS3-invoegtoepassing voor Dreamweaver CS5. En om je niet het idee te geven dat we de iPad helemaal links laten liggen, behandelt Glenn de MaxRoam micro-SIM die voorziet in niet-al-te-goedkope Europese data-roaming voor 3G iPads. Vermeldenswaardige nieuwe software deze week omvat QuickTime Player 7.6.6 voor Mac OS X 10.6.3, Java voor Mac OS X 10.6 Update 2, Java voor Mac OS X 10.5 Update 7, en Keyboard Maestro 4.3.1. Tot slot slaan we de email-editie van volgende week over, vanwege Memorial Day. Tot ziens in juni!
 
Artikelen
 

De Nederlandse editie van TidBITS is een letterlijke vertaling van de oorspronkelijke Engelse versie. Daarom is het mogelijk dat een deel van de inhoud niet geldt in bepaalde landen buiten de VS.


Deze editie van TidBITS werd gedeeltelijk gesponsord door:
Help TidBITS te ondersteunen door onze sponsors te sponsoren!

Dit nummer werd uit het Engels vertaald door:

Verder werkten mee:

Hoe je ons kunt bereiken kun je lezen op:
<./tidbits-nl/contact.html>


Geen email-editie op 31 mei 2010 vanwege Memorial Day

  door Adam C. Engst <[email protected]>

[vertaling: JWB]

Tussen de Memorial Day-vakantie in de Verenigde Staten volgende week maandag en talrijke familieverplichtingen voor de leden van de TidBITS-redactie, geven we onszelf vrijaf volgende week. We blijven natuurlijk wel gewoon publiceren op internet, maar de eerstvolgende email-editie van TidBITS zal verschijnen op 7 juni 2010.

Lees reacties op dit artikel of plaats er een | Tweet dit artikel


MacBook krijgt prestatieverbeteringen, langere accuduur

  door Adam C. Engst <[email protected]>
  2 reacties (Engelstalig)

[vertaling: JWB]

Apple heeft, zonder persbericht, stilletjes haar goedkoopste laptop geøΩpdate, de 13-inch witte MacBook, met een snellere CPU, een langere accuduur en een snellere grafische processor. De processor blijft een Intel Core 2 Duo, maar de kloksnelheid springt van 2,26 GHz naar 2,4 GHz, wat iets betere prestaties tot gevolg zou moeten hebben. Wat de prestaties ook verbetert is de overstap op de Nvidia GeForce 320M-grafische processor, die volgens Apple tot 1,8 keer sneller zou presteren dan de vorige Nvidia GeForce 9400M.

Bijna nog interessanter is de verbetering van de accuprestaties. Tot nu toe beloofde Apple "tot 7 uren draadloze productiviteit" voor de MacBook's 60-watt-uur accu, maar de nieuwe MacBook bezit een 63,5-watt-uur accu die een accuduur van maximaal 10 uur belooft. Met behulp van Apple's theoretisch accuratere accuduur tests (zie "Apple stopt Intel Core i5/i7 in MacBook Pro", 13 april 2010), zou de MacBook misschien wel een complete, internationale vliegreis mee kunnen gaan.

Alle andere specificaties blijven gelijk aan die van de einde-2009 update die de MacBook een plastic unibody-behuizing bezorgde en een niet-vervangbare accu (zie "MacBook krijgt plastic behuizing uit één stuk en betere specificaties", 20 oktober 2009). De enige variabele opties bij het bestellen zijn het verhogen van het RAM-geheugen van 2 GB tot 4 GB voor $ 100, of het vergroten van de schijfgrootte van de ingebouwde harde schijf van 250 GB tot 320 GB ($ 50) of 500 GB ($ 150). De standaard configuratie van de MacBook krijgt een prijskaartje van $ 999 en is direct verkrijgbaar.

De enige echte vraag met betrekking tot de MacBook is of het de moeite waard is om $ 200 extra uit te geven voor de 13-inch MacBook Pro, die ook een 2,4 GHz Intel Core 2 Duo-processor heeft. De belangrijkste verschillen tussen de machines zijn dat de laatste een aluminium behuizing uit één stuk heeft, 4 GB RAM-geheugen, een FireWire-aansluiting en een SD-kaart-sleuf. Bovendien, als je overstapt op de 13-inch MacBook Pro, heb je de optie om meer te betalen voor een snellere 2,66 GHz CPU, 8 GB aan RAM-geheugen en een solid-state schijf. Persoonlijk zou ik voor de MacBook Pro gaan, maar voor veel minder-eisende gebruikers zal de goedkopere MacBook meer dan voldoende zijn.

Lees reacties op dit artikel of plaats er een | Tweet dit artikel


Adobe biedt HTML5- en CSS3-ondersteuning voor Dreamweaver CS5

  door Glenn Fleishman <[email protected]>

[vertaling: JWB]

Adobe kondigde tijdens het Google I/O event van vorige week aan dat het een gratis te downloaden invoegtoepassing voor Dreamweaver CS5 had, die het programma uitbreidt met robuuste HTML5- en CSS3-ondersteuning. Dreamweaver CS5 is pas verkrijgbaar sinds 30 april 2010 als onderdeel van de Creative Suite 5 productreeks.

Hoewel Adobe gevochten heeft om Flash to promoten als een platformonafhankelijk hulpmiddel voor mobiele apparaten, waren vermeldingen van HTML5 en CSS3 tot nu toe schaars. Adobe maakt hulpmiddelen die audio, video, internet, Flash en andere content produceren en ik hoopte dat ze naast die frontale promotie van Flash ook hard zouden werken om goede hulpmiddelen te maken voor het creëren van pagina's die goed worden weergegeven in de volgende generatie browsers. (Voor meer over de Apple/Adove ruzie, zie "Jobs verklaart positie van Apple over Adobe Flash", 29 april 2010.)

HTML5 en CSS3 gaan hand in hand om een genuanceerdere browser-ervaring te bieden. HTML wordt gebruikt om de inhoud en structuur van een pagina te definiëren, terwijl CSS de weergave en het uiterlijk controleert.

HTML5 heeft veel nieuwe functies, waaronder semantische tags om delen van een pagina te identificeren op inhoud, tags voor audio en video om media te embedden, een "canvas"-tag voor het renderen van vectorfiguren en afbeeldingen en meer multimedia ondersteuning. Hoewel HTML5 deze tags definieert, zullen webbrowsers de tags op dezelfde wijze moeten implementeren voor het afspelen en weergeven van de geassocieerde media om een consistente gebruikerservaring te bieden.

CSS3 stelt ontwerpers in staat om webpagina's te maken met het soort subtiele interface-keuzes die je ook vind in computer- en mobiele programma's. Zo kan bijvoorbeeld ondersteuning voor afgeronde hoeken van rechthoeken, aanpasbare randen, en gegradeerde schaduweffecten er voor zorgen dat knoppen en andere elementen beter passen in een totaalontwerp zonder gebruikmaking van statische afbeeldingen. CSS3 ondersteunt ook lay-outs met meerdere kolommen.

CSS3 is min of meer af, terwijl HTML5 langzamerhand compleet begint te raken. Opera (10.1 Mac, 10.5 Windows), Safari 4, en Google's Chrome bieden op dit moment de beste ondersteuning voor beide in ontwikkeling verkerende standaarden, terwijl Firefox 3.6 achterop is geraakt. Internet Explorer 8 doet vrijwel niets met datgene wat HTML5 en CSS3 te bieden hebben, maar Microsoft belooft een goede ondersteuning voor beide standaarden in de op handen zijnde Internet Explorer 9. FindMeByIP.com heeft een geweldige compatibiliteitslijst op functie voor elke browser en elk platform.

Lees reacties op dit artikel of plaats er een | Tweet dit artikel


Google toont beta-versie van beveiligd zoeken

  door Glenn Fleishman <[email protected]>

[vertaling: HV]

Google heeft een beta-versie van een beveiligde internet-zoekmachine geïntroduceerd op https://www.google.com/. Om beveiligd te zoeken moet je vanaf die URL beginnen. Beveiliging is geïmplementeerd via normale SSL-/TLS-verbindingen, die Google met "SSL" aanduidt, waarschijnlijk omdat gebruikers al bekend zijn met deze verouderde naam en techniek; het bekt in ieder geval beter.

Deze nieuwe techniek maakt onderdeel uit van Googles beleid om hun standaarddiensten met versleuteling aan te bieden, om zo bescherming te bieden tegen ongeoorloofd meeluisteren op lokale netwerken. SSL/TLS maakt het voor een afluisteraar onmogelijk om het dataverkeer tussen een webbrowser en een webserver te decoderen. Op deze manier kunnen bijvoorbeeld inwoners van een dictatuur in Google zoeken zonder zich zorgen te hoeven maken over een meeluisterende overheid, vooropgesteld dat die overheid de toegang tot Google niet helemaal onmogelijk heeft gemaakt.

Niet alle Google zoekopdrachten (zoals Afbeeldingen, en Kaarten) maken al gebruik van SSL/TLS en als je de Google-zoekbalk in je webbrowser gebruikt ben je uiteraard ook niet beveiligd. Verder is het wel belangrijk om je te realisere dat deze beveiligde zoekmethode Google niet verhinderd om zelf je zoekgegevens te gebruiken; dat blijft gewoon onder Googles eigen privacy-beleid vallen.

Ik zou iedereen die gebruik maakt van een open wifi-netwerk of een onbeveiligd bedraad-netwerk (bijvoorbeeld in een hotel) aanraden om in ieder geval enige vorm van beveiliging te implementeren om je dataverkeer te beschermen. Het beste is het om een virtual private network (VPN) te gebruiken, maar als dat niet tot de mogelijkheden behoort is het coderen van alle verbindingen waarover je gevoelige gegevens of niet-versleutelde wachtwoorden verstuurt, zoals email, bestandsdeling (o.a. WebDAV), of FTP een goed alternatief.

Eerder dit jaar heeft Google er al voor gekozen om Gmail-websessies standaard met SSL/TLS te versleutelen; zie "Gmail van Google gebruikt nu standaard versleutelde sessies" (13 januari 2010).

Als je meer wilt weten over de techniek achter SSL/TLS moet je Chris Peppers "Communicatie beveiligen met SSL/TLS: een overzicht op hoog niveau" (25 juni 2007) maar eens lezen. Over VPN hebben we een enigzins gedateerd artikel, waar de basis van die techniek goed in wordt uitgelegd; zie "Alleen voor jouw ogen: Virtuele Privénetwerken", (15 augustus 2005) van Kevin van Haaren.

Lees reacties op dit artikel of plaats er een | Tweet dit artikel


MaxRoam heeft micro-SIM voor 3G iPad-roaming in Europa

  door Glenn Fleishman <[email protected]>
  6 reacties (Engelstalig)

[vertaling: SWB]

MaxRoam heeft een oplossing voor de rampzalige hoge prijs voor het mobiele datagebruik op een 3G iPad buiten het land waar je je hebt aangemeld voor deze dienst. Haar Euro iPad Pack is een micro-SIM die in de 3G iPad gezet kan worden en waarmee je binnen heel Europa voor lage kosten per megagbyte kunt roamen zonder verloop van de geldigheidsduur. De micro-SIM is per 1 juni 2010 verkrijgbaar. (Japan is tot nu toe het enige land waa Apple de 3G iPad aan een bepaalde telefoonmaatschappij koppelt.)

De MaxRoam micro-SIM kost € 75 (ongeveer $ 95) aanvankelijk zowel voor de SIM als 50 MB aan gegevens. Extra gegevens kunnen voor € 25 ($ 32) in eenheden van 10 MB of voor € 75 ($ 96) in eenheden van 50 MB gekocht worden. Het bedrijf geeft karig informatie, maar het lijkt dat datagebruik niet verloopt aan het eind van de betaalcyclus, omdat je datagebruik in porties naar behoefte kunt kopen.

AT&T's 3G iPad internationale telefoondiensten die ook binnen heel Europa werken, kosten $ 24,99 voor 20 MB, $ 59,99 voor 50 MB, $ 119,99 voor 100 MB en $ 199.99 voor 200 MB; datagebruik moeten binnen 30 dagen gebruikt zijn of anders verlopen ze.

Met andere woorden, AT&T's internationale diensten zijn net als AT&T's unieke ongelimiteerde 3G-dienst in de Verenigde Staten, veel goedkoper dat de concurrerende Europese alternatieven, tenzij je bang bent voor het verlopen van de geldigheidsduur van je datagebruik.

Ik heb nog geen enkele informatie over pan-Europese roaming van Europese telefoonmaatschappijen, maar ik vraag mij af MaxRoam daar ook concurrerend zal zijn. De telecommunicatiecommissaris van de Europese Commissie heeft zich strijdlusig opgesteld bij het dwingen van de telefoonmaatschappijen tot het verlagen van spraak-, tekst- en datatarieven over de Europese grenzen heen. Als AT&T $ 60 kan rekenen voor 50 MB, dan ben ik benieuwd of Orange, O2, Vodafone en anderen een betere deal kunnen bieden.

Natuurlijk zijn deze roamingprijzen in wezen allemaal internationale afzetterij. Data aanleveren kost hetzelfde op een modern mobiel netwerk (2G of 3G) of je nu wel of niet klant bent van een telefoonmaatschappij of een roamingpartner.

Het duurst zijn de prijsafspraken voor roamen die de telefoonmaatschappijen met andere maatschappijen moeten maken, maar dat zou op z'n hoogst 10 of 20 procent mogen bijdragen aan de normale kosten die al inclusief een behoorlijke winstmarge zijn. De winstmarge is nog belachelijker bij telefoonmaatschappijen zoals O2, Orange en Vodafone die in meerdere landen netwerken hebben. Deze bedrijven sturen facturen rond tussen bankenrekeningen waarvan dezelfde multinationale moedermaatschappij eigenaar is en hebben nog minder kosten.

Het monopoliemechanisme bepaalt de internationale roamingprijzen voor spraak en 3G-data. Terwijl landen iets kunnen doen aan de prijsvorming bij telefoonmaatschappijen in hun land, is er weinig geregeld om Europese of Aziatische telefoonmaatschappijen te dwingen AT&T een goede roamingprijs te geven, noch om AT&T, wanneer die veel minder kosten heeft dan welke ze rekent, te dwingen om minder te rekenen. Toch hebben binnen de EU zelf de toezichthouders die macht en ze hebben met wettelijke middelen en uit schaamte lagere prijzen erdoorheen gekregen.

Lees reacties op dit artikel of plaats er een | Tweet dit artikel


Transcripties maken van opnames met MacSpeech Scribe

  door Matt Neuburg <[email protected]>
  4 reacties (Engelstalig)

[vertaling: DPF, TK]

In de afgelopen jaren is dicteersoftware steeds beter en essentiëler voor het werkproces geworden. Het is geen enkel probleem om achter je computer te zitten met een headset op, te praten en de computer de transcriptie te laten maken. Die transcriptie is dan ook nog eens opvallend exact. Maar wat doe je als je niet achter je computer zit? Wat als je ter plekke een idee hebt en dat alleen maar in kunt spreken op een of ander opname-apparaat? MacSpeech Scribe belooft dat probleem op te lossen.

MacSpeech Scribe (van de makers van MacSpeech Dictate, het programma voor spraakherkenning) pretendeert niet dat het zomaar iedere vorm van spraak kan herkennen. Je moet het trainen en het herkent alleen jouw spraak. Je kunt het dus alleen gebruiken voor opnames die je specifiek hiervoor ingesproken hebt en niet voor zomaar een toespraak of een discussie.

Maar toch kunnen er goede redenen zijn om de transscriptie van een opname van je eigen woorden te verkiezen boven dicteren in realtime. Zoals ik al heb gezegd, heb je misschien geen computer op het ogenblik dat je iets wilt dicteren. En bovendien zijn er ook grote psychologische en zelfs fysieke verschillen tussen rechtstreeks naar je computer dicteren en in een opnametoestel inspreken. Voor mij is er iets storends aan de combinatie van een computer die op me wacht, de noodzaak om met een koptelefoon te werken, het belang van absolute stilte en andere factoren en dit alles maakt me heel nerveus. Ik voel me meer op mijn gemak wanneer ik voor een digitale recorder spreek omdat ik dan tijd heb om na te denken. Bovendien kan ik dan ook het digitale bestand een beetje opschonen met een geluidsbewerkingsprogramma voordat ik er MacSpeech Scribe op loslaat, zodat ik me minder zorgen hoef te maken over fouten dan wanneer de computer naar me luistert.

Een andere reden waarom MacSpeech Scribe aangenamer kan zijn dan MacSpeech Dictate is het feit dat de gebruikersinterface eenvoudiger is. Met MacSpeech Dictate kun je rechtstreeks in elk programma dicteren. De prijs hiervoor is dat je dan correcties moet maken met je stem en enkele zwevende vensters; je mag geen correcties maken door rechtstreeks te typen omdat je dan achter de rug van het programma om zou werken en het niet zou weten wat je veranderd hebt aan het gedicteerde materiaal. MacSpeech Scribe daarentegen is veel eenvoudiger, zowel bij je oorspronkelijke training als bij de transscriptie van een echt geluidsbestand. Bij MacSpeech, dat onlangs is overgenomen door Nuance, de onderneming waarvan MacSpeech de spraakherkenning-engine voor Dragon NaturallySpeaking voor PC in licentie heeft gebruikt, heeft de interface tot één enkel, heel eenvoudig, venster herleid. Ik kan de paar correcties die nodig kunnen zijn in de transscriptie van een opname in tekst door MacSpeech Scribe heel snel en eenvoudig uitvoeren.

Als demonstratie van wat MacSpeech Scribe kan, heb ik de volledige eerste versie van dit artikel gedicteerd met MacSpeech Scribe en een digitale recorder, de Zoom H2. Om je een idee te geven van hoe dit is, heb ik een deel van de echte opname waarbij je mezelf de originele eerste versie hoort spreken geüpload, waarbij ik alles zo verzin en in de H2 inspreek, samen met de transcriptie door MacSpeech Scribe van dat deel van de opname, zonder enige bewerkingen of veranderingen. Je kunt de twee vergelijken en zien hoe nauwkeurig het programma de opname interpreteert. Volgens mij spreekt het resultaat voor zichzelf.

MacSpeech Scribe trainen is eenvoudig. Je spreekt tegen je recorder, genoeg voor een opname van minstens 2 minuten, waarna je die opname aan MacSpeech Scribe geeft. Het programma maakt een transscriptie van de eerste 15 seconden van de opname, en je doorloopt de transscriptie zin per zin en aanvaardt of verbetert elke zin. Het programma herbegint dan en maakt een transscriptie van de eerste 90 seconden van de opname, waarna jij weer hetzelfde doet. Dit volstaat voor MacSpeech Scribe om een initieel stemprofiel voor jou te genereren; je kunt het programma nog meer opgenomen materiaal geven voor bijkomende training en de daaruitvolgende extra nauwkeurigheid.

Transscripties maken is al even eenvoudig. Je geeft je opname aan MacSpeech Scribe. Het geeft de tekst heel snel weer (veel sneller dan je hem oorspronkelijk hebt gesproken; ik weet niet goed hoe ze dit voor mekaar krijgen), in een venster met twee panelen. Wanneer je op een deel van de tekst in het eerste paneel klikt, verschijnen in het tweede deel mogelijke correcties. Als de correctie die je wilt, er niet staat, kun je een correctie die er wel staat bewerken. Daarvoor klik je op een knop om die correctie te bewerken in plaats van de originele interpretatie. De nauwkeurigheid lijkt heel groot te zijn, vooral bij niet-technische onderwerpen. De woordenschat kan handmatig worden uitgebreid, woord voor woord of zin voor zin, of door MacSpeech Scribe een tekst te laten analyseren.

Ofschoon het programma zo eenvoudig werkt, bevat het toch nog enkele bugs. Er is bijvoorbeeld een controlevakje om MacSpeech Scribe telkens wanneer het opstart, niet meer online te laten controleren of er een nieuwe versie van het programma is, maar je instelling wordt niet opgeslagen. Verder kreeg ik ook verschillende keren mysterieuze foutdialoogvensters over een bestand of een map die niet kon worden gevonden en moest ik het programma afsluiten en opnieuw starten.

Het grootste minpunt aan dit programma voor mij is de handleiding en de online helpfunctie. Nergens vind je informatie over de interpunctie die je mag zeggen en dat is toch wel een ernstig mankement. Ik moet wel toegeven dat ik betrokken ben: ik heb de oorspronkelijke handleiding en online help voor MacSpeech Dictate geschreven en die zijn slecht bewerkt om zo de help voor MacSpeech Scribe te maken. De handleiding van Scribe begint dus met materiaal dat wel geldt voor Dictate, maar niet geldt voor Scribe en irrelevant is voor dit laatste en een onnadenkende algehele vervanging heeft mijn zin "Dictate, don't talk" veranderd in "Scribe, don't talk" ["Dicteer, spreek niet" vertaald als "Schrijf, spreek niet", nvdv]. Ik werd niet betaald of heb geen vermelding gekregen voor het hergebruik van mijn werk en wanneer je de kwaliteit van het resultaat ziet, is dat misschien maar goed ook.

Ik blijf het toch nog verbazend vinden dat een programma zoals MacSpeech Scribe zelfs maar mogelijk is. In luttele minuten heb je het programma al getraind en kun je er al mee aan de slag. Hierna heb je je eigen persoonlijke transcriptiesecretaresse en ben je klaar om de Grote Amerikaanse Roman te dicteren tijdens je wandeling in het bos.

MacSpeech Scribe kost $ 149,99 en werkt op Intel-Macs met Mac OS X 10.6 Snow Leopard. Audiobestanden moeten een WAV-, AIFF- of AAC-bestand zijn, met zo hoog mogelijke kwaliteit; je kunt in je eigen computer of in een digitale recorder dicteren (en volgens de handleiding ook in een iPhone).

Lees reacties op dit artikel of plaats er een | Tweet dit artikel


PGP Whole Disk Encryption en PGP Desktop Professional 10.0

  door Joe Kissell <[email protected]>
  10 reacties (Engelstalig)

[vertaling: HM, DPF, CS, HV, JO]

Ongeveer anderhalf jaar geleden behandelde ik de eerste versie van PGP Whole Disk Encryption (WDE) voor de Mac (zie "Schijven beveiligen met PGP Whole Disk Encryption", 31 oktober 2008). Op dat moment was het beveilingsprogramma opmerkelijk omdat het een van de eerste was welke een volledige opstartschijf van een Intel-Mac kon versleutelen.

Toen WDE op de markt verscheen kreeg het al concurrentie van Check Point Full Disk Encryption en niet veel later vergezeld van een Mac-uitvoering van WinMagic SecureDoc. Alhoewel beide andere programma's bedoeld waren voor de zakelijk markt, was WDE vanaf het begin beschikbaar voor de normale gebruiker. Individuen kunnen nu WinMagic SecureDoc online kopen, een welkome verandering, Check Point Full Disk Encryption is nog steeds gericht op grote organisaties.) Dus, ongeveer een jaar lang, was WDE de meest logische keuze voor een privé Mac-gebruikers die hun opstartschijf wilden versleutelen.

Helaas, WDE werkte niet met Mac OS X 10.6 Sneeuw Leopard toen deze in augustus 2009 uitkwam en het feit dat PGP hun klanten niet voor het verschijnen van Sneeuw Leopard had gewaarschuwd over deze zaak veroorzaakte enige consternatie. Het bedrijf verontschuldigde zich netjes voor deze misstap, maar een verbeterde verzie verscheen niet voor januari 2010. Wat betekende dat voor meer dan vier maanden, PGP-klanten een keuze moesten maken tussen opwaarderen naar Snow Leopard en hun harde schijven versleutelt laten. Omdat ik voor TidBITS- en Take Control-werk heb ik geen andere keuze dan vroeg Snow Leopard te gebruiken, was ik een van diegene die een tijdje versleutelde hardeschijf moest ondergaan.

Gelukkig zijn deze donkere dagen achter me, en gebruik ik WDE weer. Alhoewel de werking met Sneeuw Leopard het grote nieuws was in versie 10.0, verschenen er ook behoorlijk wat andere veranderingen. Nu, nadat ik een tijdje met de laatste verzie heb gewerkt (10.0.2 als ik dit schrijf), wil ik somige opvallende zaken en advies delen met hen die ook spelen met de gedachte om hun opstartschijf te versleutelen.

Eerst, een kleine opheldering: PGP's Whole Disk Encryption is beschikbaar als losstaand product ($ 149) en als onderdeel van PGP Desktop Professional ($ 239), welke laatste ook versleuteling van email, instant messaging (MSN, iChat) en schijfkopieën bied, te samen met andere mogelijkheden. Alhoewel de rest van PGP Desktop Pro for Mac niet drastisch is veranderd sinds verzie 9.9 (zie de complete uitgave-nototies, in als pdf, op PGP's website), ik geef later commentaar op enkele van de mogelijkheden.

De basis van WDE -- In mijn oorspronkelijke recensie gaf ik wat redenen voor de aantrekkingskracht van het versleutelen van een gehele schijf, maar er vallen twee dingen op. Ten eerste, gemak: het versleutelen van een hele schijf is flexibeler en betrouwbaarder dan het gebruik van FileVault, maar eenvoudiger in het gebruik dan versleutelde schijfkopieën. Ten tweede kan ik ook een opstartschijf versleutelen, en dan van die versleutelde kopie opstarten. Dan kan ik hem dus meenemen of ergens anders opslaan, zonder dat ik me er zorgen over hoef te maken dat dat bestand gestolen wordt, of dat iemand al mijn bestanden kan lezen.

De instelling is eenvoudig. Na het installeren van WDE moet je herstarten, maar daarna is het aanzetten van versleutelen een kwestie van een paar klikken: het programma openen, je schijf selecteren, een wachtwoord verzinnen en inkloppen en draaien maar. Ik heb versie 10.0 getest op een iets snellere Mac dan die ik heb gebruikt met versie 9.9, dus ik verwachtte een kleine snelheidsverbetering te zien. Maar waar WDE 10.0 slechts 13 uur nodig had om een schijf van 500 GB te versleutelen, had versie 9.9 tien uur nodig voor slechts 250 GB. Dat vind ik redelijk indrukwekkend. Je kunt overigens je Mac nog steeds gebruiken tijdens de versleuteling: het proces vindt in de achtergrond plaats en je kunt het proces ook pauzeren indien nodig. Zodra de versleuteling is afgerond zie je geen snelheidsafname in het gebruik van je Mac, maar dat was met 9.9 ook al niet het geval.

Omdat WDE ieder bestand op je schijf versleutelt, voegt het programma een inlogscherm toe (PGP BootGuard). Dit scherm verschijnt zodra je je Mac aan zet of herstart, nog voor Mac OS X zelf geladen is. In mijn artikel over versie 9.9 klaagde ik dat het scherm geen feedback geeft voor wachtwoorden langer dan 21 karakters, waardoor het lijkt dat deze wachtwoorden niet geaccepteerd worden. Dit probleem is nog niet aangepakt. Dat vind ik verbazingwekkend om het bedrijf het probleem kent en de oplossing makkelijk moet zijn. Je kunt nu wel de Tab-toets gebruiken om je hele wachtwoord te zien tijdens het tikken. Geruststellend, maar ook riskant als iemand met je mee kan kijken. Het is bovendien handig dat je nu kunt kiezen uit een half dozijn aan internationale toetsenborden, erg handig als je niet het U.S. English-toetsenbord gebruikt.

Na het inloggen is PGP WDE vrijwel onzichtbaar. Bedenk echter wel dat het versleutelen van je gegevens alleen gebeurt voor gegevens die je "at rest" zijn, zoals dat technisch heet. Dat betekent dat na het ingeven van je wachtwoord en nadat je Mac volledig opgestart is, de Mac zich gedraagt alsof je gegevens niet versleuteld zijn. Iedereen heeft toegang tot je gegevens, net zoals dat met een niet-versleutelde schijf het geval is. Pas na herstarten zijn de gegevens versleuteld, en dan kan echt niemand er bij, tenzij iemand natuurlijk je wachtwoord kent (er van uitgaande dat je een goed wachtwoord gekozen hebt). Als je niet weet hoe je een sterk wachtwoord moet samenstellen weet ik nog wel een leuk boek.)

Wanneer je met versie 9.9 een programma als Carbon Copy Cloner wilt gebruiken om een versleutelde schijf te dupliceren, moest je eerst de onzichtbare bestanden PGPWDE01 en PGPWDE02 op het hoogste niveau van je schijf handmatig verwijderen; foutmeldingen waren het gevolg als je dit niet deed. Ook dit is aangepakt. Het is me gelukt om Carbon Copy Cloner te gebruiken voor het dupliceren van een geheel versleutelde schijf. Bovendien kon ik opstarten van het duplicaat, ondanks de aanwezigheid van de bestanden PGPWDE01 en PGPWDE02. Ik weet echter niet welk programma het probleem heeft aangepakt, omdat WDE, Carbon Copy Cloner en Mac OS X allemaal zijn aangepast sinds mijn vorige test.

Ondersteuning voor Boot Camp -- Ik had bij WDE versie 9.9 ook kritiek op de incompatibiliteit met Boot Camp, maar PGP zegt dat aangepakt te hebben in versie 10. Ik wilde dat graag uitproberen en was misschien wat al te enthousiast. Ik heb niet eerst de instructies gelezen en dat was een tragische fout. Mijn Mac had nog geen Boot Camp-partitie en ik had bedacht dat ik dat wel kon doen na het installeren van PGP en het versleutelen van mijn schijf. Toen ik dat probeerde vertelde Boot Camp Assistant me dat mijn schijf niet gebruikt kon worden. In de documentatie van PGP bleek wel degelijk te staan dat ik eerst Boot Camp moest configureren en daarna pas PGP moest installeren. Oeps.

Ik moest dus mijn schijf weer laten decoderen (weer 13 uur), PGP helemaal deïnstalleren en herstarten. Maar nog steeds weigerde Boot Camp Assistant mijn schijf te partitioneren, met een andere foutmelding, die luidde: "De schijf kan niet worden gepartitioneerd omdat enkele bestanden niet kunnen worden verplaatst", met de uitnodiging om eerst een back-up te maken, opnieuw te formatteren en mijn schijf te herstellen en het dan nog eens te proberen. Ik kan slechts vermoeden dat het PGP-installatieprogramma op het diepste niveau iets aan de schijf heeft veranderd, wat door de uninstaller niet ongedaan is gemaakt. Ik ben dus nog een aantal extra uren bezig geweest met klonen, opnieuw formatteren en herstellen van de schijf. Toen startte ik Boot Camp Assistant nogmaals, installeerde Windows 7, installeerde PGP WDE onder Windows en toen onder Mac OS X (volgens de instructies in een ondersteunend document van PGP waar de online hulp naar verwees) en herhaalde tenslotte de 13-urige encryptie vam mijn schijf. Oef!

Na al die tijdrovende inspanning kon ik bevestigen dat WDE inderdaad met Boot Camp werkt. Grotendeels. Dat wil zeggen: mijn Mac kan met beide besturingssystemen opstarten. Welke ik ook kies, ik word verzocht mijn PGP-wachtzin in te voeren, om vervolgens in te loggen en vrijelijk toegang te krijgen tot mijn bestanden, zoals normaal ook het geval zou zijn. Er zitten echter een paar addertjes onder het gras. Ten eerste, mocht ik ooit besluiten mijn Boot Camp-partitie te verwijderen, dan moet ik mijn schijf eerst decoderen (en later opnieuw versleutelen), want Boot Camp Assistant kan niet goed werken op een schijf met encryptie.

En ten tweede is schakelen tussen besturingssystemen minder eenvoudig dan zou moeten. Draai ik op Mac OS X, dan kan ik het paneel Opstartschijf in de Systeemvoorkeuren openen, mijn Windows-volume selecteren en op Herstart klikken; maar wanneer ik Windows draai werkt de analoge procedure niet. Hoewel ik mijn Mac-volume wel als opstartschijf kan selecteren in het Boot Camp-regelpaneel, blijft die instelling niet behouden. Ik moet herstarten, de Optie-toets ingedrukt houden en mijn Mac-volume selecteren in het scherm van de Startup Manager. En wil ik na daaropvolgende herstarts in Mac OS X blijven, dan moet ik hetzij in de Systeemvoorkeuren het Mac-volume weer als opstartschijf kiezen of steeds opnieuw bij elke keer opstarten de Optie-toets inhouden.

Dit alles geeft me een ietwat ongemakkelijk gevoel bij het samen draaien van Boot Camp en PGP WDE en versterkt mijn voorkeur voor het gebruiken van virtualisatiesoftware zoals VMware Fusion of Parallels Desktop, in plaats van Boot Camp, in die gevallen dat het draaien van Windows gewenst is. Besluit je toch beide te gebruiken, denk er dan aan om Boot Camp helemaal ingesteld te hebben voordat je PGP WDE ook maar in de buurt laat van je schijf en lees alle instructies zorgvuldig!

Minder leuke dingen -- Een paar andere eerder door mij over versie 9.9 beschreven irritatiepunten zijn in 10.0 helaas nog steeds aanwezig. Als je opstartschijf versleuteld is, kun je geen Safe Boot uitvoeren (door de Shift-toets in te houden tijdens een herstart, om zo kernel-extensies of bepaalde andere niet-Apple software die mogelijk opstartproblemen veroorzaken tijdelijk uit te schakelen). En mocht je schijf storingen gaan vertonen, dan moet je hem decoderen voor je een schijfreparatieapplicatie (zoals Schijfbeheer of DiskWarrior) kunt toepassen, tenzij WDE ook geïnstalleerd is op het opstartvolume waarop die applicatie staat.

Er waren ook een paar nieuwe ergernissen. In de begeleidende documentatie van WDE stond tot mijn verbazing dat de software incompatibel zou zijn met Snelle Gebruikersoverschakeling, een beperking die in versie 9.9 niet bestond (of tenminste niet in de documentatie werd vermeld). Toen ik informeerde naar deze beperking, reageerde een woordvoerder van PGP als volgt:

Deze incompatibiliteit doet zich voornamelijk voor tijdens de encryptie van een schijf (of als de encryptie is gepauzeerd). Tijdens encryptie roepen de gebruikersinterface en de PGP Engine de driver van de schijf op, om de huidige status van de schijf te weten. De toegang tot de driver loopt via een launchd-proces dat als root wordt uitgevoerd. Er is slechts één launchd-proces.

Zijn er nu twee PGP Engine-applicaties actief (veroorzaakt door Snelle Gebruikersoverschakeling), dan roepen beide applicaties de schijf op, en beide doen dat via het launchd-proces. Door de manier waarop de toegang tot het launchd-proces is geregeld, denkt de applicatie dat er een probleem is en probeert dit te herstellen door zelfcorrectie en het opnieuw installeren van het launchd-proces. Omdat het installatieproces toegang van een administratieaccount vereist, verschijnt een dialoogvenster voor het inloggen. Dit gebeurt steeds opnieuw, wat storend is voor een van de gebruikers, of mogelijk beide.

Als een schijf eenmaal versleuteld is, dan speelt dit probleem meestal geen rol, omdat er veel minder vaak toegang gevraagd wordt tot het launchd-proces.

Met andere woorden, WDE is niet zozeer incompatibel met Snelle Gebruikersoverschakeling, maar het initiële encryptieproces wel.

Nog een vreemde opmerking in de toelichting is deze: "De Mac mini ondersteunt geen opstartfuncties voor de nieuwe dunne aluminium Apple-toetsenborden". Iemand van PGP vertelde me dat dit alleen betrekking heeft op draadloze toetsenborden, de aluminium toetsenborden met kabel zouden normaal moeten werken. Ik heb dit niet getest, maar Mac mini-gebruikers die met WDE willen werken doen er verstandig aan om een bekabeld toetsenbord bij de hand te houden.

Verder moet ik vermelden, dat PGP bij het installeren van een nieuwe versie van Mac OS X aanraadt om eerst de schijf te decoderen, dan het systeem te installeren, en dan opnieuw te versleutelen. Houdt je je aan dat advies, dan zou een upgrade uit kunnen groeien van een kwestie van 30 minuten tot een procedé van twee dagen. Sla je daarentegen het advies in de wind en start je Mac daarna niet meer op, dan kost het je zeker een paar uur om de schijf van je Mac te herstellen vanaf het bootable duplicaat dat je verstandig genoeg vlak voor de upgrade had gemaakt. In beide gevallen duren upgrades mogelijk langer.

Het bericht begrijpen -- De overige onderdelen van PGP Desktop Professional werken feitelijk hetzelfde als dat ze in vorige versies deden, maar ik wil nog wel wijzen op twee opmerkelijke zaken in PGP Messaging, waarmee je email kunt versleutelen en weer ontcijferen.

Allereerst is er een nieuw programma, genaamd PGP Viewer, waarmee je versleutelde ontvangen berichten kunt bekijken die je hebt gedownload (of die je hebt ontvangen in een emailprogramma dat niet direct PGP ondersteunt). Normaliter fungeert PGP Messaging als een soort proxyserver tussen je email programma en je mail server, waarbij alle inkomende en uitgaande berichten "onderschept" en versleuteld of ontcijferd worden, al naar gelang de door de gebruiker opgegeven instellingen. Op zich een eenvoudige werkwijze, maar als je een bericht krijgt wanneer PGP uitstaat of niet geïnstalleerd is blijf je zitten met een onleesbaar attachment. PGP Viewer opent dergelijke attachments en andere middels PGP-versleutelde berichten die wel op je harde schijf staan maar die niet automatisch door PGP zijn gedecodeerd.

Ik werd me bewust van het bestaan van PGP Viewer toen ik mezelf een versleuteld bericht stuurde dat, ondanks het feit dat PGP Messaging actief was, als een attachment arriveerde. (Toen ik op het attachment klikte werd het automatisch geopend in PGP Viewer, dat het vervolgens decodeerde.) De oorzaak van dit alles was dat ik een normaliter verborgen instelling had gewijzigd, waardoor Mail alle binnenkomende berichten als platte tekst probeert te tonen. Toen ik de instellingen van Mail weer naar de standaardwaarden had teruggezet werden berichten weer automatisch gedecodeerd en normaal zichtbaar.

De tweede opmerkelijke zaak is dat hoewel zowel Mail als Entourage Microsoft Exchange-accounts ondersteunen, PGP dat niet doet. Het werkt wel samen met Exchange-accounts die via IMAP worden benaderd (zowel in Mail als in Entourage), maar als je de standaardinstellingen gebruikt en de Exchange server benadert via Exchange Web Services (EWS), kan PGP niet als proxy fungeren voor binnenkomende of uitgaande mail. Dat heeft kennelijk te maken met het feit dat EWS gebruik maakt van poort 80, de standaard http-poort. De meeste gebruikers met Exchange accounts kunnen kiezen om van het IMAP protocol gebruik te maken, maar dat geldt niet voor iedereen.

Het is niet mijn bedoeling om PGP Messaging tot in detail te bespreken, maar ik wil niet nalaten om deze ene belangrijke tip voor nieuwe gebruikers te noemen. De standaardinstellingen voor elke account die je [in PGP Messaging] aanmaakt bevatten de zogenaamde opportunistische versleuteling. Dit houdt in dat voor elk bericht dat je verstuurt, PGP op de centrale keyserver van een bedrijf checkt of de ontvangers daar publieke sleutelcodes hebben opgeslagen, dit onder de aanname dat als je een sleutelcode op de key server hebt staan, je ook beschikt over PGP, en dus een versleuteld bericht kunt lezen. Helaas kunnen die gebruikers berichten ook proberen te bekijken op een iPhone, iPad, of ander apparaat dat geen PGP ondersteunt; bovendien kan iemand PGP verwijderen of uitzetten zonder zijn of haar publieke sleutelcodes van de server te verwijderen. In al die gevallen kunnen ze de berichten die je stuurt niet lezen.

Ik liep hier tegenaan toen ik, tijdens het testen, Glenn Fleishman een bericht stuurde. Omdat Glenn een publieke sleutelcode op de server heeft staan werd dat bericht versleuteld, maar hij kon het ontvangen bericht niet lezen omdat het apparaat waar hij op dat moment zijn email mee las geen PGP ondersteunt. Ik zou je dan ook aanraden om voor elk account dat je hebt aangemaakt Opportunistic Encryption uit te zetten. Er blijven nog genoeg mogelijkheden over om er voor te zorgen dat berichten versleuteld worden.

Conclusies -- PGP Whole Disk Encryption 10.0 is een duidelijke verbetering ten opzichte van versie 9.9. Het programma werkt nu onder Snow Leopard, biedt tenminste enige ondersteuning voor Boot Camp en rekent af met enkele tekortkomingen en ergernissen. Het is geen wereldschokkende upgrade. Er blijven een paar irritante eigenaardigheden in zitten, maar het is nog steeds de makkelijkste manier om de gehele inhoud van de harde schijf op je Mac te beschermen.

Wat PGP Desktop Professional betreft: deze versie combineert WDE met een elegante manier om e-mailverkeer en IM-berichten te versleutelen. Dit werkt als degene aan de andere kant ook gebruik maakt van een product dat compatibel is met PGP. Als 239 dollar wat duur lijkt voor versleuteling van e-mails: je kunt ook gratis gebruik maken van de mogelijkheden voor encryptie die Apple Mail nu al biedt. Dat levert je ook nog een persoonlijke beveiligingscertificaat op. Je moet er wel wat moeite voor doen, zoals je kunt lezen in "Take Control of Apple Mail in Snow Leopard".

Lees reacties op dit artikel of plaats er een | Tweet dit artikel


TidBITS Volglijst: belangrijke software-updates, 24 mei 2010

  van de TidBITS-redactie <[email protected]>

[vertaling: JO]

QuickTime Player 7.6.6 for Mac OS X 10.6.3 -- Apple heeft QuickTime Player 7.6.6 voor Mac OS X 10.6.3 Snow Leopard helemaal zonder uitgavenotities uitgebracht. Er is derhalve niets te zeggen over mogelijke aanpassingen. Denk eraan dat op een Snow Leopard-systeem automatisch QuickTime X met zijn eigen speler geïnstalleerd is, dus de enige reden waarom je QuickTime Player 7 zou willen hebben is de ondersteuning die het biedt voor mediabestanden met een oudere indeling, zoals QTVR, interactive QuickTime-films en MIDI-bestanden. QuickTime Player 7.6.6 voor Mac OS X 10.6.3 accepteert jouw QuickTime 7 Pro-registratie en activeert daarmee de Pro-functies. Apple geeft meer uitleg in dit Knowledge Base artikel. (Gratis, 10,65 MB)

Reacties - QuickTime Player 7.6.6 voor Mac OS X 10.6.3

Java voor Mac OS X 10.6 Update 2 -- Apple heeft Java voor Mac OS X 10.6 Update 2 voor Snow Leopard uitgebracht. Daarmee wordt Java SE 6 voor Mac OS X geüpdatet naar versie 1.6.0_20, met "verbeterde betrouwbaarheid, beveiliging en compatibiliteit". De enige details die Apple hierbij gaf hebben te maken met beveiligingsreparaties, dus het is het waarschijnlijk waard om deze update te downloaden, ook al verwacht je weinig gebruik te zullen maken van Java-toepassingen. Voor deze update moet OS X 10.6.3 geïnstalleerd zijn. (Gratis, 18 MB)

Reacties - Java voor Mac OS X 10.6 Update 2

Java voor Mac OS X 10.5 Update 7 -- Apple heeft Java for Mac OS X 10.5 Update 7 voor Leopard-gebruikers uitgebracht. Daarmee worden respectievelijk J2SE 5.0 naar versie 1.5.0_24 en Java SE 6 naar versie 1.6.0_20 geüpdatet, met "verbeterde betrouwbaarheid, beveiliging en compatibiliteit". De enige details die Apple hierbij gaf, betreffen beveiligingsreparaties, dus het is het waarschijnlijk waard om deze update te downloaden, ook al verwacht je weinig gebruik te zullen maken van Java-toepassingen. Let hierbij op: Java-versie J2SE 1.4.2. zal geen nieuwe updates krijgen en blijft ook bij deze Java voor Mac OS X 10.5 Update 7 uitgeschakeld. Mac OS X 10.5.8 is hierbij vereist. (Gratis, 122 MB).

Reacties - Java voor Mac OS X 10.5 Update 7

Keyboard Maestro 4.3.1 -- Niets mooiers dan de toets van de dagelijkse realiteit om de laatste kleine foutjes in een programma boven water te krijgen. Dit wordt weer eens bewezen door een snelle update voor Keyboard Maestro 4.3.1 waarmee een eind wordt gemaakt aan potentiële crashes bij het gebruik van AppleScript of een shellscript en bij het instellen van een apparaat-trigger. Daarnaast zijn enkele andere kleine problemen opgelost. Stairway Software heeft ondersteuning ingebouwd voor het aanwijzen van meer toetsen voor X-Key. De verwerking van negatieve getallen bij de Verplaats Scherm-actie is verbeterd. Uitgebreide uitgave-opmerkingen zijn beschikbaar. ($ 36 nieuw, gratis update, 9,1 MB)

Reacties - Keyboard Maestro 4.3.1


ExtraBITS, 24 mei 2010

  van de TidBITS-redactie <[email protected]>

[vertaling: OF]

Helaas, de "Get a Mac"-reclamecampagne is gestopt, maar je kunt nog steeds alle filmpjes online bekijken. Ben je op zoek naar meer, luister dan naar Rich Mogull op Science Friday, bekijk de video's hoe een Alphasmart Neo met een iPad wordt gekoppeld, een infographic van de NewYork Times over de overdonderende hoeveelheid opties in de Facebook privacy-instellingen, de roddels over Final Cut Pro die Apple met moeite probeert te verjagen en een amusante manier om je ongenoegen te uiten als een programma onverwacht is gestopt.

Rich Mogull verschijnt op NPR's Science Friday -- Felicitaties voor onze eigen Rich Mogull, die aan het TidBITS-artikel over het beschermen van je privacy op Facebook een gastrol kreeg in de NPR-radiouitzending "Science Friday" met Ira Flatrow (die zelf ook een TidBITS-lezer is). Je kunt de aflevering beluisteren of de uitgeschreven tekst lezen op de NPR website

Reacties

"Get a Mac"-reclamecampagne is officieel gestopt -- Na 4 jaar en 66 commercials, komt er een eind aan de Apple "Get a Mac"-reeks. De laatste filmpjes werden geproduceerd in oktober 2009 en in een toespeling van Justin I'm-a-mac Long in een interview wees er op dat de serie in april 2010 zou stoppen. De link naar Apple's verzameling met de filmpjes verwijst nu naar een algemene "Why you'll Love a Mac"-pagina. Maar als je Long en zijn tegenspeler John "I'm a PC" Hodgman mist: je kunt ze allemaal bekijken bij Adfreak.

Reacties

New York Times Info-Graphic over de Facebook Privacy opties -- Het rumoer over Privacy op Facebook blijft maar doorgaan. Nu is het de New York Times die een fascinerende infographic heeft gemaakt die je precies laat zien hoe ingewikkeld Facebook het allemaal heeft gemaakt, met 50 verschillende instellingen en meer dan 170 mogelijke opties. En het privacy regelement van Facebook? Dat is langer dan de Amerikaanse grondwet.

Reacties

Lucht je hart in de Photoshop CS4 Crash Reports -- Je weet hoeveel programma's, als ze onverwacht stoppen, je om meer informatie vragen over wat je aan het doen was voor het programma er mee ophield? Nu, Garrett Murray maakt veel gebruik van Photoshop en als die er onverwacht mee ophoudt voelt hij zich zo nu en dan geroepen om Adobe eens precies te vertellen wat hij er op dat moment van vindt. Het resultaat is een amusante verzameling "crash reports" die het lezen waard zijn. Je hoopt ondertussen dat de makers van Photohop er ook plezier aan beleven.

Reacties

Apple ontkent geruchten over Final Cut Pro-aanpassingen -- Het gebeurt niet vaak dat Apple officieel geruchten ontkent, maar als ze er volledig naast zitten én de klanten in verwarring brengen doen ze dat wel. In een Apple Insider-artikel wordt gemeld dat Final Cut Pro zich meer zal gaan richten op de gewone gebruikers, maar Apple de moeite nam om CNET (en ons) te vertellen dat dit niet waar is en dat Final Cut Pro zich zal blijven richten op de professionele video editors.

Reacties

Oud en nieuw: Alphasmart Neo als iPad toetsenbord -- Wie zou dat geraden hebben? Het blijkt dat je de iPad Camera Connection Kit om de onverwoestbare Alphasmart Neo (een tekstverwerker met een toetsenbord en een ingebouwd 6-regelig LCD-scherm afkomstig uit 1993) aan de iPad te koppelen om het te gebruiken als toetsenbord. Met dank aan Eolake Stobblehouse voor zijn video.

Reacties


Dit is TidBITS, een gratis wekelijkse technologie-nieuwsbrief met recent nieuws, bekwame analyse, en grondige besprekingen voor de Macintosh- en internet-gemeenschappen. Geef het gerust door aan je vrienden; beter nog, vraag of ze een abonnement willen nemen!
Niet-winstgevende en niet-commerciële publicaties en websites mogen artikelen overnemen of een link maken als de bron duidelijk en volledig vermeld wordt. Anderen gelieve ons te contacteren. We kunnen de precisie van de artikelen niet garanderen. Caveat lector. Publicatie-, product- en firmanamen kunnen gedeponeerde merken zijn van hun ondernemingen.
Copyright 2010 TidBITS; reuse governed by this Creative Commons License.

Vorige aflevering | Search TidBITS | TidBITS Homepage | Volgende aflevering